NASA opublikowała w piątek pierwsze zdjęcie planety spoza naszego Układu Słonecznego, wykonane przez Teleskop Hubble'a. W tym samym czasie Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL) opublikowało... pierwszą fotografię planet w nowo odkrytym układzie.
Ciało niebieskie ujęte przez NASA nosi nazwę "Fomalhaut b". Planeta ta orbituje wokół jasnej gwiazdy Fomalhaut, znajdującej się 25 lat świetlnych od nas, w konstelacji Ryby Południowej.
"Fomalhaut b" jest około trzy razy bardziej masywna od Jowisza. Od czasu odkrycia w 1980 roku przez IRAS (Infrared Astronomy Satellite należąca do NASA) dużego pierścienia pyłowego wokół gwiazdy, spodziewano się odkrycia tam planety. Lokalizacja ta była głównym "celem" w astronomicznym polowaniu.
W 2004 roku teleskop Hubble'a wykonał pierwszą fotografię w świetle widzialnym regionu wokół gwiazdy. Zdjęcia wyraźnie pokazywały obłok protoplanetarny na szerokości 21,5 mialiarda mil, podobny do Pasa Kuipera (zbiór ciał niebieskich krążących poza orbitą Neptuna).
Lata polowań teleskopem
Fomalhaut jest darem, który wciąż odkrywa przed nami coś nowego. Od odkrycia pierścienia pyłowego, do fotografii planety. Jest to lekcja dla poszukiwaczy planet - szukajcie tam, gdzie jest pył. Mark Clampin z NASA Goddard Space Flight Center
Paul Kalas z Uniwersytetu w Berkeley i jego zespół zasugerowali w 2005 roku, że pierścień wokół Fomalhauta musiał zostać zmieniony przez oddziaływanie grawitacyjne planety leżącej między gwiazdą a wewnętrzną krawędzią pierścienia. I faktycznie, dowody na to przyniósł znów teleskop Hubble'a.
Teraz wreszcie udało się wykonać fotografię samej planety, a dokładniej punktu odległego o 1,8 miliard mil od krawędzi pierścienia. Rezultaty prac naukowców zostały opublikowane w Science z 14 listopada 2008 roku.
- Nasze obserwacje z pomocą teleskopu Hubble'a były niezwykle trudne. "Fomalhaut b" jest miliard razy ciemniejsza od swojej gwiazdy. Zaczęliśmy nasz program w 2001 r., i nareszcie zostaliśmy nagrodzeni - powiedział Kalas.
Przełomowe fotografie LLNL
Zdjęcia wykonane przez NASA nie są jedynymi, które obiegły w piątek światowe media. Naukowcy z Lawrence Livermore National Laboratoryw USA opublikowali "pierwszą fotografię nowo odkrytego systemu słonecznego".
- Astronomowie po raz pierwszy sfotografowali wieloplanetarny system, bardzo podobny do naszego - czytamy na stronie LLNL. Trzy planety (dwie 10 razy i jedna 7 razy większe od Jowisza) krążą wokół gwiazdy HR8799, oddalonej o 140 lat świetlnych od naszego układu. HR8799 jest półtora razy większa od Słońca i znajduje się w konstelacji Pegaza.
- Po tych wszystkich latach pracy, niesamowite jest mieć fotografię nie jednej, a trzech planet - powiedział Bruce Macintosh kierujący zespołem z LLNL.
Fotografie wykonano za pomocą teleskopów Keck i Gemini. W odkryciu brali udział m.in. naukowcy z Livermore, NRC Herzberg Institute of Astrophysics w Kanadzie, Lowell Observatory i Uniwersytetu Kalifornii.
Szukajcie pyłu
- Fomalhaut jest darem, który wciąż odkrywa przed nami coś nowego. Od odkrycia pierścienia pyłowego, do fotografii planety. Jest to lekcja dla poszukiwaczy planet - szukajcie tam, gdzie jest pył - powiedział członek zespołu Mark Clampin z NASA Goddard Space Flight Center w Greenbelt.
Planeta jest znacznie jaśniejsza, niż wskazywałaby jej masa. Jedną z teorii tłumaczącą ten fenomen jest prawdopodobieństwo istnienia na orbicie wokół planety pierścienia lodu, podobnego do tego na Saturnie, który odbija światło gwiazdy. Okrążenie gwiazdy Fomalhaut po jej orbicie trwa 872 lata ziemskie.
Będą szukać wody
Zapowiadane już dalsze obserwacje w podczerwieni powinny ujawnić, czy na planecie znajdują się chmury wody w atmosferze. Możliwe będzie także ustalenie jej dokładnej masy.
Naukowcy z NASA czekają już na uruchomienie nowego teleskopu - James Webb Space Telescope. Ma to nastąpić w 2013 r. i pozwoli na jeszcze bardziej szczegółową obserwację, przynosząc nowe odkrycia planetarne.
Źródło: NASA, LLNL
Źródło zdjęcia głównego: nasa.gov