85 lat temu bomba poszła w górę. Wyścigi przyciągały elity i szemrane towarzystwo

Źródło:
PAP
Urodziny Toru Wyścigów Konnych na Służewcu
Urodziny Toru Wyścigów Konnych na Służewcu
NAC/BN Polona
Urodziny Toru Wyścigów Konnych na SłużewcuNAC/BN Polona

3 czerwca 1939 roku otwarto Tor Wyścigów Konnych Służewiec. Przed wojną rywalizacja cieszyła się ogromną popularnością, podobnie w PRL-u, kiedy sprzedawano nawet 40 tysięcy biletów dziennie. Przy kasach mieszali się przedstawiciele elit i społeczne doły. Rywalizacja i hazard przyciągały bez względu na wykształcenie, zawód i grubość portfela.

3 czerwca 1939 roku na Torze Służewiec po raz pierwszy bomba poszła w górę. Ten rytuał stał się symbolem wyścigów konnych w Warszawie. Pierwszą gonitwę wygrał ogier Felsztyn dosiadany przez dżokeja Stefana Michalczyka. Tor był jednym z największych kompleksów architektury modernistycznej w Warszawie, zaprojektowali go Zygmunt Plater-Zyberk, Juliusz Żurawski i Franciszek Szanior.

Warszawiacy krótko cieszyli się tym nowym obiektem. Po kapitulacji stolicy we wrześniu 1939 roku zajęły go wojska niemieckie. W stajniach funkcjonował szpital weterynaryjny, a na trybunach - sztab lotniczy i warsztaty, a później magazyny. Na głównym torze zorganizowano lądowisko dla małych samolotów. Stacjonował tam także SS-Kavallerie-Regiment, a szeregowi żołnierze i podoficerowie kwaterowali na tym terenie. Oficerowie zaś mieszkali w bloku na ulicy Puławskiej 24.

Jan Brzechwa ukrywał się jako ogrodnik, tu napisał Kleksa

Okupacyjna historia służewieckiego toru jest pełna ciekawostek. Tu ukrywał się Jan Brzechwa. Pracując jako ogrodnik, w dzień pielęgnował rośliny, a wieczorami pisał. Wspominał, że właśnie w tym czasie powstała "Akademia Pana Kleksa". Tworzenie kolorowego, bajkowego świata było sposobem na oderwanie się od koszmaru wojennej codzienności.

Po wybuchu Powstania Warszawskiego Polacy próbowali odzyskać ten teren. - 1 sierpnia o godzinie 17 nastąpił atak na teren wyścigów konnych. Tam rozpocząłem nierówną walkę z Niemcami, którzy strzelali do nas z karabinów maszynowych. Jedyną drogą ucieczki było wycofanie się. Trzeba było się przeczołgać 300 metrów do muru. Znalazłem się przy nim wraz z czterema nierannymi kolegami. Usiedliśmy okrakiem na murze i przerzucaliśmy na drugą stronę rannych kolegów" – wspominał Eugeniusz Tyrajski ps. "Genek", żołnierz Armii Krajowej z pułku "Baszta". "Za swoje największe dokonanie w Powstaniu uważam uratowanie 10 lekko rannych kolegów, których przerzuciłem przez mur na drugą stronę. Gdyby nie to, zostaliby zabici przez Niemców, tak jak reszta, których nie zdążyliśmy przerzucić" – dodał Tyrajski.

W czasie walk Niemcy strzelali do każdego napotkanego cywila. Zabijali wszystkich podejrzanych o udział w Powstaniu. Po wojnie ekshumowano 150 ciał przy północnym murze, wzdłuż toru treningowego.

Niemcy wysadzili wieżę ciśnień, jej ruiny są nienaruszone

Niemcy opuścili Tor Służewiec w połowie stycznia 1945 roku. Wycofując się, wysadzili nowoczesną wieżę ciśnień, aby uniemożliwić obserwację terenu przez wrogie wojska. Ruiny wieży po dziś dzień są nienaruszone. To jeden z ostatnich śladów wojny, które pozostają w takim stanie jak w 1945 roku.

Po ucieczce hitlerowców trybuny były zniszczone, nie miały szyb ani drzwi, a oba tory wymagały gruntownej konserwacji.

Pierwszy powojenny sezon wyścigowy rozpoczęto na Służewcu 7 lipca 1946 r. Do jego zakończenia w listopadzie rozegrano 237 gonitw, w których wzięło udział ponad 160 koni.

Tor wyścigów konnych na Służewcu (5 czerwca 1939)Biblioteka Narodowa/Polona (DP)

Tu spotykały się elity i szemrane towarzystwo, hazard wciągał

"Po II wojnie światowej w Polsce nastąpiła zmiana ustroju politycznego, co w znaczny sposób wpłynęło na świat wyścigów konnych. Stadniny i konie wyścigowe odebrano prywatnym właścicielom, a nagrody za gonitwy służyły już tylko jako miernik wartości zwierząt oraz podstawę premiowania załóg stajennych" – napisano na stronie Toru Służewiec. "W 1950 roku formalnie zlikwidowano zasłużone Towarzystwo Zachęty do Hodowli Koni. W to miejsce władza ludowa powołała do życia przedsiębiorstwo Państwowe Tory Wyścigów Konnych z siedzibą na Służewcu oraz filiami w Sopocie i we Wrocławiu. System spowodował zanik konkurencji między stadninami i stajniami, co ostatecznie doprowadziło do deficytu w całej branży wyścigów konnych w latach 80." – dodano.

W latach PRL Tor Wyścigów Konnych był specyficznym miejscem w stolicy. Spotykały się tu elity i wszelkiego rodzaju nieoficjalne grupy interesów, przedstawiciele świata sportu i kultury, warszawiacy z każdej warstwy społeczeństwa. Hazard wciągał wszystkich – obstawiano zwycięzców, co rozpalało marzenia o fortunie z wygranego zakładu, ale częściej przegrywano duże sumy.

W 1970 roku na płycie "Chłopak z Woli" Jarema Stępowski zaprezentował piosenkę "Bomba w górę" (tekst napisał Wojciech Młynarski, muzykę - Tadeusz Suchocki), która stała się wielkim przebojem. Śpiewał: "Bomba w górę, proszę państwa, bomba w górę! Trza mieć nosa, trzeba wyczuć koniunkturę! Już roztrząsa ten dylemat każdy gracz: jak masz stawiać – na ogiera czy na klacz?".

W dalszej części piosenki Stępowski nawiązywał do tego, co najczęściej ciągnęło ludzi na Służewiec – wygranej. "Wiesz pan, fryzjer, co się wczoraj zgrał z kretesem, dziś był pieszo, a odjechał mercedesem!".

W złotych czasach sprzedawano 40 tysięcy wejściówek dziennie

W latach 70. na najważniejsze wyścigi sprzedawano jednorazowo nawet ok. 40 tysięcy wejściówek, a w całym sezonie przez Tor Służewiec przewijało się prawie 2 miliony osób. Popularność wyścigów konnych była wówczas ogromna.

Zmiany polityczne i gospodarcze zainicjowane w 1989 roku pozwoliły na powrót konkurencji między hodowcami. W miejsce dawnych stadnin państwowych utworzono spółki. Zaczęły powstawać prywatne stadniny. Przygotowano również program częściowej prywatyzacji kilku obszarów związanych z wyścigami.

Po 50 latach od powstania, 7 czerwca 1989 roku, 138-hektarowy zespół torów wyścigów na Służewcu został wpisany do Rejestru Zabytków m.st. Warszawy.

Na ten sezon zaplanowano 400 gonitw

Ostatnie 25 lat Toru Służewiec to czas kilku zmian zarządców. Nie wpływało to dobrze na funkcjonowanie obiektu. Po kilkunastu latach udało się jednak wyjść z kryzysu. Obecnie dzierżawcą terenu jest Totalizator Sportowy. Na Torze Służewiec, poza emocjonującymi gonitwami, organizowane są wydarzenia sportowe i kulturalne. A mur oddzielający teren wyścigów od ul. Puławskiej stał się jedną z największych galerii graffiti w Europie.

- W tym roku Tor Służewiec obchodzi 85. urodziny i odbywa się tu 80. jubileuszowy sezon wyścigowy. W 2024 roku rozegranych zostanie łącznie blisko 400 gonitw. Od wielu lat to miejsce jest centrum wyścigów w Polsce - powiedział Dominik Nowacki, dyrektor Toru Służewiec. - Warszawski tor wyścigów konnych to nie tylko gonitwy, choć one zawsze pozostają w jego centrum, to też niezwykle popularne miejsce eventowe. Przez cały rok odbywają się tutaj liczne spotkania biznesowe, gale, konferencje, pikniki, zawody sportowe oraz koncerty – dodał.

- Tor Służewiec jest niejako pomostem pomiędzy tymi, którzy tworzyli to miejsce i kulturę przedwojenną, a tymi, którzy tę kulturę tworzą dzisiaj. Dbamy o tę zabytkową tkankę, szanujemy jej historię i tradycję, ale jednocześnie pozwalamy jej funkcjonować w nowoczesnym świecie - podkreślił dyrektor toru.

- Dzieje się tu bardzo dużo również pod kątem lokalnych społeczności, seniorów, dzieci i ogólnie rzecz biorąc - mieszkańców Warszawy. Współpracujemy z dzielnicami Mokotów i Ursynów. Jesteśmy otwarci na to, aby Tor Służewiec przyciągał warszawiaków i turystów, aby był miejscem, w którym można dobrze spędzać czas wspólnie ze znajomymi i rodziną – wyjaśniał Nowacki.

Czytaj także: "Okno Polski w świat daleki". 90 lat lotniska na Okęciu>>>

Pierwszy profesjonalny tor znajdował się na Polu Mokotowskim

Socjolodzy twierdzą, że gonitwy są uniwersalnym archetypem rywalizacji wyścigowej, rozpoznawalnym na całym świecie. Wyznaczenie początku tej rywalizacji w Polce jest niemożliwe. Umownie za pierwsze wyścigi konne w Warszawie można uznać rok 1777, kiedy na drodze z Woli do Ujazdowa klacz należąca do Kazimierza Rzewuskiego prześcignęła konia angielskiego posła, sir Charlesa Whitwortha. Informację o tym podała "Gazeta Warszawska".

W 1841 roku powstało Towarzystwo Wyścigów Konnych i Wystawy Zwierząt Gospodarskich w Królestwie Polskim, które już w tym samym roku zorganizowało wyścigi na profesjonalnym torze. Pierwszy warszawski tor miał długość około kilometra i znajdował się na Polu Mokotowskim (w okolicach dzisiejszego placu Unii Lubelskiej). Wyścigi konne rozemocjonowały całą Warszawę i stały się nieodłącznym elementem życia towarzyskiego stolicy.

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości zainteresowanie wyścigami powróciło, choć realne możliwości budowy nowego toru w Warszawie były niewielkie. Kraj dźwigał się ze zniszczeń wojennych i 123-letnich zaborów.

W 1925 roku weszła w życie ustawa o wyścigach konnych, która porządkowała branżę i dzięki której powstał Komitet ds. Wyścigów Konnych. Na fali popularności tej dyscypliny tworzono nowe tory, m.in. w Poznaniu, Lublinie i we Lwowie. Nawet Zakopane miało swój corocznie wytyczany tor, na którym można było się ścigać zimą. Warszawiacy coraz częściej i głośniej mówili o potrzebie budowy nowego toru z prawdziwego zdarzenia. Stary, ten na Polu Mokotowskim, był obiektem zbyt małym w stosunku do potrzeb i przestarzałym.

"Dotychczasowy tor, istniejący przeszło 50 lat, nie odpowiada już wymaganiom. Nie ma na nim torów treningowych, trybuny są w opłakanym stanie, stajnie pozostają daleko w tyle pod względem nowoczesnych urządzeń. A z drugiej strony olbrzymia połać gruntów w samym sercu Warszawy, zajęta pod tor, nie pozwala na przeprowadzenie planów regulacji miasta" – pisano w "Kurierze Codziennym" w 1937 r.

Trybuna na właśnie otwartym torze na Służewcu (5 czerwca 1939)Biblioteka Narodowa/Polona (DP)

Autorka/Autor:b

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Biblioteka Narodowa/Polona (DP)

Pozostałe wiadomości

W poniedziałek rano nie działały cztery stacje na centralnym odcinku pierwszej linii metra. Powodem był pozostawiony bagaż. Uruchomiono komunikację zastępczą.

Utrudnienia w metrze przez pozostawiony bagaż

Utrudnienia w metrze przez pozostawiony bagaż

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W niedzielę strażacy prowadzili poszukiwania 32-latka na Wiśle w okolicy Nowego Dworu Mazowieckiego. Niestety odnalezionego mężczyzny nie udało się uratować. Równie tragicznie zakończyła się akcja ratunkowa na jeziorze Zegrzyńskim w Nieporęcie, podczas której z wody wyciągnięto 33-letniego mężczyznę.

Jednego porwał nurt Wisły, drugi zniknął w jeziorze koło mola. Młodzi mężczyźni utonęli

Jednego porwał nurt Wisły, drugi zniknął w jeziorze koło mola. Młodzi mężczyźni utonęli

Aktualizacja:
Źródło:
tvnnwarszawa.pl, PAP

"Sprawcy uderzali i kopali 32-latka, powodując obrażenia twarzy" - opisuje wydarzenia z soboty Komenda Stołeczna Policji. Powodem bandyckiego ataku było zwrócenie uwagi na zbyt głośne zachowanie w tramwaju.

Bili i kopali po głowie, bo zwrócił im uwagę, że są zbyt głośno

Bili i kopali po głowie, bo zwrócił im uwagę, że są zbyt głośno

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Panoramę Warszawy z 46. piętra można podziwiać z budynku Varso Tower, wchodzącego w skład kompleksu biurowo-usługowego Varso Place. Na tvnwarszawa.pl pokazujemy najświeższe zdjęcia.

Tak wygląda Warszawa z 46. piętra

Tak wygląda Warszawa z 46. piętra

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Skala tej inwestycji - jak na owe czasy - była potężna. Powstały o niej piosenki, zagrała też w wielu filmach. Właśnie mija pół wieku odkąd warszawiacy po raz pierwszy przejechali Trasą Łazienkowską.

"Jasna, długa, prosta, szeroka jak morze". Trasa Łazienkowska kończy 50 lat

"Jasna, długa, prosta, szeroka jak morze". Trasa Łazienkowska kończy 50 lat

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na Czerniakowskiej zderzyły się dwa samochody. Jeden przeleciał przez barierę energochłonną i zakończył jazdę na poręczy kładki dla pieszych. Jedna osoba trafiła do szpitala.

Po zderzeniu wypadł z drogi i wjechał w kładkę dla pieszych

Po zderzeniu wypadł z drogi i wjechał w kładkę dla pieszych

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W niedzielę w alei Krakowskiej doszczętnie spłonął samochód osobowy. Na szczęście podróżującym osobom udało się opuścić pojazd, przed rozwinięciem się pożaru.

"Zobaczył dym wydobywający się z komory silnika". Auto doszczętnie spłonęło

"Zobaczył dym wydobywający się z komory silnika". Auto doszczętnie spłonęło

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na autostradzie A2 pod Grodziskiem Mazowieckim zapaliła się ciężarówka, przewożąca warzywa. Pojazd stanął w płomieniach, a nad okolicą unosił się gęsty dym. Do akcji gaśniczej ruszyli strażacy.

Ciężarówka w ogniu. Buchające płomienie i gęsty dym na autostradzie

Ciężarówka w ogniu. Buchające płomienie i gęsty dym na autostradzie

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Mieszkaniec Garwolina przejął się losem małego dzika. Przygarnął do mieszkania w bloku zwierzę, która błąkało się po lesie. Sąsiedzi wezwali policję. Mężczyźnie grozi odpowiedzialność karna.

Przygarnął do mieszkania małego dzika. Sąsiedzi wezwali policję

Przygarnął do mieszkania małego dzika. Sąsiedzi wezwali policję

Źródło:
PAP

Stołeczni policjanci skontrolowali przewoźników na aplikację. Wykryli 11 naruszeń ustawy o transporcie drogowym lub przepisów porządkowych. Posypały się mandaty, zatrzymano siedem dowodów rejestracyjnych.

Policja kontrolowała taksówki na aplikację, posypały się mandaty

Policja kontrolowała taksówki na aplikację, posypały się mandaty

Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl

Jest pierwsza wizualizacja toru łyżwiarskiego Stegny. Wiceprezydentka Warszawy Renata Kaznowska pokazała ją w mediach społecznościowych, informując jednocześnie o ogłoszonym przetargu na wybór wykonawcy modernizowanego obiektu.

Tak ma wyglądać tor łyżwiarski Stegny. Jest przetarg

Tak ma wyglądać tor łyżwiarski Stegny. Jest przetarg

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Prokuratura Rejonowa w Otwocku bada okoliczności śmierci 11-miesięcznej dziewczynki, która zmarła w tamtejszym szpitalu. Z ustaleń reportera tvnwarszawa.pl wynikało, że w szpitalu zabrakło specjalistycznego sprzętu, dlatego do placówki wezwano zespół ratownictwa medycznego. Wykonana została już sekcja, ale śledczy wciąż czekają na jej wyniki.

W szpitalu nie było sprzętu, zmarła 11-miesięczna dziewczynka. Prokuratura zabezpieczyła monitoring

W szpitalu nie było sprzętu, zmarła 11-miesięczna dziewczynka. Prokuratura zabezpieczyła monitoring

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Dokładnie w trzecią rocznicę tragicznego wypadku w samym centrum Warszawy zapadł wyrok na kierowcę porsche. Mężczyzna pojednał się z rodziną ofiary, a ta zgodziła na karę w zawieszeniu. Sędzia był jednak innego zdania i uznał, że Patryk D., który pędził Marszałkowską prawie 140 kilometrów na godzinę, musi trafić za kratki.

Pędził białym porsche, uderzył w pieszego o kulach. Wyrok w sprawie śmiertelnego wypadku

Pędził białym porsche, uderzył w pieszego o kulach. Wyrok w sprawie śmiertelnego wypadku

Źródło:
tvnwarszawa.pl