Zdjęcia retro z gry w tenisa i przymiarek do myślistwa. Z rodzinnych albumów Sierakowskich

Zdjęcia są eksponowane w formie reprodukcji na planszach, ale jest też kilka oryginałów. Fotografie pokazane na wystawie pochodzą z dwóch kolekcji: Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim oraz Archiwum Państwowego w Krakowie.

Zdjęcia składające się na zbiór waplewskiej placówki w przeważającej części pochodzą z darów Izabelli Sierakowskiej-Tomaszewskiej oraz z albumu pamiątkowego z Waplewa zakupionego przez muzeum w antykwariacie. - Będą pokazane publicznie pierwszy raz. To bardzo cenne zdjęcia, które obrazują m.in. życie codzienne Sierakowskich, dawnych właścicieli Waplewa, obyczajowość tej rodziny szlacheckiej. Uwiecznione są np. swobodne zabawy dzieci w parku z psami, gra w tenisa, przymiarki do myślistwa. To dość swojskie i urocze kadry. Są też i wartościowe zdjęcia dokumentujące wnętrza rodzinnej rezydencji z kolekcją cennych dzieł sztuki gromadzoną przez lata przez Sierakowskich – wyjaśniła Dobromiła Rzyska-Laube, kuratorka wystawy. Muzealnikom udało się też zgromadzić zdjęcia o charakterze bardziej odświętnym – upamiętniające jubileusze, śluby i uroczystości charakterystyczne dla życia ziemiańskiego.

Wystawa będzie czynna do 9 czerwca 2017 r.

W posiadłości w Waplewie Wielkim, wokół alkierzowego pałacu z oranżerią, Sierakowscy założyli w 1760 r. dziesięciohektarowy park z interesującą architekturą ogrodową. Do dziś zachowały się altana chińska oraz posąg szlachcica. Wielu członków tej rodziny było aktywnych społecznie i swoim patriotyzmem zapisało się na kartach historii Polski. Sam dwór w Waplewie Wielkim z racji tego, że był żywym ośrodkiem kultury polskiej, nazywano pomorskim Soplicowem.

Kajetan Sierakowski (1753-1841) był posłem na Sejm Czteroletni, Sebastian Sierakowski - rektorem Akademii Krakowskiej i autorem monumentalnego dwutomowego dzieła o architekturze i budownictwie. Antoni Sierakowski - poseł do Sejmu Królestwa Polskiego, ale także muzyk i kompozytor - przyjaźnił się z Fryderykiem Chopinem, którego gościł w Waplewie w 1827 roku. U Sierakowskich pojawiali się też inni wybitni Polacy, m.in. Jan Matejko, Jan Kasprowicz, Józef Ignacy Kraszewski, Oskar Kolberg i Stefan Żeromski. W Waplewie był również nuncjusz apostolski w Polsce Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI. W jednej z sal pałacu w Waplewie Wielkim w 1827 r. koncert zagrał Fryderyk Chopin.

Z rodu Sierakowskich warto przywołać także postaci kolekcjonerów obrazów (cenne dzieła malarstwa europejskiego i polskiego) i twórcy biblioteki (zbiór książek liczył ponad 10 tys. egzemplarzy): Alfonsa (1816-1886) i Adama (1846-1912). Adam był też orędownikiem sprawy polskiej w parlamencie niemieckim i znanym podróżnikiem, autorem m.in. dwutomowych "Listów z podróży". Odbył wojaże m.in. do Algierii, Indii, Palestyny, Syrii, Grecji, Turcji i Indonezji. Ostatni właściciele Waplewa, Stanisław Sierakowski i Helena z Lubomirskich, zajmowali się pracą społeczną, zwłaszcza na rzecz szkolnictwa polskiego na Powiślu. Zaangażowali się też w organizację plebiscytu w 1920 roku przeprowadzonego na mocy traktatu pokojowego w Wersalu. W głosowaniu tym ludność zamieszkująca Warmię, Mazury i Powiśle miała zdecydować, czy chce przyłączenia tych ziem do odrodzonego państwa polskiego, czy ich pozostawienia w granicach Prus Wschodnich. Wyniki plebiscytu okazały się przegraną dla Polski. Sporne tereny, w tym Powiśle z wyjątkiem pięciu wiosek, pozostały w granicach państwa niemieckiego. Jak się okazało, rezultat plebiscytu miał też bezpośredni wpływ na przyszłość Sierakowskich w Waplewie. Po 1926 r. rodzina popadła w tarapaty finansowe. W 1932 r. jeden z berlińskich banków wymówił Stanisławowi Sierakowskiemu dług. Od licytacji majątku uratowała go pożyczka udzielona przez rząd polski.

Sierakowscy utracili wszystko z wyjątkiem pałacu, parku oraz 15 hektarów resztówki dzierżawionej od nich przez działacza ruchu polskiego na Powiślu Leona Połomskiego. Ok. 1500 hektarów odkupił Kazimierz Donimirski dla syna Zbigniewa, przy olbrzymim wsparciu rządu II Rzeczpospolitej. Pozostała ziemia ok. 1000 hektarów została rozparcelowana pomiędzy Niemców i osadników niemieckich. Sami Sierakowscy, wskutek wielu represji ze strony władz niemieckich, opuścili Waplewo w 1929 r. i zamieszkali w swoim drugim, ponad 1000-hektarowym majątku w Osieku Rypińskim, który należał do nich jeszcze przed objęciem Waplewa Wielkiego w XVIII wieku. Los ostatnich właścicieli Waplewa był tragiczny. Stanisław i Helena Sierakowscy zostali rozstrzelani w 1939 r. przez hitlerowców w Osieku pod Rypinem, a rodzinny dwór skonfiskowany przez III Rzeszę.

Z siedmiorga dzieci Sierakowskich (dwóch synów i pięć córek), sześcioro przeżyło wojnę, a po jej zakończeniu większość rozjechała się po świecie. Osiedlili się w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Maroku, Belgii, Francji. Po 1945 r. dwór w Waplewie Wielkim przekształcono w PGR, a następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej. W 1972 r. pałac Sierakowskich wraz z parkiem wpisano do rejestru zabytków. Dziś mieści się w nim Muzeum Tradycji Szlacheckiej i Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią.

Autor: aa/mś / Źródło: PAP