"Dama z gronostajem" autorstwa Leonardo da Vinci
Źródło: tvn24

"Damę z gronostajem" Leonarda da Vinci zbada wkrótce Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych w Krakowie. Pracownia od 2004 roku analizuje dzieła sztuki, ich stan oraz określa najlepsze strategie ochrony.

Słynne dzieło renesansowego malarza przejdzie badania jeszcze przed 19 maja, zanim trafi (z Zamku Królewskiego na Wawelu, gdzie będzie do 7 maja) na ekspozycję w gmachu głównym Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK). Zwiedzający obejrzą je tu za darmo do 23 czerwca. Później wejścia będą odpłatne.

Ostatecznie malowidło ma się znaleźć w Muzeum Książąt Czartoryskich (placówka jest remontowana, możliwe że jej renowacja zakończy za 2,5 roku).

Jak dowiedziała się PAP, dzieła o szczególnej wartości artystycznej, zanim trafią na wystawy MNK, są analizowane właśnie przez specjalistów LANBOZA. Badania mają potwierdzić, że arcydzieła bez przeszkód mogą być eksponowane.

To nie pierwsze badania

LANBOZ prowadzi badania nieinwazyjne (często metodami spektroskopowymi, czyli za pomocą różnej długości fal elektromagnetycznych), ocenia m.in. stan zachowania materiałów, ich światłoczujność, określa warunki klimatyczne, w jakich dzieło może być prezentowane i przechowywane.

Sławny obraz włoskiego artysty jest jednym z obiektów należących do kolekcji Fundacji Książąt Czartoryskich – cały zbiór w grudniu zakupiło państwo za 100 mln euro. Obecnie LANBOZ bada też inne dzieło z kolekcji Czartoryskich - "Adorację dzieciątka z małym świętym Janem Chrzcicielem" (datowaną na lata 1500-1520) nieznanego autora.

"Dama z gronostajem" była już kilka lat temu badana przez LANBOZ. - Wykonywaliśmy badania technologiczne, oceniali stan zachowania dzieła, co pozwoliło nam określić, w jakich warunkach musi być przechowywane – powiedział kierownik LANBOZA Julio M del Hoyo-Melendez.

Chcą sprawdzić stan dzieła

Zgodnie z raportami sprzed ok. sześciu lat, stan dzieła był stabilny, ale historycznie osłabiony. Odnotowano drobne ubytki drewna. Specjaliści, ze względu na ryzyko dalszych uszkodzeń, zalecali ograniczenie transportu dzieła do minimum. Badania wykazały też, że dzieło ważny ok. 65 dag.

W przyszłości, po kolejnych ekspozycjach cennego portretu, LANBOZ chce kontynuować badania obrazu, sprawdzać czy nie doszło do zmian w strukturze materiału, np. do pęknięć. - "Dama z gronostajem" jest jednym z najciekawszych obrazów w Polsce i chcemy nadal monitorować, jaki jest stan zachowania tego arcydzieła. Musimy być pewni, że stan obrazu się nie pogarsza – zaznaczył del Hoyo-Melendez.

Najcenniejszy obraz w Polsce

"Dama z gronostajem" to najcenniejszy obraz znajdujący się w polskich zbiorach, jedyny autorstwa Leonarda da Vinci. Powstał ok. 1490 r., ma 53,4 cm wysokości i 39,3 cm szerokości. Został namalowany na desce orzechowej. Przedstawia Cecylię Gallerani, młodą damę mediolańskiego dworu, kochankę księcia Ludovico Sforzy. Obraz został kupiony przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego ok. 1800 r.

Od października 2009 r. do lutego 2012 r. obraz był pokazywany poza Krakowem: w Budapeszcie, Warszawie, Madrycie, Berlinie i Londynie. Jego podróże budziły kontrowersje. 20 kwietnia 2011 r. podpisano memorandum zgodnie z którym po powrocie wiosną 2012 r. do Polski dzieło to przez co najmniej 10 lat nie będzie wypożyczane, chyba że z przyczyn uzasadnionych szczególnymi okolicznościami wszystkie strony porozumienia postanowią inaczej.

Specjalistyczne laboratorium

LANBOZ, czyli Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych, działa w ramach Muzeum Narodowego w Krakowie i powstało jako pierwsza i najlepiej wyposażona taka pracowania w Polsce. Rocznie metodami nieinwazyjnymi bada ok. 200 obiektów – głównie obrazów.

Jednostka współpracuje z placówkami zagranicznymi, a od dwóch lat realizuje program Krajowe Centrum Badań nad Dziedzictwem - w ramach tego projektu prowadzi badania technologiczne, przygotowuje strategie ochrony dzieł sztuki dla instytucji muzealnych z całej Polski. Wśród ważnych realizacji LANBOZA jest m.in. ta związana z "Panem Tadeuszem" Mickiewicza – specjaliści z krakowskiego laboratorium opracowali strategię ochrony rękopisu epopei narodowej.

Na 2017 r. LANBOZ otrzymał 300 tys. zł dofinansowania z MKiDN i przyjął 28 wniosków projektowych z 13 instytucji. Wśród badanych w tym roku cennych zabytków będzie najprawdopodobniej fortepian, na którym grał Fryderyk Chopin (zgłoszony do realizacji w LANBOZIE przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina).

W krakowskim laboratorium pracuje 12 specjalistów, w tym chemicy, fizycy, konserwatorzy. - To ludzie sprawiają, że to miejsce jest wyjątkowe. To dzięki naszemu zespołowi badania w pracowni są różnorodne, pod różnymi kątami możemy analizować obiekty – zaznaczyła fizyk z LANBOZA Agata Mendys.