Prezydent podpisze ustawę o ustroju sądów powszechnych. Co zawiera ustawa?

Senat przyjął nowelizacje ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o ustroju sądów powszechnych 15 lipca.

Prezydent w poniedziałkowym oświadczeniu zapowiedział, że zawetuje ustawy o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. - Zdecydowałem, że zwrócę z powrotem Sejmowi, czyli zawetuję ustawę o Sądzie Najwyższym, jak również o KRS, albowiem Sejm doprowadził do tego, że są one ze sobą powiązane - oświadczył.

Jego rzecznik zapowiedział, że prezydent podpisze natomiast ustawę o ustroju sądów powszechnych.

Przypominamy, co zmienia ustawa o ustroju sądów powszechnych.

1. Ustawa przyznaje Ministrowi Sprawiedliwości kompetencję do odwołania, w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie ustawy, prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych bez konieczności uzyskiwania opinii o kandydatach od zgromadzeń ogólnych tych sądów. Minister Sprawiedliwości zyskuje też władzę w powoływaniu nowych prezesów i wiceprezesów.

Dziś prezesów sądów apelacyjnych oraz okręgowych powołuje minister sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii zgromadzeń ogólnych tych sądów. Prezesów sądów rejonowych powołują zaś prezesi sądów apelacyjnych, po zasięgnięciu opinii sędziów danego sądu rejonowego i prezesa przełożonego sądu okręgowego.

Projekt przewiduje odstąpienie od modelu powoływania prezesów sądów apelacyjnych i okręgowych po uzyskaniu opinii zgromadzeń ogólnych (a w przypadku ich negatywnej opinii - po uzyskaniu pozytywnej opinii Krajowej Rady Sądownictwa).

2. Projekt zakłada także, że prezesi sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych mogą być odwołani przez ministra sprawiedliwości w toku kadencji. W przypadku: rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych, gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości, stwierdzenia szczególnie niskiej efektywności działań w zakresie pełnionego nadzoru administracyjnego lub organizacji pracy w sądzie lub sądach niższych oraz złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji.

Dziś prezesi sądów apelacyjnych i okręgowych mogą być odwołani przez Ministra Sprawiedliwości w toku kadencji w przypadku: rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych oraz gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości.

3. Projekt wprowadza zasady losowego przydzielania spraw sędziom w ramach poszczególnych kategorii, a przydział spraw ma być równy. Wprowadzona zostanie zasada niezmienności składu orzekającego. Sędzią sądu apelacyjnego będzie mógł zostać sędzia sądu rejonowego lub prokurator - pod warunkiem dziesięcioletniego stażu pracy.

4. Przewidziano możliwość delegowania sędziego do Kancelarii Prezydenta RP czy MSZ. W okręgach sądowych powołani mieliby też zostać koordynatorzy do spraw współpracy międzynarodowej, prawa europejskiego i praw człowieka w sprawach cywilnych i karnych.

5. Nowelizacja umożliwia też nabywanie prawa do przejścia w stan spoczynku przez kobiety, które są sędziami bądź prokuratorami, w wieku odpowiadającym powszechnemu wiekowi emerytalnemu - 60 lat. Wprowadzona ma być też instytucja urlopu rehabilitacyjnego sędziego.

6. Rzecznik Praw Obywatelskich w zastrzeżeniach do ustawy o ustroju sądów powszechnych powiedział, że ustawa wprowadza nowe sposoby wywierania nacisków na sędziów w postaci możliwości przeniesienia sędziego do innego wydziału bez jego zgody.

Może to być traktowane jako ukryty rodzaj kary dyscyplinarnej wobec niepokornych sędziów, którzy będą w ten sposób zobowiązani do rozpatrywania spraw, w których się nie specjalizują. Ponadto, w ocenie RPO, przeniesienie sędziego do innego wydziału, bez jego zgody, zmniejszy efektywność orzeczniczą sędziego, który będzie potrzebował więcej czasu na rozpatrzenie zupełnie nowego dla niego rodzaju spraw - wskazywał RPO.

W ustawie brakuje zastrzeżenia, że przeniesienie bez zgody sędziego nie może spowodować zmiany miejscowości, w której sędzia pełni służbę, co może mieć miejsce w sytuacji powołania wydziałów zamiejscowych w związku z zapowiadanymi zmianami w organizacji sądownictwa - dodał.

Opozycja po zawetowaniu ustawy o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa cały czas domaga się trzeciego weta.

Nowoczesna wskazuje na Twitterze, że ustawa o ustroju sądów powszechnych jest równie niebezpieczna, co zawetowane ustawy o KRS i Sądzie Najwyższym.

Grzegorz Schetyna napisał na Twitterze: "Taki był obowiązek głowy państwa. Czekamy na trzecie weto"

"Bardzo podoba mi się uzasadnienie prezydenta, ale największa władzę Zbigniewowi Ziobro daje ustawa o ustroju sądów, a o niej prezydent nie wspomniał" - napisał z kolei na Twitterze poseł PO Sławomir Nitras.

Autor: kb/sk / Źródło: PAP, rpo.gov.pl