Prawie 10 miliardów funtów zainwestował Londyn w przygotowanie igrzysk olimpijskich. Nie tylko w środki bezpieczeństwa, ale przede wszystkim obiekty sportowe, które stworzyli najwybitniejsi architekci świata. Efekt? Miasto ma się czym pochwalić.
Londyn po raz trzeci dostał szansę zorganizowania igrzysk olimpijskich. Choć gościł już sportowców, kibiców i turystów w roku 1908 i 1948, nigdy dotąd nie przedsięwzięto tak szeroko zakrojonych działań inwestycyjnych, by przygotować miasto na najważniejszą imprezę sportową świata.
Prawie 10 miliardów funtów zainwestowano w przygotowania. Część z nich poszło na zapewnienie bezpieczeństwa. W obawie przed ewentualnym atakiem terrorystycznym organizatorzy stworzyli z Londynu niemal twierdzę: na ulicach i stadionach pojawi się 16 tys. żołnierzy, nad nimi latać będą dziesiątki helikopterów patrolujących teren (niebo zostało zamknięte dla prywatnych samolotów), a na Tamizie zacumował ogromny okręt, który jest mieszkaniem dla żołnierzy. Na ulicach pojawiły się nowe kamery, a na dachach systemy antyrakietowe. I jak pisze "The Times", przy tym wszystkim nie zapomniano zadbać o łatwość podróżowania po Londynie - na każdym kroku można spotkać pracownika służb, który udziela potrzebnych informacji.
Jednak najważniejsze są obiekty sportowe, które imponują rozmachem i urodą. Stoi za nimi 50. najlepszych architektów świata, z Zahą Hadid na czele. Organizatorzy dali im wolną rękę, ale poprosili o jedno: zastosowanie idei rewitalizacji. Autorzy projektów wzięli więc pod uwagę nie tylko czas samych igrzysk, ale także to, co stanie się z obiektami olimpijskimi, gdy impreza dobiegnie końca. Wszystkie zaprojektowano więc jako wielofunkcyjne, a część - jako tymczasowe: zostaną rozebrane lub przeniesione do wykorzystania w innych miejscach.
Kolejna linowa Emirates
Główna arena igrzysk położona jest w Lower Lea Valley - na poprzemysłowym obszarze Londynu, najbiedniejszym i zaniedbanym przez dziesięciolecia. Priorytetem było zagospodarowanie terenów, które są dzielnicą klasy robotniczej oraz przyczółkiem imigrantów przybywających do stolicy, i danie im w ten sposób nowej szansy.
Dlatego powstały tam nowe obiekty użyteczności publicznej. Zadbano też o połączenie doków z centrum - w okolicach zbudowano ponad 30 nowych mostów, a także pierwszą w Wielkiej Brytanii kolejkę liniową, która za ok. 4 funty przewozi pasażerów z wybrzeża North Greenwich na Royal Docks.
Od 27 lipca do 12 sierpnia będzie pełnić kluczową rolę w mieście - dzięki niej łatwo będzie się poruszać między halami sportowymi, które rozmieszczone są w całym mieście i jego okolicach. Kolejka Emirates ma 1,1 km długości, 34 wagonikami przewozi 2,5 tys. pasażerów na godzinę i gwarantuje widoki z wysokości 90 metrów nad Tamizą.
Park Olimpijski
Z kolejki rozciąga się widok m.in. na Park Olimpijski, który jest największym tego typu nowym założeniem przestrzennym w Europie. Podzielono go na dwie strefy tematyczne: kulturalno-rozrywkową w południowej części i przyrodniczą - w północnej. Są tutaj kawiarnie, bary i miejsca z prezentacją proekologicznych rozwiązań oraz ogrody nadrzeczne z rzadkimi gatunkami flory i fauny.
Po igrzyskach Park Olimpijski zostanie przekształcony w jeden z największych parków miejskich w Europie, stworzonych w ciągu ostatnich 150 lat. Będzie połączony od strony południowej z ujściem Tamizy, od strony północnej - z wiejskim krajobrazem hrabstwa Hertfordshire. Kanały i drogi wodne rzeki Lea mają być oczyszczone i poszerzone, a naturalne tereny zalewowe okolicy zostaną przywrócone, aby stworzyć podmokłe siedliska dzikiej przyrody.
Wioska Olimpijska
W Parku Olimpijskim zlokalizowano większość nowych obiektów sportowych, centrum informacyjne i prasowe oraz budynki infrastruktury technicznej. A także Wioskę Olimpijską, która znajduje się we wschodniej części parku. Jest to właściwie osiedle mieszkaniowe, które pomieści 17 tys. sportowców i ich ekipy, a po zakończeniu igrzysk zamieni się w kompleks mieszkaniowy oferujący 3,6 tys. mieszkań. Osiedlą się tam osoby zawodowo związane z okolicą: nauczyciele, policjanci, pracownicy socjalni i medyczni, którzy otrzymają korzystne warunki kupna lokali.
W planach jest budowa kolejnych mieszkań, sklepów, restauracji i kawiarni. Przywrócone zostaną również zniszczone na czas budowy parku rodzinne ogródki działkowe. Cel to implus do rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, a dla władz miejskich - ograniczenie środków wydawanych na dotychczasową pomoc społeczną.
Olympic Orbit
Atrakcją Parku Olimpijskiego będzie również ogromna rzeźba z tarasem widokowym - Olympic Orbit, zwana też ArcellorMittal Orbit. Stalowa statua - usytuowana między Stadionem Olimpijskim a Centrum sportów wodnych - jest największą w Anglii publiczną rzeźbą współczesną. Ma wysokość 115 m, jest więc wyższa niż Statua Wolności w Nowym Jorku. Zaprojektowali ją wybitni brytyjscy artyści Anish Kapoor i Cecil Balmond, a z 2,2 tys. ton stali zbudowała ją firma ArcellorMittal, sponsor igrzysk.
Pozwoli zwiedzającym objąć wzrokiem cały teren parku. Turyści będą mogli skorzystać z wind albo wspiąć się, podobnie jak na paryską Wieżę Eiffela, schodami - po 455 stopniach metalowej konstrukcji dotrą na dwie platformy obserwacyjne.
Stadion Olimpijski
London Olympic Stadium zlokalizowany jest w południowej części Parku Olimpijskiego. Otoczony z trzech stron wodą (leży na półwyspie) połączony jest z resztą terenu trzema kładkami dla pieszych.
Obiekt autorstwa Philipa Johnsona zbudowano z 10 tys. stali (część materiału pochodzi z odzysku). Dach wykonano z lekkiej membrany polimerowej rozpiętej na strukturze kablowej, a beton wykorzystany do budowy fundamentów zawiera domieszki popiołów poprzemysłowych. Chodziło o wykorzystanie jak największej ilości produktów odpadowych i ograniczenie kosztów budowy stadionu. Z tego powodu wprowadzono też w części pomieszczeń wentylację naturalną, zamiast energochłonnej klimatyzacji.
Ten "najbardziej ekologiczny stadion na świecie", jak nazwały go media, pomieści podczas igrzysk 80 tys. widzów. Po ich zakończeniu liczba miejsc zostanie ograniczona do 25 tys., a obiekt przejmie jeden z londyńskich klubów piłkarskich.
Centrum sportów wodnych
Bramą do Parku Olimpijskiego będzie Centrum sportów wodnych. Składa się ono z dwóch obiektów - hali Aquatics Centre z basenem olimpijskim o długości 50 m (projektu Zahy Hadid) oraz budynku Areny Water Polo z basenem o wymiarach 37 na 23 m i głębokości 2 m (autorstwa Davida Morlleya). Oba obiekty, poza basenami do rozgrywek, wyposażono także w baseny przeznaczone do rozgrzewki zawodników. Oba wyróżniają się też kształtem dachu.
Skomplikowana konstrukcja falistego dachu Centrum Pływackiego Hadid to pozbawiona podpór stalowa struktura, którą oparto przegubowo na trzech potężnych żelbetowych pylonach, umiejscowionych na obrzeżu hali. Dzięki temu uwolniono rozległą przestrzeń w środku - o rozmiarach 160 na 90 m. Po obu stronach basenu znajdują się symetrycznie umieszczone trybuny, mieszczące 17,5 tys. widzów. Po zakończeniu igrzysk liczba miejsc dla kibiców zostanie ograniczona do 2,5 tys., a część trybun rozebrana.
Dach Areny Water Polo, także o organicznym, ale znacznie prostszym kształcie, wykonano jako pneumatyczą strukturę opadającą w kierunku wejścia do Parku Olimpijskiego. Dach przykrywa baseny oraz trybuny obiektu z miejscami dla 5 tys. widzów. W łazienkach i sanitariatach wykorzystano urządzenia umożliwiające maksymalną oszczędność wody - nawet do 40 procent. Konstrukcję całości zaplanowano tak, by rozebrać ją po zawodach i jej elementy ponownie wykorzystać w innych miejscach.
Arena koszykówki
Tymczasowym obiektem w Parku Olimpijskim będzie też hala do koszykówki - o wysokości 35 m i długości 115 m. Po zakończeniu Igrzysk zostanie ona rozebrana, a dwie trzecie materiałów, z których ją wykonano, będzie można ponownie wykorzystać lub przetworzyć.
Obiekt, który pomieści 12 tys. widzów, zlokalizowano w sąsiedztwie welodromu i toru BMX. Jest to sąsiedztwo nieprzypadkowe, ponieważ te trzy obiekty będą wspólnie użytkowały pomieszczenia pomocnicze.
Hala strzelecka
To najoryginalniejszy obiekt igrzysk - wygląda jak dom Teletubisiów. Zaprojektowało go studio Magma Architecture - to trzy hale zbudowane z białego PCV z kolorowymi wypustkami na zewnątrz, które zapewniają wentylację i oświetlenie. Całość ma 18 tys. metrów kwadratowych i będzie tam rywalizować 800 najlepszych na świecie strzelców, obserwowanych przez 7,5 tys. widzów. Obiekt stoi na terenie XVIII-wiecznych koszar artylerii królewskiej, a po igrzyskach hale Royal Artillery Barracks zostaną rozebrane i przekazane do dyspozycji Ministerstwu Obrony Narodowej. Plan jest taki, by stały się obiektami strzeleckimi dla wojska w różnych częściach kraju.
Welodrom
Nazywany jest "The Pringle" - ze względu na podobieństwo do chipsa ziemniaczanego. Dach - zgodnie z założeniem autorów z Hopkins Architects - miał bowiem naśladować geometrię toru wewnątrz. To jeden z najszybszych torów kolarskich na świecie - ma długość 250 m. A wokół dwa poziomy trybun z 3 tys. miejsc dla kibiców każda. Dolny poziom jest w pełni przeszklony, dlatego umożliwia wgląd na tor również widzom będącym na zewnątrz i stojącym wokół welodromu.
Konstrukcję hali wykonano z materiałów ekologicznych: tor kolarski z drewna sosny syberyjskiej, elewację z czerwonego cedru. Dzięki doświetleniu naturalnemu (poprzez liczne przeszklenia w dachu) można było ograniczyć źródła światła sztucznego. Naturalną wentylację zapewniają specjalnie zaprojektowane otwory w elewacji. Obiekt wykorzystuje też wodę deszczową do spłukiwania toalet.
Tor BMX
Obok welodromu stoi trasa wyścigowa dla BMX-ów - o długości 400 m. Po igrzyskach tor będzie zmodyfikowany i przeznaczony do użytku publicznego. Nowa trasa rowerowa dla rowerów górskich oraz drogowa (dla kolarzy) stworzą wraz z welodromem VeloPark - centrum kolarskie dla zawodowców i amatorów kolarstwa. Zaplanowano tam również wypożyczalnię rowerów i warsztat do ich naprawy.
Centrum hokejowe
Są w nim dwa boiska do hokeja na trawie - jedno wyposażone w trybuny na 15 tys. widzów, a drugie (służące tylko rozgrzewkom) przewidziane na 300 osób. Olympic Hockey Centre to także obiekt tymczasowy, który po imprezie zostanie rozebrany i przeniesiony do Eton Manor. W nowym miejscu zostanie przekształcony w stadion piłkarski, a liczba miejsc na trybunach zmniejszy się do 5 tysięcy.
Arena piłki ręcznej
Konstrukcja obiektu Copper Box to usadowione na 200 betonowych palach ściany z prefabrykatów oraz stalowa rama, na której zamocowano elewację wykonaną z miedzi pochodzącej z odzysku. Inne ekologiczne rozwiązania to: maksymalne wykorzystanie światła naturalnego w przeszklonym holu i 88 świetlików w dachu, a także wykorzystywanie wody deszczowej do spłukiwania toalet.
Hala pomieści 7 tys. widzów, a po igrzyskach zostanie przekształcona w ośrodek sportowy dla lokalnej społeczności. Liczba miejsc na trybunach zostanie zredukowana do 6 tys., a oglądać z nich będzie można nie tylko rozgrywki piłki ręcznej, ale także szermierki i pięcioboju nowoczesnego.
Nie można zapomnieć, że najlepsi sportowcy świata zagoszczą nie tylko w stolicy. Ważnymi arenami będą Cardiff, Manchester i Newcastle, gdzie planowane są mecze piłki nożnej. Zawody będą rozgrywane na nowych i starszych obiektach.
Autor: Agnieszka Kowalska //bgr / Źródło: Architecture Record, muratorplus.pl, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: LOCOG "London 2012"