W wieku 93 lat zmarł Wiktor Pental. Był autorem zdjęć dokumentujących pierwsze lata życia na osiedlu Nowa Huta. Jako pierwszy wykonał kolorowe zdjęcia nowej dzielnicy Krakowa. Obecnie fotografie z czasu powstawania osiedla są cenną pamiątką. Zdaniem znawców tej dziedziny, można je porównać z dorobkiem największych klasyków światowej fotografii reportażowej.
Urodził się 18 stycznia 1920 roku we wsi Woroniszki na Ziemi Nowogródzkiej. Uczęszczał do gimnazjum w Szczuczynie Nowogródzkim. Już od najmłodszych lat interesował się fotografią, wykorzystując w tym celu aparaty swoich kolegów. Utrwalał na kliszach fragmenty życia szkolnego. Pozytywy wykonywał wtedy zakład fotograficzny, jednak nie zawsze po jego myśli. To zmusiło go do opanowania sztuki pełnej obróbki materiałów fotograficznych, a zarobione w ten sposób pieniądze przeznaczył na zakupu potrzebnego sprzętu.
W czasie II wojny światowej był żołnierzem Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Aparat towarzyszył mu podczas walk na froncie oraz w działalności podziemnej. W 1950 r. został skazany na rok więzienia jako wróg Polski Ludowej. W krakowskim więzieniu odsiedział siedem miesięcy.
Fotografowanie w czasie wojny i po jej zakończeniu wspomagało jego rodzinny budżet.
Pamiątka z Nowej Huty
Pental po zwolnieniu z więzienia, jako budowniczy Nowej Huty, posiadał rzadki przywilej robienia zdjęć na ulicach dzisiejszej dzielnicy Krakowa, będącej w latach 50. XX wieku nieustannym placem budowy. Wspólnie z Henrykiem Makarewiczem był autorem unikalnego zapisu fotograficznego dokumentującego powstające od podstaw osiedle i jego kształtującą się społeczność. Jego fotografie, oprócz budowy, przedstawiają codzienne życie mieszkańców. Ich przeprowadzki, sposoby spędzania wolnego czasu, scenki uliczne, żłobki, szkoły, domy kultury czy koncerty.
Ewenementem są zdjęcia kolorowe, które teraz stanowią niezwykle cenny dokument tamtych czasów.
Prace naznaczone są niezwykłym poczuciem humoru i dystansem do systemu. Przez to jednak sporą ich część szersza publiczność zobaczyła dopiero pod koniec życia autora. Szybko zyskały międzynarodowe uznanie. Ukazują rzadko wtedy pokazywane, barwne oblicze miasta.
Zdjęcia obiegły świat
Prace Wiktora Pentala po raz pierwszy szeroko eksponowane były w 2007 r. przez krakowską Fundację Imago Mundi, w ramach akcji wystawienniczej "802 procent normy" w przestrzeni miejskiej Warszawy. Portrety nowohuckich przodowników pracy zawisły w formie gigantycznych powiększeń na budynku Pałacu Kultury i Nauki.
Zostały zaprezentowane m.in. na festiwalu Noorderlicht w Holandii, FotoFest w Wielkiej Brytanii, Fotofestiwalu w Łodzi i w ramach PARIS PHOTO w 2012 r.
Publikowane przez międzynarodowe media, stały się też punktem odniesienia dla wielu prac naukowych. Znajdują się też w prestiżowych kolekcjach prywatnych i instytucjonalnych na całym świecie.
Autor: ał/mz / Źródło: PAP, wiktorpental.art.pl