Bośniaccy Serbowie upamiętnili w niedzielę rocznicę proklamowania samozwańczej Republiki Serbskiej (RS) w Bośni i Hercegowinie, pomimo sądowego zakazu. Bośniacy i Chorwaci obchody te odbierają jako prowokację, bo proklamacja RS doprowadziła do wybuchu wojny.
W paradzie z okazji rocznicy proklamowania samozwańczej Republiki Serbskiej (RS) w Bośni i Hercegowinie wzięło udział ponad 800 policjantów, w tym jednostki antyterrorystyczne, żandarmeria i kawaleria, które maszerowały przez Banja Lukę, największe miasto Republiki Serbskiej. Maszerowali także studenci, weterani i sportowcy. Uczestnicy nieśli serbskie czerwono-niebiesko-białe flagi.
Przemówił były prezydent
- Nie ma wolności narodu serbskiego bez państwa – powiedział lider bośniackich Serbów Milorad Dodik w przemówieniu do tłumu. Były prezydent RS obecnie pełni funkcję serbskiego członka trzyosobowego Prezydium BiH - ciała pełniącego funkcję kolegialnego szefa państwa, w skład którego wchodzi po jednym przedstawicielu każdej ze wspólnot narodowych - Bośniaków, Serbów i Chorwatów.
Dodik wielokrotnie groził wycofaniem serbskich przedstawicieli z federalnych sił zbrojnych, systemu podatkowego i sądownictwa BiH oraz stworzeniem odrębnych instytucji RS. W ubiegłą środę został ukarany sankcjami przez Stany Zjednoczone za korupcję oraz zagrażanie stabilności i integralności terytorialnej Bośni.
Dodik od lat jest czołowym serbskim politykiem w BiH, głoszącym nacjonalistyczne i separatystyczne poglądy. W niedawnym wywiadzie telewizyjnym ocenił, że "koncepcja BiH się wyczerpuje" i Republika Serbska powinna wkrótce zostać przyłączona do Serbii.
Deputowani parlamentu RS rozpoczęli w grudniu proces przenoszenia kompetencji federalnych w dziedzinie obronności, systemu podatkowego i sądownictwa na poziom RS. Dodik powiedział wówczas, że w styczniu "działania prokuratury oraz sądownictwa BiH na terenie Republiki Serbskiej zostaną zabronione".
Powstanie Republiki Serbskiej
9 stycznia 1992 roku bośniaccy Serbowie jednostronnie proklamowali własną republikę w BiH. Trzy miesiące później wybuchła wojna, która trwała do 1995 roku i pochłonęła życie 100 tys. osób, a 2 ponad mln ludzi wygnała z domów.
Trybunał Konstytucyjny BiH pod koniec 2015 roku ogłosił, że świętowanie 9 stycznia przez bośniackich Serbów jest dyskryminujące wobec pozostałych grup narodowych Bośni i Hercegowiny, a także zażądał, aby w tej sytuacji zmieniono datę na inną. Na początku września 2016 roku Trybunał podtrzymał swe stanowisko i wezwał rząd obecnej Republiki Serbskiej w BiH, aby nie przeprowadzał referendum w tej sprawie.
Na mocy porozumienia pokojowego z Dayton z 1995 roku, które zakończyło trwający trzy i pół roku konflikt etniczny, Bośnię i Hercegowinę tworzą obecnie Republika Serbska i Federacja BiH zamieszkana przez Bośniaków (Muzułmanów) i Chorwatów. Obie jednostki połączone są słabym rządem centralnym z siedzibą w Sarajewie. W Republice Serbskiej mieszka jedna trzecia z 3,5 mln mieszkańców BiH.
Źródło: PAP