"Nie każdy instrument odpowiada godności świątyni". Co i jak może grać w kościele

"Muzyka w liturgii nie jest jej oprawą, ale integralnie wiąże się z celebracją świętych obrzędów" – głosi instrukcja Komisji Episkopatu Polski.

Dokument zatwierdzony przez polskich biskupów odwołuje się do innych dokumentów Stolicy Apostolskiej oraz Kościoła w Polsce, regulujących zasady sprawowania liturgii i śpiewu w kościołach, a powstałych wiele lat temu między innymi instrukcji Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej z 1979 roku.

Biskupi podkreślają, że przemiany społeczne i kulturowe oraz postępująca sekularyzacja życia dotykają także liturgii, a "przyczyna tego zjawiska tkwi przede wszystkim w fałszywym poczuciu wolności oraz nieznajomości nauki Kościoła". Wierni – jak głosi dokument - mają prawo, by władza kościelna sprawowała kierownictwo nad świętą liturgią, "aby liturgia nie była postrzegana jako prywatna własność kogokolwiek, ani samego celebransa, ani wspólnoty, w której sprawuje się sakramenty".

Według instrukcji, należy bezwzględnie stać na straży wykonywania takiej muzyki liturgicznej, która jest autentyczną sztuką, nakierowaną zawsze na świętość kultu, i wprowadzać do liturgii tylko to, co odpowiada świętości miejsca, godności obrzędów liturgicznych i pobożności wiernych. "Nie wolno w liturgii wykonywać utworów o charakterze świeckim" – głosi dokument.

W instrukcji – składającej się z 12 rozdziałów – opisane są między innymi zasady wykonywania muzyki podczas mszy świętych, różnych nabożeństw, udzielania sakramentów. Na przykład, podczas mszy świętej z Pierwszą Komunią świętą dzieci - według Instrukcji - "dobór repertuaru śpiewów powinien uwzględniać możliwości percepcyjne i wykonawcze dzieci, ale nie może to usprawiedliwiać wprowadzania do liturgii piosenek religijnych". Niewłaściwe jest między innymi "odtwarzanie muzyki za pomocą urządzeń elektronicznych”.

W Instrukcji jest też zapis dotyczący celebracji liturgii sakramentu małżeństwa, podczas której "należy pilnie wystrzegać się, by pod pozorem podnoszenia okazałości nie wprowadzać do obrzędów czegoś niezgodnego z kultem". Biskupi zalecają też dbałość o to, "aby wierni nie byli wyłączeni z czynnego uczestnictwa w śpiewie". "Dobór repertuaru wokalnego i instrumentalnego musi odpowiadać charakterowi świętych czynności. Nie wolno odtwarzać muzyki za pomocą urządzeń elektronicznych" – napisano.

Instrukcja odnosi się także do liturgii transmitowanej przez media, która "powinna mieć charakter pewnego wzorca", a śpiewy wykonywane podczas transmisji muszą mieć aprobatę władzy kościelnej. "Transmisja liturgii nie może być okazją do medialnej promocji osób lub zespołów muzycznych" – głosi instrukcja.

Według Instrukcji "w liturgii głos ludzki ma pierwszeństwo przed wszelkimi instrumentami". Podczas liturgii, oprócz organów piszczałkowych mogą wybrzmiewać inne instrumenty, ale - jak podkreślają biskupi - "nie każdy instrument odpowiada godności świątyni i jest w jednakowym stopniu zdatny do wzmacniania ducha modlitwy".

"Nie wolno używać w liturgii instrumentów przeznaczonych do wykonywania muzyki świeckiej (na przykład gitara elektryczna, perkusja, fortepian, syntezator). Wykorzystanie różnych instrumentów poza liturgią jest możliwe z uwzględnieniem sakralnego charakteru świątyni" – głosi instrukcja.

"Zawsze decydujące znaczenie ma sposób wykorzystania instrumentu oraz wysoka jakość artystyczna wykonania z troską o szlachetne piękno muzyki sakralnej" – zaznaczono w dokumencie. Podczas uroczystych obchodów liturgicznych we wnętrzu kościoła dopuszczalny jest udział orkiestry, a w czasie celebracji poza kościołem oraz podczas procesji może to być orkiestra dęta.

Dokument KEP odnosi się również do organizowania koncertów w kościołach. Biskupi przypominają, że kościoły "nie są zwyczajnymi miejscami publicznymi, mogącymi służyć wszelkim zgromadzeniom”.

"Są to miejsca święte, przeznaczone wyłącznie i na stałe do sprawowania kultu Bożego. Pozostają one miejscem świętym również wtedy, gdy nie odbywają się w nim obrzędy" – napisano w instrukcji.

"Kościół, choć popiera rozwój sztuki, nie zastępuje instytucji służących kulturze muzycznej" – głosi Instrukcja - i dlatego "nie może aprobować organizowania w kościołach koncertów muzyki o charakterze wyraźnie rozrywkowym – nawet o wysokich walorach artystycznych".

Według biskupów należy popierać inicjatywy organizowania koncertów muzyki religijnej, których celem ma być "skierowanie serc słuchaczy ku Bogu, a nie promowanie wykonawców czy kompozytorów". "Strój i zachowanie, zarówno wykonawców jak i słuchaczy, muszą odpowiadać sakralnemu charakterowi kościoła" – napisano w dokumencie.

Koncerty w kościołach "mają służyć duchowemu dobru słuchaczy, dlatego nie mogą być zwykłą działalnością gospodarczą". Jednak "organizator ponoszący określone koszty (np. godziwe honorarium dla artystów zawodowych) może zadbać o formę ich zwrotu, zachowując odpowiednie przepisy prawa" – napisali biskupi.

Instrukcja porusza też sprawy edukacji i formacji muzycznej. Biskupi zalecają np., by powoływać w parafiach zespoły śpiewacze, a istniejące otoczyć szczególną troską. Według Instrukcji na stanowisku organisty może być zatrudniona osoba mająca kwalifikacje "muzyka kościelnego, a nie tylko ogólne wykształcenie muzyczne".

Muzyka w liturgii ma być wykonywana wyłącznie na żywo – głosi dokument KEP. "Niedopuszczalne jest stosowanie tak zwanych automatycznych organistów. Muzyka odtwarzana elektronicznie nie może zastępować gry na instrumentach lub śpiewu zgromadzonych" - napisano.

Nad stosowaniem odpowiedniej muzyki liturgicznej ma czuwać biskup diecezjalny, a w parafiach – proboszcz. O właściwy poziom muzyki dbać mają diecezjalne Komisje Muzyki Kościelnej, które są organami doradczymi biskupa.

Normy określone w instrukcji biskupi wprowadzają "z nadzieją na podniesienie poziomu wykonywanej muzyki kościelnej, a także nadanie należnej godności i powagi świętym obrzędom".

Autor: JZ//rzw / Źródło: tvn24