Prezydent złożył podpis pod nowelizacją Prawa o ustroju sądów powszechnych - poinformował zastępca szefa Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha. Dodał, że jest to najważniejsza ustawa dla reformy sądownictwa z punktu widzenia interesów obywateli.
Senat przyjął nowelizacje ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o ustroju sądów powszechnych 15 lipca.
Prezydent podpisał ustawę o ustroju sądów powszechnych
Prezydent w poniedziałkowym oświadczeniu zapowiedział, że zawetuje ustawy o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. - Zdecydowałem, że zwrócę z powrotem Sejmowi, czyli zawetuję ustawę o Sądzie Najwyższym, jak również o KRS, albowiem Sejm doprowadził do tego, że są one ze sobą powiązane - oświadczył.
We wtorek rano w radiowej Trójce zastępca szefa Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha poinformował, że prezydent podpisał nowelizację Prawa o ustroju sądów powszechnych.
- Ta ustawa zasadnicza, podstawowa, najważniejsza dla reformy z punktu widzenia interesów obywateli jest ustawą podpisaną, ona będzie wchodzić w życie - powiedział Mucha w radiowej Trójce.
"Klucz reformy"
Jak zaznaczył prezydencki minister "to jest klucz reformy, to jest bardzo dobra ustawa przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości".
- W tej ustawie mamy między innymi kwestię związaną z losowaniem składów sędziowskich, mamy kwestię równomiernego podziału spraw między sędziów, kwestię związaną ze wzmocnionym nadzorem administracyjnym ministra sprawiedliwości - mówił.
Jak dodał, nadzór ten "to jest coś, co jest potrzebne do sprawnego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, coś co się odnosi się nie do sfery orzeczniczej, czy judykacyjnej, tylko do sfery administracyjnej".
- To jest danie realnych narzędzi, jeśli chodzi o ministra sprawiedliwości w tej sferze administracyjnej, która jest niezwykle istotna i niezwykle ważka do należytego prowadzenia spraw w sądach powszechnych - wskazał Mucha.
Odnosząc się do poniedziałkowej decyzji o zawetowaniu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i nowej ustawy o Sądzie Najwyższym Mucha powiedział, że konieczną reformę sądownictwa prezydent "sprowadził do ram rzetelnej legislacji".
Zmiany w ustawie o ustroju sądów powszechnych
Przypominamy, co zmienia ustawa o ustroju sądów powszechnych.
1. Ustawa przyznaje Ministrowi Sprawiedliwości kompetencję do odwołania, w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie ustawy, prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych bez konieczności uzyskiwania opinii o kandydatach od zgromadzeń ogólnych tych sądów. Minister Sprawiedliwości zyskuje też władzę w powoływaniu nowych prezesów i wiceprezesów.
Dziś prezesów sądów apelacyjnych oraz okręgowych powołuje minister sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii zgromadzeń ogólnych tych sądów. Prezesów sądów rejonowych powołują zaś prezesi sądów apelacyjnych, po zasięgnięciu opinii sędziów danego sądu rejonowego i prezesa przełożonego sądu okręgowego.
Projekt przewiduje odstąpienie od modelu powoływania prezesów sądów apelacyjnych i okręgowych po uzyskaniu opinii zgromadzeń ogólnych (a w przypadku ich negatywnej opinii - po uzyskaniu pozytywnej opinii Krajowej Rady Sądownictwa).
2. Projekt zakłada także, że prezesi sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych mogą być odwołani przez ministra sprawiedliwości w toku kadencji. W przypadku: rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych, gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości, stwierdzenia szczególnie niskiej efektywności działań w zakresie pełnionego nadzoru administracyjnego lub organizacji pracy w sądzie lub sądach niższych oraz złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji.
Dziś prezesi sądów apelacyjnych i okręgowych mogą być odwołani przez Ministra Sprawiedliwości w toku kadencji w przypadku: rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych oraz gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości.
Losowe przydzielanie spraw
3. Projekt wprowadza zasady losowego przydzielania spraw sędziom w ramach poszczególnych kategorii, a przydział spraw ma być równy. Wprowadzona zostanie zasada niezmienności składu orzekającego. Sędzią sądu apelacyjnego będzie mógł zostać sędzia sądu rejonowego lub prokurator - pod warunkiem dziesięcioletniego stażu pracy.
4. Przewidziano możliwość delegowania sędziego do Kancelarii Prezydenta RP czy MSZ. W okręgach sądowych powołani mieliby też zostać koordynatorzy do spraw współpracy międzynarodowej, prawa europejskiego i praw człowieka w sprawach cywilnych i karnych.
5. Nowelizacja umożliwia też nabywanie prawa do przejścia w stan spoczynku przez kobiety, które są sędziami bądź prokuratorami, w wieku odpowiadającym powszechnemu wiekowi emerytalnemu - 60 lat. Wprowadzona ma być też instytucja urlopu rehabilitacyjnego sędziego.
Przeniesienie sędziego do innych wydziałów
6. Rzecznik Praw Obywatelskich w zastrzeżeniach do ustawy o ustroju sądów powszechnych powiedział, że ustawa wprowadza nowe sposoby wywierania nacisków na sędziów w postaci możliwości przeniesienia sędziego do innego wydziału bez jego zgody.
Może to być traktowane jako ukryty rodzaj kary dyscyplinarnej wobec niepokornych sędziów, którzy będą w ten sposób zobowiązani do rozpatrywania spraw, w których się nie specjalizują. Ponadto, w ocenie RPO, przeniesienie sędziego do innego wydziału, bez jego zgody, zmniejszy efektywność orzeczniczą sędziego, który będzie potrzebował więcej czasu na rozpatrzenie zupełnie nowego dla niego rodzaju spraw - wskazywał RPO.
W ustawie brakuje zastrzeżenia, że przeniesienie bez zgody sędziego nie może spowodować zmiany miejscowości, w której sędzia pełni służbę, co może mieć miejsce w sytuacji powołania wydziałów zamiejscowych w związku z zapowiadanymi zmianami w organizacji sądownictwa - dodał.
Autor: kb/sk / Źródło: Program III Polskiego Radia, TVN24