- W zeszłym tygodniu prezentowaliśmy dwa zwroty strat wojennych do naszych muzeów, dzisiaj kolejny zwrot, kolejna strata wojenna, "Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską", Godfrieda Schalckena, holenderskiego malarza - powiedział podczas prezentacji dzieła minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
Skradziony przez Niemców prawdopodobnie w Powstaniu Warszawskim
Numer inwentarzowy obrazu 30, to jeden z najstarszych numerów, który świadczy o tym, że odzyskany obraz stanowił część początkowej kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. - W związku z tym to jedno z najcenniejszych dzieł. Obraz skradziony przez Niemców, prawdopodobnie po Powstaniu Warszawskim, odnaleziony na aukcji w zeszłym roku, w listopadzie w Niemczech. Departament Restytucji Dóbr Kultury MKiDN zidentyfikował ten obraz, jako naszą polską stratę wojenną. W procesie pertraktacji z posiadaczem obraz został bezkosztowo zwrócony Polsce. Dzisiaj przyjechał do Muzeum Narodowego w Warszawie, do swojego domu - dodał Gliński. Przypomniał, że "pustych ram w polskich muzeach są tysiące". - W wyniku II wojny światowej straciliśmy ponad pół miliona ruchomych dzieł sztuki - mówił szef MKiDN podczas uroczystości. - Mamy rozpoczętych 150 procesów restytucyjnych w 15 krajach na świecie - przekazał.
- Cieszymy się, że obraz wraca, będziemy teraz szukali dla niego miejsca na galerii - skomentowal Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Łukasz Gaweł
Aleksandra Janiszewska-Cardone, kurator Zbiorów Sztuki Dawnej opowiadała o Schalckenie. - Artysta był jednym z najciekawszych malarzy holenderskich II poł. XVII wieku. Co ciekawe, nauki pobierał u dwóch uczniów Rembrandta - najpierw w pracowni Samuela van Hoogstratena w Dordrechcie, a potem w Lejdzie u Gerarda Dou. Specjalizował się w malarstwie portretowym i niewielkich scena rodzajowych, malowanych z niezwykłą precyzją w oddawaniu detalu. Jego znakiem rozpoznawczym było zastosowanie kontrastowego światłocienia. Przedmioty i postaci w jego pracach są wydobywane z ciemności poprzez światło płomienia świecy - opowiadała.
Oceniła, że odzyskany obraz jest "niezwykle interesującą realizacją portretową".
Przed wojną należał do poprzednika Muzeum Narodowego
Obraz Godfrieda Schalckena - "Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską" - został utracony z polskich zbiorów podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, najprawdopodobniej po upadku Powstania Warszawskiego w 1944 r. Przed wojną należał do kolekcji zakupionej w 1862 r. na aukcji w Kolonii przez Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie, poprzednika Muzeum Narodowego. Dzieło otrzymało numer inwentarzowy 30, widoczny do dziś na rewersie obrazu.
Losy tego dzieła były długo nieznane, aż do listopada 1972 r., kiedy obraz pojawił się na sprzedaży w domu aukcyjnym Dorotheum w Wiedniu. Był to punkt zwrotny w jego historii, choć nadal pozostawał utracony dla Polski.
W 2022 r., "Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską" został ponownie odnaleziony na aukcji w Niemczech. W odpowiedzi na starania polskiego resortu kultury i przekazanie wniosku restytucyjnego ze szczegółową dokumentacją pochodzenia obrazu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, obraz został wycofany z planowanej sprzedaży. W czerwcu 2023 r. dotychczasowy posiadacz zdecydował się dobrowolnie zwrócić dzieło na rzecz polskiego Skarbu Państwa i przekazać je do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Obraz namalowany ok. 1680-1685 roku, przedstawia wytwornie ubranego starszego mężczyznę na tle parku. Schalcken tworzył wiele portretów o zbliżonym formacie.
Autorka/Autor: katke
Źródło: PAP