Gorąca debata w Chinach o małżeństwach młodych osób. W tle brutalne zabójstwo

Do tej zbrodni doszło we wschodniej prowincji Shandong. Na początku zeszłego tygodnia nagranie, wykonane przez świadka zdarzenia, trafiło do internetu. Widać na nim mężczyznę, który wielokrotnie przejeżdża samochodem po kobiecie. Wysiada z samochodu, by upewnić się, czy wciąż żyje, po czym kontynuuje atak. Jak się później okazało, była to jego żona.

We wtorek policja z miasta Dongying przekazała, że 37-letni mężczyzna został zatrzymany. Powodem, dla którego miał zabić 38-letnią żonę były "spory rodzinnie". W sprawie nadal toczy się dochodzenie.

Film obiegł chińskie media społecznościowe. Na chińskim odpowiedniku Twittera, platformie Weibo, wspomniane nagranie wyświetlono ponad 300 milionów razy. Wiele osób wyrażało oburzenie z powodu okrucieństwa, które towarzyszyło morderstwu.

CNN zwrócił uwagę, że zabójstwo miało miejsce niedługo po dwóch innych głośnych przypadkach przemocy wobec kobiet. W zeszłym miesiącu mężczyzna w południowej prowincji Guangdong zadźgał swoją żonę i jej szwagierkę. Żona miała przez lata cierpieć z powodu przemocy domowej i planowała rozwód - przekazała jej rodzina państwowym mediom.

Z kolei pod koniec czerwca kobieta z Chengdu wyznała, że spędziła osiem dni na oddziale intensywnej terapii po tym, jak w kwietniu tego roku została pobita w pokoju hotelowym przez męża, który dowiedział się, że żona stara się o rozwód oraz ochronę prawną. Kobieta opisała swój dramat w mediach społecznościowych, tłumacząc, że w ciągu dwóch lat małżeństwa została pobita 16 razy.

Nagłośnione przypadki przemocy domowej coraz częściej w internetowych dyskusjach stają się dla młodych Chińczyków przestrogą przed wchodzeniem w związki małżeńskie. Wiele osób zwraca uwagę na niewystarczającą ochronę osób dotkniętych przemocą oraz trudności w wydostaniu się z takiego związku. "Zapewnij sobie bezpieczeństwo, trzymając się z dala od małżeństwa i macierzyństwa" - brzmi popularne wśród młodych Chinek hasło.

Takie nastroje społeczne - napisał CNN - stanowią potencjalne wyzwanie dla władz w Pekinie, które zmagają się malejącą liczbą małżeństw oraz ze spadkiem dzietności w obliczu kryzysu demograficznego. Coraz więcej młodych osób opóźnia lub całkowicie odrzuca decyzję o zawarciu małżeństwa, co wiąże się z ciężarem finansowym oraz zakorzenioną w chińskim społeczeństwie nierównością płci.

- Choć małżeństwo może wiązać się z pewnymi korzyściami, w rzeczywiści dla kobiet jest ono bardziej obciążeniem i coraz więcej z nich staje się tego świadomymi - powiedziała Feng Yuan, badaczka i aktywistka z Pekinu, zajmująca się prawami kobiet. Dodała, że powszechność przemocy domowej sprawia, że jest to kwestia, "o której wszyscy wiedzą, nawet jeśli nie zetknęli się z tym osobiście".

Po dwóch dekadach zmagań działaczy na rzecz praw kobiet, władze w Pekinie w 2016 roku wprowadziły przepisy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawa ta po raz pierwszy zdefiniowała przemoc domową jako zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną. Nie obejmuje ona jednak przemocy seksualnej, jak na przykład gwałt w małżeństwie - napisał CNN.

Choć formalnie poczyniono pewne postępy w zakresie ochrony osób doświadczających przemocy oraz w kwestii społecznej świadomości na jej temat, eksperci zwracają uwagę, że egzekwowanie prawa pozostaje niejednolite, a często także nieskuteczne. Ma to częściowo związek z głęboko zakorzenionym w Chinach patriarchatem oraz funkcjonującymi od dawna barierami w wymiarze sprawiedliwości - podał CNN, dodając, że przemoc domowa w Chinach tradycyjnie uważana była za "prywatną sprawę rodziny".

Feng Yuan zaznaczyła, że w wielu miejscach kraju policja nadal traktuje w ten sposób przypadki przemocy w rodzinie. - Przemoc między członkami rodziny nie jest traktowana z równą powagą, jak agresja wobec obcych. Często policja i sądy odnoszą się do niej lekceważąco - powiedziała aktywistka. Dodała, że to między innymi dlatego "wielu tragediom nie udało się w porę zapobiec".

Powodem, dla którego wielu młodych Chińczyków nie decyduje się na wejście w związek małżeński są także obawy wynikające z trudności "wydostania się" z niego, szczególnie w sytuacji, gdy dochodzi do nadużyć i przemocy ze strony partnera.

Jak przypomina CNN, w 2021 roku chiński rząd nałożył 30-dniowy "okres ugodowy" na pary pragnące się rozstać. Ruch ten by powszechnie postrzegany jako próba powstrzymania rosnącej liczby rozwodów w obliczu zbliżającego się kryzysu demograficznego. Rozwiązanie wprowadzone przez władze w Pekinie spotkało się z ostrą krytyką. Pojawiły się oskarżenia, że taki przepis może uwięzić ludzi w nieszczęśliwych lub przemocowych małżeństwach. W odpowiedzi ministerstwo spraw obywatelskich stwierdziło , że "okres ugodowy" dotyczy tylko przypadków, w których wniosek rozwodowy został złożony za obopólną zgodą stron, a ofiary przemocy domowej mogą wystąpić o rozwód w sądzie.

Jednak w chińskich sądach ofiarom przemocy domowej bardzo trudno jest wygrać proces rozwodowy - zauważa Ethan Michelson profesor socjologii i prawa na Uniwersytecie Indiana w Bloomington i autor książki "Decoupling: Gender injustice in China’s Divorce Courts". - Kobiety pojawiają się w sądzie z naprawdę mocnymi i przekonującymi dowodami na poparcie swoich twierdzeń o przemocy domowej, a sędziowie po prostu całkowicie to ignorują – powiedział w rozmowie z CNN Michelson, który przejrzał 260 tysięcy orzeczeń sądowych w sprawach rozwodowych, jakie zapadły w Chinach latach 2008-2023.

Około jedna czwarta wyroków przeanalizowanych przez Michelsona dotyczyła spraw wniesionych przez kobiety, które oskarżyły swoich mężów o przemoc domową. Według Michelsona większość pozwów rozwodowych została odrzucona, a wśród nielicznych, które zostały rozpatrzone pozytywnie, prawie żaden nie wskazywał na przemoc domową jako przyczynę rozwodu. - Oskarżenia o przemoc domową, nawet jeśli są poparte dowodami, nie mają znaczenia. Sędziowie i tak nie biorą ich pod uwagę – powiedział Michelson.