Czy można wysłać pracownika na urlop bezpłatny? Odpowiada "Koronawirus. Raport"

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO >>>

KORONAWIRUS – NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE. RAPORT TVN24.PL >>>

We wtorek w Polsce potwierdzono 336 nowych przypadków zakażenia koronawirusem. Ministerstwo Zdrowia poinformowało także o śmierci kolejnych 28 osób, tym samym liczba zmarłych wzrosła do 314. Jak podał resort zdrowia, większość z nich cierpiała na inne schorzenia. Łączny bilans od początku epidemii to 7918 osób, u których potwierdzono zakażenie SARS-CoV-2.

"Koronawirus. Raport" codziennie odpowiada na pytania, które otrzymujemy na Kontakt 24. Wiele z nich dotyczy kwestii prawnych związanych z rozprzestrzenianiem się koronawirusa oraz wpływem epidemii COVID-19 na nasze codzienne funkcjonowanie. We wtorek odpowiadał na nie dr Artur Rycak, adwokat z kancelarii prawa pracy.

Pracujemy krócej, albo wcale, i za 20 proc. mniej na wniosek pracodawcy. Stara się on o pomoc z "tarczy". Czy może później żądać od pracowników aby "odpracowali" przestój? Internauta

Artur Rycak: Jeżeli mamy do czynienia z przestojem ekonomicznym, to oznacza, że pracownicy nie pracują. Jeśli pracodawca chce skorzystać z jakichś środków publicznych i za ten przestój dostać dofinansowanie do wynagrodzeń i do składek na ubezpieczenia społeczne, to powinien dotrzymać warunków umownych, z których chce skorzystać i nie może domagać się od pracowników odpracowania przestoju, chyba że będzie zawarty inny typ porozumienia zbiorowego albo indywidualnych umów z pracownikami i pracodawca nie będzie chciał z tej tarczy skorzystać. Jeżeli ze środków publicznych nie będzie chciał skorzystać, to wtedy różne rozwiązania wchodzą w grę - na przykład wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, odpracowania części godzin pracy w innym okresie, jeśli skróci pracodawca dobowe normy czasu pracy. Ale jeśli pracodawca chce skorzystać z pomocy tarczy, jest przestój, to warunki umowy, która będzie zawierana na zwrot pieniędzy, na dofinansowanie działalności przedsiębiorstwa, muszą być dochowane.

Pracodawca chce obniżyć płace lub zmniejszyć czas pracy. Jestem na ochronie przedemerytalnej. Czy dostanę dodatek wyrównawczy? Internauta

Artur Rycak: To pytanie wiąże się z tym, że w ustawie o zwolnieniach grupowych są pewne przepisy ochronne i tam jest wymienionych kilka kategorii pracowników, którym można wypowiedzieć warunki płacy i pracy, a nie można ich zwolnić. W razie wypowiedzenia warunków płacy i pracy osobie w wieku przedemerytalnym, pracodawca musi płacić świadczenie wyrównawcze. Natomiast przypadki z tarczy antykryzysowej opierają się na mechanizmie, że pracodawca zawiera porozumienie ze związkami zawodowymi albo z przedstawicielami pracowników i to porozumienie, które na przykład obniża wymiar czasu pracy albo wynagrodzenie - ono wchodzi automatycznie w stosunki pracy. W konsekwencji tego nie jest konieczne wypowiadanie warunków pracy i płacy, a skoro nie jest, to oznacza, że nie mamy do czynienia z przepisami o zwolnieniach grupowych, które chronią osoby w wieku przedemerytalnym. Więc przez okres, kiedy porozumienie będzie działało, osoba w wieku przedemerytalnym nie będzie miała prawa do świadczenia wyrównawczego, do którego miałaby prawo, gdyby dochodziło do zwolnienia grupowego w zwykłym trybie.

Oznajmiono nam, że skracają wymiar pracy i wynagrodzenie bez aneksów, ponieważ powołują się na tarczę. Czy jest to zgodne z prawem? Joanna

Artur Rycak: Zależy, jak rozumie pani pojęcie aneksu. Bo jeżeli aneks rozumieć w ten sposób, że jest to porozumienie dodatkowe, zmieniające warunki pracy i płacy, to w takiej sytuacji aneks nie jest konieczny, ponieważ te warunki wchodzą automatycznie - nie jest konieczne zawieranie porozumień, wypowiadanie warunków pracy i płacy, a zatem pracodawca będzie działał zgodnie z prawem, jeżeli nie będzie proponował zawierać aneksów. Natomiast potrzebna jest informacja do pracowników, że zawarto takie porozumienie, żeby pracownicy wiedzieli, skąd biorą się skutki zmiany warunków pracy i płacy.

Pracodawca zorganizował nam dojazd do pracy samochodami, by nikt nie jeździł autobusem. Ale kolega tego nie przestrzega. Czy można go zmusić? Paweł

Artur Rycak: Nie sądzę, żeby pracodawca miał takie instrumenty. Dopóki nie jest zakazane jeżdżenie do pracy, biorąc pod uwagę ograniczenia dotyczące liczby osób w autobusach, to pracownik wybiera drogę do pracy i sposób poruszania się. Oczywiście jest to pewna wygoda dla pracownika, że pracodawca wyśle po niego samochód, ale on nie ma obowiązku, żeby z tego skorzystać. Zmuszanie pracownika do korzystania z transportu pracodawcy nie jest uprawnione i pracownik nie musi z takiego transportu skorzystać.

Szef chce mnie wysłać na urlop bezpłatny. Czy ma do tego prawo? Czy należy mi się postojowe ? Magdalena

Artur Rycak: Pracodawca nie ma prawa wysłać pracownika na urlop bezpłatny. Wniosek o taki urlop może złożyć pracownik, a pracodawca może lub nie wyrazić na niego zgodę. Pracodawca może skorzystać z wysłania pracownika na urlop zaległy i wynika to z orzecznictwa Sądu Najwyższego - natomiast nawet na bieżący urlop wypoczynkowy nie może na siłę pracownika wysłać. Musi uzgodnić z nim termin urlopu. Więc pracodawca nie może wysłać pracownika na bezpłatny urlop, a jeśli nie ma pracy dla pracownika, wtedy działa artykuł 81 Kodeksu pracy, który daje prawo pracownikowi do wynagrodzenia za czas, kiedy świadczyć pracy nie może, a jest gotowy do jej świadczenia.

Przy ulgach trzeba zachować taką samą ilość pracowników? Co, jeśli wygaśnie umowa na czas określony, lub pracownik rozwiąże umowę o pracę? Wiesiek

Artur Rycak: Jeżeli wnioskuje się o pieniądze i zawiera się umowę ze starostą, to uzgadnia się, o jaką liczbę pracowników w ogóle chodzi. Jest przepis o utrzymaniu miejsc pracy, ale wydaje się, że dopuszczalna byłaby interpretacja, że my wnioskujemy o pewną liczbę pracowników i co do pewnej liczby chcemy mieć zwrot ze środków publicznych, ale niekoniecznie na wszystkich pracowników.

Czy jako pracownik banku mogę poprosić klienta o zdjęcie maseczki w celu dokonania czynności związanych z weryfikacją tożsamości klienta? Adam

Artur Rycak: Na końcu rozporządzenia są zawarte przepisy, które przewidują, że policja czy organy przewidziane do kontroli mogły domagać się zdjęcia maseczki. Podobnie wygląda przepis, który mówi, że kiedy występuje konieczność weryfikacji tożsamości osoby - na przykład w banku, na poczcie, czy w sklepie podczas sprzedaży alkoholu, w takiej sytuacji jest również obowiązek zdjęcia maseczki.

Pracuję w Niemczech, ale polski sanepid wysłał mnie na kwarantannę. Niemiecki pracodawca nie chce mi płacić za ten czas. Czy ma do tego prawo? Wojciech

Artur Rycak: Trzeba by sobie odpowiedzieć na pytanie, jak wygląda stosunek pracy. Jeżeli stosunek pracy jest na prawie polskim, to czas kwarantanny jest okresem usprawiedliwionej nieobecności, jak L4. Zatem jeżeli ktoś nie może świadczyć pracy, to ponieważ jest to okres usprawiedliwionej nieobecności, należy się takiej osobie świadczenie za czas niezdolności do pracy. Odmowa świadczenia jest niezgodna z prawem polskim.