Opłatek łamiemy tylko w Polsce

Tego dnia, z pojawieniem się pierwszej gwiazdy na niebie, rozpoczyna się uroczystą wieczerzą wigilijną w gronie rodzinnym. Tradycyjnie poprzedza ją modlitwa, a następnie dzielenie się opłatkiem i składanie sobie życzeń świątecznych. Wigilii towarzyszy obdarowywanie się prezentami, składanymi pod choinką albo wręczanymi przez "Świętego Mikołaja".

Post nieobowiązkowy

Według tradycji, uroczysta wieczerza powinna być postna, co obecnie - zgodnie z nową formułą przykazań kościelnych - nie jest obowiązkowe. Wigilia postna obowiązuje katolików jedynie wówczas, gdy przypada w piątek.

Od 2003 roku, zgodnie z formułą przykazań kościelnych, zatwierdzonych przez Watykańską Kongregację Nauki i Wiary, formalnie nie obowiązuje już post w Wigilię Bożego Narodzenia. Biskupi polscy zachęcają jednak ludzi wierzących do dochowania wierności tej wieloletniej tradycji.

Przedświąteczna agapa

Wigilia ma przypominać dawne agapy (uczty), na których chrześcijanie gromadzili się wieczorem przed dniem świątecznym, by przez czuwanie, modlitwy i śpiewy przygotować się na obchody święta.

Początkowo wigilię praktykowano przed wszystkimi uroczystościami roku liturgicznego. W czasach nowożytnych upowszechniła się wigilia w przeddzień Bożego Narodzenia i była wyłącznie określeniem wieczerzy postnej przed uroczystością pamiątki Narodzenia Chrystusa.

W Polsce Wigilia zyskała popularność w XVIII wieku, a w XX wieku stała się powszechną tradycją.

Wigilia czterech zbóż

W Wigilię na wsi i w dworach umieszczało się w czterech rogach głównej sali (izby) cztery snopy zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię nie skąpiło w Nowym Roku niezbędnego pokarmu dla zwierząt i ludzi. Pod obrus na stole kładziono siano. Stawiano osobne zestawy dla członków rodziny zmarłych w mijającym roku, a także nakrycie dla gościa, który może się niespodziewanie pojawić.

Ojciec rodziny lub najstarszy wiekiem rozpoczynał wieczerzę modlitwą, odczytaniem opisu narodzenia Pańskiego z Ewangelii św. Łukasza. Następnie dzielono się opłatkiem i składano sobie życzenia. Do tego doszedł później zwyczaj ubierania choinki, która jest chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego. Przez swoją żywość i zieleń zachowywaną nawet w zimie staje się dla wierzących symbolem Chrystusa jako "drzewa życia", a przez przyozdabianie jej świecami lub lampkami elektrycznymi, symbolizuje Chrystusa "światłość świata".

Pod choinką ustawia się często żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem oraz prezenty, którymi obdarowuje się najbliższych. Są one wyrazem uczuć, przyjaźni i życzliwości.

Najważniejsza jest rodzina

Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za najważniejszy dzień w roku (w wielu krajach nie ma aż takiego znaczenia). Podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji, zazwyczaj z wieloma zapożyczeniami ze starosłowiańskiego Świta Godowego.

Nieznany poza Polską (z wyjątkiem Litwy) jest zwyczaj łamania się opłatkiem. W wielu krajach nie ma postu, ani Pasterki, jak np. w USA, natomiast w Holandii pasterka jest jedyną mszą w roku, podczas której kościoły są pełne.

Źródło: PAP, tvn24.pl