Godzina "W" nie tylko w Warszawie. Tak pamięć bohaterów uczciły inne miasta

Wydarzenia sprzed 80 lat przypomniano okolicznościowymi wystawami m.in. w Poznaniu, Łodzi, Bydgoszczy, Lublinie, Wrocławiu i Białymstoku. W Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu w czwartek otwarta została wystawa "Wielkopolscy harcerze w Powstaniu Warszawskim". Na 18 planszach znalazły się opisy losów wielkopolskich harcerzy, którzy wspólnie z oddziałami AK walczyli o wolność Polski. Przed urzędem zorganizowana została zbiórka krwi – wszyscy chętni mogli oddać krew jako symbol pamięci o walce o niepodległość oraz ofiarności i solidarności z potrzebującymi. Także w czwartek w Poznaniu, w związku z obchodami rocznicowymi, na ścianie bloku przy ul. Rocha odsłonięto tablicę upamiętniającą Zofię Grodecką (pseudonimy "Ewa", "Biała Ewa"), bohaterkę Powstania Warszawskiego, weterankę AK, wybitną etnografkę.

W Łodzi, jeszcze przed godziną "W", na Rynku Manufaktury Instytut Pamięci Narodowej odsłonił wystawę "Na odsiecz powstańczej Warszawie", natomiast na placu przed łódzką archikatedrą wystawiono ekspozycję "Dziecięce ślady Powstania Warszawskiego" przygotowaną przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmów. Zgodnie z wieloletnią tradycją o godz. 17 łodzianie spotkali się na Cmentarzu Starym przy mogile Barbary Nazdrowicz "Wiewiórki". Ta harcerka, a w powstaniu - łączniczka - zginęła 19 września 1944 r. w wieku 15 lat. Jej prochy po wojnie przeniesiono do rodzinnego miasta. Przez lata jej grób traktowany był jak symboliczna mogiła powstańców Warszawy w Łodzi.

W Bydgoszczy na płycie rynku prezentowana jest wystawa "Bydgoszcz pamięta. Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać" przygotowana przez Muzeum Powstania Warszawskiego, a w godzinę "W" rozległy się syreny alarmowe, po czym odbyła się uroczystość patriotyczna, podczas której wyświetlono film "Powstanie Warszawskie" w reżyserii Jerzego Komasy i krótki film "Miasto ruin".

W Lublinie IPN zaprezentował na pl. Litewskim wystawę poświęconą wydarzeniom sprzed 80 lat. Wieczorem na tym samym placu odbędzie się koncert w hołdzie powstańcom z udziałem artystów i solistów scen lubelskich.

Z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego otwarto wystawę w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Ekspozycja powstała w oparciu m.in. o archiwalia Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego. Oficjalne obchody z udziałem przedstawicieli władz rządowych i samorządowców odbyły się na Promenadzie Staromiejskiej przy pomniku rotmistrza Witolda Pileckiego. Wieczorem w rynku odbędzie się przygotowane przez Centrum Historii Zajezdnia i wrocławski magistrat widowisko "Godzina W Obrazach". To forma dramatu muzycznego, którego treść stanowią związane z Powstaniem Warszawskim powojenne utwory muzyczne oraz literatura.

W Krakowie wybuch Powstania Warszawskiego uczczono minutą ciszy podczas uroczystości patriotycznej przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Wieczorem w stolicy Małopolski zaplanowano mszę św. w intencji ojczyzny i żołnierzy poległych za wolność, w katedrze na Wawelu. Władze Krakowa z okazji rocznicy udekorowały miasto flagami państwowymi, miejskimi oraz Unii Europejskiej, a charakterystyczne obiekty: kładka o. Bernatka, estakada Lipska-Wielicka, Tauron Arena Kraków oraz wieża telewizyjna na Krzemionkach zostały rozświetlone w barwach narodowych.

Uroczystości rocznicowe odbyły się także w Gdyni, Sopocie i Gdańsku. W obchodach przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego na Targu Rakowym w Gdańsku wziął udział powstaniec warszawski, świadek wydarzeń sprzed 80 lat, Andrzej Kaczorowski, który - łamiącym się głosem - podkreślił, że dla niego i dla każdego powstańca - obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego są ważnymi uroczystościami.

W województwie warmińsko-mazurskim od lat w wyjątkowy sposób Powstanie Warszawskie upamiętniają mieszkańcy Dąbrówna w powiecie ostródzkim, gdzie stoi najstarsza w kraju kapliczka poświęcona temu wydarzeniu. Odsłonięto ją 1 sierpnia 1946 roku, a samo powstanie nazwano na niej "sierpniowym", bo tak wówczas określano to wydarzenie. Mieszkańcy tej gminy i turyści o godz. 17 przy kapliczce zorganizowali apel poległych, a po nim wysłuchali prelekcji o wydarzeniach sprzed 80 lat i śpiewali powstańcze pieśni.

W Szczecinie oprócz dźwięku syren 1 sierpnia o godz. 17 nastąpiło wstrzymanie ruchu komunikacji miejskiej. Pojazdy zatrzymały się na minutę.

W Koszalinie grupy rekonstrukcyjne przedstawiały życie okupowanej Warszawy, a inscenizacja zakończyła się wybuchem Powstania Warszawskiego i szturmem powstańców na budynek niemieckiego urzędu, na który na czas inscenizacji zamienił się budynek Zespołu Szkół nr 1 ("Ekonom"). W inscenizacji wzięło udział ponad 100 rekonstruktorów, nie tylko z Koszalina, przyjechali także pasjonaci historii z Polski i Niemiec, prezentując unikatowe kolekcje sprzętu używanego w Powstaniu Warszawskim.

Świnoujście uhonorowało bohaterów Powstania Warszawskiego dźwiękiem syren i tyfonów na statkach oraz okrętach Marynarki Wojennej, a na wieżach ratowników na świnoujskiej plaży oraz łodziach odpalono flary. Wieczorem w tamtejszej muszli koncertowej na promenadzie zaplanowano koncert patriotycznych pieśni w wykonaniu orkiestry wojskowej, a następnie widowisko "Wolność kocham i rozumiem" przygotowane przez uczniów I LO w Świnoujściu.

Uroczystości rocznicowe w Kielcach rozpoczęto w południe od zapalenia zniczy na grobie powstańca warszawskiego Wacława Wilka-Wilczyńskiego ps. "Mały", który spoczywa na Cmentarzu Starym przy ul. Ściegiennego. Następnie po południu w Kościele Garnizonowym przy ul. Chęcińskiej została odprawiona msza święta w intencji poległych za wolność ojczyzny.

W Białymstoku oprócz oficjalnych obchodów w czwartek po południu z udziałem m.in. władz samorządowych przy pomniku Armii Krajowej, o godzinie "W" w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego otwarto wystawę poświęconą udziałowi rzeźbiarza w Powstaniu Warszawskim. Prezentowany jest na niej unikatowy zbiór pamiątek po Karnym, w skład którego wchodzą obiekty związane z powstaniem i okupacyjnymi losami rzeźbiarza. To m.in. opaski powstańcze, archiwalia, a także korespondencja. Z kolei w białostockim Muzeum Wojska zaprezentowano wystawę prac konstruktora słynnego wozu pancernego "Kubuś" Waleriana Bieleckiego, ps. "Inżynier Jan". Na wystawie prezentowane są rysunki i akwarele Bieleckiego przedstawiające przede wszystkim - jak wymienia muzeum - dzień powszedni walczącej stolicy: powstańcze patrole, uliczne barykady, spalone niemieckie czołgi, zamienione w ruiny budynki, kolejki ludności cywilnej po wodę.

Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00. Było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie i największym zrywem niepodległościowym na terenie okupowanej Polski. Do walki w stolicy przystąpiło około 40-50 tys. powstańców. Planowane na kilka dni, trwało ponad dwa miesiące. W czasie walk w Warszawie zginęło około 18 tys. powstańców, 25 tys. zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej wynosiły około 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, około 500 tys. osób, wypędzono z miasta.