"Pseudoekologiczny marketing". Zarzuty dla kurierskich gigantów

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyjaśnił, że stosowanie komunikatów, takich jak "zielona flota", "zeroemisyjny" czy "neutralny dla środowiska", opierało się na niepełnych danych lub dotyczyły one jedynie fragmentu ich działalności. Dodał, że hasło "sadzimy drzewa" opierało się na warunkach, o których konsumenci nie byli informowani w sposób jasny i zrozumiały.

Zdaniem UOKiK-u długofalową konsekwencją nieuczciwych działań przedsiębiorców stosujących greenwashing może być zniechęcenie konsumentów do wyboru produktów i usług faktycznie mających neutralny lub pozytywny wpływ na środowisko. Takie praktyki mają też zniechęcać do proekologicznych działań przedsiębiorców, którzy rzeczywiście wdrażają ekologiczne i często kosztowne rozwiązania na rzecz środowiska.

- Zielone hasła nie mogą być pustymi obietnicami. Jeśli firma deklaruje, że działa ekologicznie, musi to potwierdzić faktami, a nie kreatywnym liczeniem emisji CO2, sprytnymi hasłami malującymi każdy przekaz na zielono czy akcjami, które tylko pozornie wspierają środowisko. Konsument ma prawo wiedzieć, co naprawdę kryje się za jego wyborem i oczekuje uczciwości, a nie ekościemy - stwierdził prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Urząd wyjaśnił, że Allegro od 2023 r. promowało akcję "Sadzimy drzewa za odbiór przesyłek w Allegro One", w ramach której obiecywało, że za każde 10 przesyłek zostanie posadzone drzewo "w imieniu" klienta. Firma umożliwiała klientom śledzenie swoich postępów, a ci wierzyli, że wybór tej metody dostawy wpłynie pozytywnie na środowisko.

Tymczasem w 2024 r. Allegro wprowadziło nowy warunek - aby spółka zasadziła drzewo "w imieniu" użytkownika, trzeba było w ciągu 30 dni wpisać internetową "dedykację".

Informacja na temat zmiany warunków akcji zamieszczona została tylko raz w jednym ze świątecznych komunikatów marketingowych i nie przypominała o obowiązku oraz nie zamieściła takiej informacji w aplikacji przy odbiorze paczek. Jak określił UOKiK, większość użytkowników nie miała przez to świadomości istnienia tego obowiązku.

Ponadto drzewa były sadzone "z wyprzedzeniem", niezależnie od działań konsumentów w danym roku, a wcześniej zasadzone drzewa spółka "symbolicznie przypisywała tym klientom, którzy spełnili warunki akcji". Zdaniem Urzędu, decyzje konsumentów nie miały zatem bezpośredniego wpływu na rzeczywiste nasadzenia.

"Analizujemy zarzuty Prezesa UOKiK i oczywiście deklarujemy chęć współpracy, by jak najszybciej wyjaśnić wszystkie kwestie i polubownie zakończyć postępowanie" - poinformowała redakcję biznesową tvn24.pl firma Allegro.

Podkreśliła, że w ramach akcji "Sadzimy drzewa za odbiór przesyłek w Allegro One "sfinansowała posadzenie ok. 3 mln drzew w polskich lasach, a co odpowiada liczbie 10 kompletów paczek odebranych z punktów odbioru i i automatów paczkowych Allegro One, jak i liczbie wypełnionych przez użytkowników od 2024 roku dedykacji dla konkretnych sadzonek".

UOKiK wskazał w komunikacie, że z kolei firma InPost przekonuje klientów do wyboru paczkomatu (zamiast dostarczenia przesyłki do domu) hasłem "Dowozimy zeroemisyjny e-commerce", a spółka kreuje wizerunek swoich usług jako ekologicznych. Urząd ustalił jednak, że większość floty InPostu stanowią pojazdy wysokoemisyjne, a niewielka jej część to samochody elektryczne. Ocenił też, że w swojej komunikacji marketingowej firma korzysta z uproszczeń i skojarzeń, które mają podkreślać ekologiczny charakter automatów paczkowych oraz pozytywny wpływ wyboru dostawy przy ich udziale na redukcję emisji dwutlenku węgla.

"Przykładowo, na jednym z automatów paczkowych zamieszczono następujące hasło: 'jeden paczkomat dziennie redukuje tyle CO2, co 9 drzew w ciągu roku'. Brzmi to efektownie: hasło jest proste, emocjonalne i działa na wyobraźnię. Problem w tym, że nie zostało to należycie udowodnione. Automat paczkowy nie prowadzi fotosyntezy i nie pochłania dwutlenku węgla. Jego potencjalna korzyść środowiskowa może wynikać jedynie z ograniczenia liczby kursów kurierskich i to tylko pod warunkami, że odbiorcy faktycznie przychodzą po paczki pieszo bądź przyjeżdżają rowerem i w taki sam sposób je nadają, a paczki dowożone są do automatów paczkowych niskoemisyjną flotą" - poinformował UOKiK.

Zaznaczył, że - jak wynika z jego dotychczasowych ustaleń - InPost "nie dysponował wiarygodnymi danymi" na temat sposobu odbioru i nadawania przesyłek za pośrednictwem swoich paczkomatów.

Kolejny zarzut UOKiK-u dotyczy wyliczania śladu węglowego w kalkulatorze CO2 udostępnionym w aplikacji firmy. Zdaniem Urzędu obliczenia opierają się na wybiórczych danych i pomijają na przykład sposób odbioru paczek przez konsumentów.

InPost przekazał PAP, że otrzymał z UOKiK pismo i przygotowuje na nie "merytoryczną odpowiedź". Dodał, że w przypadku InPostu jest to kontynuacja postępowania wyjaśniającego w sprawie wszczętej w maju 2024 r.

"Jesteśmy w pełni otwarci na dialog z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wsłuchujemy się w wytyczne Urzędu i najlepsze praktyki rynkowe, gdyż kwestie związane z ochroną środowiska są szczególnie istotne dla Grupy InPost" - poinformowała firma.

W przypadku firmy DHL - jak wskazał UOKiK - konsument, chcąc działać ekologicznie, mógł, zamiast do domu, skierować dostawę do punktu odbioru paczek. Podkreślił, że firma komunikowała taką dostawę jako "eko", określała się pionierem zielonej logistyki, podkreślając wykorzystanie rowerów i pojazdów elektrycznych.

"Z informacji zebranych przez Urząd wynika, że w rzeczywistości flota firmy w znacznej mierze opiera się na pojazdach wysokoemisyjnych i brak jest dowodów na to, że po paczki konsumenci przychodzą pieszo. Oparcie kampanii na błędnych przekazach lub nierzetelnych czy nieweryfikowalnych danych może wprowadzać konsumentów w błąd" - zaznaczył Urząd.

Prezes Urzędu przygląda się też pozostałym działaniom pseudoekologicznym spółki - takim jak sadzenie drzew czy sprzątanie rzeki, bo z zebranych materiałów wynika, że akcje tego typu miały charakter "lokalny lub incydentalny". Wątpliwości Urzędu budzi także hasło "PaczULE na ratunek pszczołom", które widniało na stronie internetowej spółki, choć akcja ograniczona była do postawienia pięciu uli na dachu warszawskiej siedziby firmy.

"DHL eCommerce Polska współpracuje z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz udzieli wszelkich informacji i odpowiedzi, które okażą się niezbędne" - poinformowała firma w komentarzu wysłanym redakcji biznesowej tvn24.pl. Podkreśliła, że "stara się prowadzić komunikację o swoich działaniach, w tym o dążeniu do ograniczania wpływu swojej działalności na środowisko oraz wspieraniu swoich klientów w osiąganiu tych celów, w sposób odpowiadający faktycznym działaniom".

UOKiK ocenił, że również spółka DPD kreowała się na lidera ekologicznych rozwiązań w logistyce. Firma publikowała komunikaty, takie jak "zielona flota samochodowa", "DPD doręcza paczki neutralne dla środowiska" czy "ZERO emissions". W ocenie Urzędu hasła te wprowadzają konsumentów w błąd, jeśli nie uwzględniają skali działania przedsiębiorcy lub całej drogi paczki do konsumenta.

Urząd postawił dwa zarzuty Allegro, cztery firmie DHL, sześć DPD i trzy zarzuty InPostowi.

W komunikacie zaznaczono, że jeśli zarzuty się potwierdzą, spółkom grożą kary finansowe w wysokości do 10 proc. obrotów za każdą zakwestionowaną praktykę.

Urząd przekazał, że w sprawie greenwashingu prowadzi również dziewięć postępowań wyjaśniających wobec spółek z branży odzieżowej, handlu detalicznego, e-commerce oraz usług transportowych. "W przypadku braku zmian kwestionowanych praktyk możliwe są kolejne zarzuty" - wskazał.

Redakcja biznesowa tvn24.pl zwróciła się o komentarz także do spółek InPost i DPD, jednak do momentu publikacji artykułu nie otrzymała ich stanowiska.