Jest stanowisko Gersdorf w sprawie wyboru pierwszego prezesa Sądu Najwyższego

Na początku marca grupa posłów PiS zaskarżyła przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym oraz uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN z 14 kwietnia 2003 r. w sprawie regulaminu wyboru kandydatów na stanowisko I prezesa SN.

Zdaniem wnioskodawców konstytucję narusza fakt określenia zasad wyboru kandydatów na pierwszego prezesa SN w regulaminie, podczas gdy zagadnienie to powinno być uregulowane w ustawie.

Ponadto przepisy zaskarżono w zakresie, w jakim nie określają obowiązku wydania uchwały w sprawie przedstawienia prezydentowi kandydatów Zgromadzenia Ogólnego na pierwszego prezesa SN. Wniosek wpłynął do TK 1 marca.

W środę SN opublikował na swojej stronie internetowej podpisane przez pierwszą prezes tego sądu Małgorzatę Gersdorf stanowisko dla TK w sprawie wniosku grupy posłów PiS. Zostało ono przekazane Trybunałowi 31 marca. "Wniosek poselski zmierza do stworzenia ustawodawcy – a więc każdorazowej większości parlamentarnej – możliwości oddziaływania na proces wyłaniania kandydatów na I Prezesa SN" - czytamy w tym dokumencie. Według SN z konstytucją zgodny jest przepis ustawy o tym sądzie, który mówi, że do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN należy uchwalanie regulaminu wyborów kandydatów na stanowisko I prezesa SN oraz sam regulamin z 2003 r. W pozostałym zakresie - braku wymogu wydania uchwał w sprawie wyboru kandydatów i przedstawienia ich prezydentowi - SN wnosi, by sprawę umorzyć, bo uważa, że są to sprawy, w których TK orzekać nie może. Argumentuje przy tym, że nie istnieje żaden przepis, który obligowałby ustawodawcę do wprowadzenia wymogu podejmowania takich uchwał.

Jak napisano w stanowisku SN, niepoprawne jest zawarte we wniosku PiS założenie, że sposób wyłonienia kandydatów na pierwszego prezesa SN musi być uregulowany w ustawie, a nie w regulaminie, bo nie jest to zagadnienie skierowane do SN, lecz do prezydenta, który powołuje pierwszego prezesa spośród przedstawionych kandydatów. Regulamin jest bowiem skierowany tylko do Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN i jego członków i nie zawiera przepisów, które byłyby wiążące dla podmiotów zewnętrznych - argumentuje SN. Regulamin - napisano w stanowisku - nie wiąże też prezydenta. "Zagadnienia określone w regulaminie nie odnoszą się bowiem do Prezydenta RP, ani nie nakładają na niego żadnych obowiązków. Przy powoływaniu pierwszego Prezesa SN Prezydent RP związany jest jedynie postanowieniami ustawy zasadniczej, zobowiązującej go do powołania na sto stanowisko spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN. To Konstytucja RP nakazuje Prezydentowi RP podjęcie określonego działania wobec przedstawionych kandydatów a nie sam regulamin. Z perspektywy Prezydenta RP sposób wyłaniania kandydatów na urząd Pierwszego Prezesa SN jest zatem całkowicie irrelewantny" - napisano w stanowisku. Zwrócono przy tym uwagę, że to ustawa o SN reguluje liczbę kandydatów przedstawianych prezydentowi, tajność głosowania, kworum i wymaganą większość, zaś regulamin obejmuje tylko techniczne aspekty wyboru kandydatów.

Zdaniem SN nie jest także trafny pogląd grupy posłów PiS, że regulamin wyboru kandydatów na pierwszego prezesa wkracza w materię ustawową, "ponieważ nie sposób zaliczyć reguł wyboru kandydatów do materii ustawowej". Wniosek posłów PiS głosi, że intencją jego autorów jest "zainicjowanie kontroli prawa w zakresie dotyczącym podziału materii między akty prawa powszechnie i wewnętrznie obowiązującego w kontekście uprawnień przyznawanych organom wewnętrznym SN". "Wnioskodawcy chcieli też zwrócić uwagę na konieczność przestrzegania zasad jawności i transparentności działań organów władzy publicznej, w szczególności, gdy wykonują one kompetencje wynikające z konstytucji" - dodano. Dlatego, jak zaznaczono we wniosku, nie można zagadnień, które wpływają na podjęcie rozstrzygnięcia przez prezydenta o powołaniu określonej osoby na pierwszego prezesa SN, regulować aktem wewnętrznym. "O tym, że wybór kandydatów na stanowisko pierwszego prezesa SN nie jest jedynie sprawą wewnętrzną tego sądu decyduje ustrojowa pozycja pierwszego prezesa. (...) Nie można bowiem pomijać ustrojowego znaczenia pierwszego Prezesa SN i jego kompetencji wynikających z konstytucji i ustaw, które są niezależne od sprawowanej przez niego funkcji wewnętrznego organu SN. Jako przykład można tu podać przewodniczenie Trybunałowi Stanu albo możliwość występowania z wnioskami o kontrolę konstytucyjności prawa do TK" - zaznaczono we wniosku.

"Grupa posłów zwraca uwagę, że procedura wyboru kandydatów na pierwszego prezesa SN nie jest kwestią wewnętrzną Sądu Najwyższego, mimo że dotyczy wyboru wewnętrznego organu tego sądu. Nie jest to również zagadnienie dotyczące wewnętrznej organizacji pracy SN. Z konstytucji wyraźnie wynika, że pierwszego prezesa SN powołuje prezydent spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN. Oznacza to, że twórcy konstytucji chcieli, by - w ramach współdziałania i równoważenia się władzy - decyzja o wyłonieniu organu wewnętrznego SN nie była pozostawiona temu sądowi" - głosi wniosek. Innym problemem konstytucyjnym według wniosku jest fakt, że ustawodawca nie przewidział wydawania uchwały przez Zgromadzenie Ogólne w sprawie wyboru i przedstawienia prezydentowi kandydatów na stanowisko pierwszego prezesa SN. Tymczasem - jak wskazano - z zapisów ustawy o SN wynika, że "formą działania" tego zgromadzenia jest uchwała. Zdaniem grupy posłów "brak formalnie podjętej uchwały powoduje, że trudno mówić o działaniu Zgromadzenia Ogólnego". "W przypadku uwzględnienia zarzutów wnosimy o (...) stwierdzenie, że akty prawne podjęte w oparciu o niekonstytucyjne regulacje są nieskuteczne" - dodano we wniosku.

Autor: agr/gry / Źródło: PAP