Rosja wraca do systemu TIR. Przez naciski Kazachstanu

Moskiewska gazeta wyjaśniła, że Rosja wycofała się z faktycznego wyjścia z tej konwencji. Decyzja zapadła w związku z problemami, jakie dotknęły przepływ towarów wewnątrz Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG), a przede wszystkim - dla Kazachstanu. EUG to nowa struktura integracyjna Rosji, Białorusi i Kazachstanu. Powstała 1 stycznia 2015 r. na bazie ich Unii Celnej i Jednolitego Obszaru Gospodarczego. Później przyłączyły się do niej Armenia i Kirgistan.

Według "Kommiersanta" władze Kazachstanu wytłumaczyły Moskwie, że działania rosyjskiej Federalnej Służby Celnej (FTS), która od dwóch lat ograniczała stosowanie karnetów TIR na terytorium Federacji Rosyjskiej, zagrażają projektowi EUG. Astana wyjaśniła, że w nowej sytuacji ładunki przewożone tranzytem z Europy do Kazachstanu należało odprawiać i opłacać dwukrotnie: przed granicą Unii Europejskiej z FR z wykorzystaniem karnetów TIR, a na terytorium Rosji - przez wewnętrzny system poręczeń.

Przewoźnicy z Kazachstanu wyliczyli, że oprócz cennego czasu na granicy na każdym kursie do Europy tracili 500-600 dolarów. Swoje roczne straty oszacowali na 100 mln dolarów.

Astana argumentowała, że jest to sprzeczne z koncepcją wspólnych obszarów, stanowiącą fundament EUG. W konsekwencji 29 maja na posiedzeniu Eurazjatyckiej Rady Międzyrządowej, jednego z kierowniczych organów EUG, zapadła decyzja o zagwarantowaniu funkcjonowania na jej terytorium w pełnym zakresie konwencji TIR.

Decyzja weszła w życie 13 czerwca. Wcześniej, 10 czerwca, FTS "przywróciła współpracę" ze Stowarzyszeniem Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ros. ASMAP), operatorem systemu TIR na terytorium FR.

W marcu FTS ogłosiła, że system TIR będzie funkcjonować w Rosji na dotychczasowych zasadach tylko do 30 czerwca.

W sierpniu 2013 r. wypowiedziała porozumienie ze Stowarzyszeniem Międzynarodowych Przewoźników Drogowych z powodu sporów finansowych. Rosyjscy prawnicy ocenili to posunięcie jako rezygnację Moskwy ze stosowania procedury TIR na terytorium FR. Później FTS kilkakrotnie przesuwała termin zerwania współpracy z ASMAP, tj. faktycznie odstąpienia od honorowania karnetów TIR. W lutym 2015 r. w administracji prezydenta Rosji odbyła się narada na temat stosowania konwencji celnej na terytorium FR. W wyniku narady Władimir Putin wydał serię rozporządzeń "zmierzających do zagwarantowania obowiązywania na terytorium Rosji Konwencji TIR z 1975 roku". Decyzja prezydenta została przez moskiewskie media zinterpretowana jako przywrócenie obowiązywania Konwencji TIR w Rosji. Podały one wówczas, że Putin polecił rządowi "zapewnienie ciągłości działania" Konwencji TIR na terytorium FR. Konwencję TIR, która upraszcza procedury celne przewozów międzynarodowych, podpisało 68 państw, w tym Rosja. Do uproszczenia procedur przy przewozach miedzy tymi państwami są wykorzystywane karnety TIR. Pełnią one rolę gwarancji finansowych, a gwarantem jest krajowa instytucja autoryzowana przez Międzynarodową Unię Transportu Drogowego (IRU). W Rosji operatorem systemu TIR jest Stowarzyszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych. W lipcu 2013 roku FTS oznajmiła, iż ASMAP nie radzi sobie z zadaniami i zapowiedziała wprowadzenie dodatkowych gwarancji od przewoźników, od których - poza okazaniem karnetu TIR - będą wymagane np. gwarancje bankowe, poręczenia lub kaucja pieniężna. FTS uprzedziła też, że wypowie umowę rosyjskiemu operatorowi i wybierze w konkursie nowego gwaranta.

Postanowienia FTS, jak podkreślało ASMAP, nie zostały sformalizowane w aktach normatywnych, nie było także ustaleń międzyresortowych, a sąd arbitrażowy uznał je za niewiążące, niemniej służby celne zaczęły domagać się dodatkowych gwarancji do karnetów TIR. W wyniku lutowej narady Putin zalecił wykonywanie umowy z ASMAP do czasu wyłonienia nowego operatora systemu TIR w Rosji, co ma nastąpić najpóźniej do 30 czerwca. Media nie wykluczają, że procedura ta zakończy się przedłużeniem umowy z ASMAP, ale na nowych warunkach. Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego nie zgłasza żadnych pretensji do ASMAP. W sierpniu 2013 roku Rada Wykonawcza TIR na posiedzeniu w Genewie oficjalnie oceniła, że wprowadzane przez stronę rosyjską zmiany stanowią naruszenie Konwencji TIR. Wezwała także władze celne Rosji do odstąpienia od ich wprowadzenia i do prawidłowego stosowania Konwencji TIR. Komisja Europejska ostrzegła, że nowe regulacje doprowadzą do poważnych zakłóceń w handlu UE z Rosją. Zaniepokojenie wobec rządu FR niejednokrotnie wyrażały też te kraje UE, które decyzja Federalnej Służby Celnej dotyka w największym stopniu, w tym Polska.

Autor: tol / Źródło: PAP