Archeolodzy apelują o przygotowanie odpowiedniej strategii dla Ostrowa Lednickiego. Przez zabudowę tego terenu i stosowanie nowych technologii w rolnictwie znikają bowiem ślady po pierwszych Piastach.
Lednicki Park Krajobrazowy (woj. wielkopolskie) utworzono w 1988 roku w celu ochrony cennych historycznie i krajobrazowo terenów wokół jeziora Lednica, będących kolebką państwa pierwszych Piastów. Ma on ponad 76 kilometrów kwadratowych.
Z założenia miał chronić cenne historycznie i krajobrazowo ziemie, będące kolebką państwa polskiego. Jak to się sprawdza w praktyce? Po 33 latach od utworzenia parku sprawdzili to naukowcy. Zebrali oni informacje o dziedzictwie archeologicznym północnej i zachodniej części parku i ocenili wpływ człowieka na stanowiska archeologiczne.
Stanowiska archeologiczne znikają z krajobrazu
Rezultaty badań nie są optymistyczne. - Negatywne skutki działalności ludzi na badanym obszarze dotykają głównie stanowisk archeologicznych, które nie są czytelne w krajobrazie. Miejsca takie znikają z przestrzeni, między innymi w wyniku przekształcenia terenów pod zwartą zabudowę – poinformował lider projektu dr Andrzej Kowalczyk z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Te stanowiska to np. pozostałości po dawnych osadach i cmentarzyska.
Dr Kowalczyk wskazał, że to niekorzystne zjawisko jest szczególnie widoczne po zachodniej stronie jeziora Lednica, gdzie w ostatnich 30 latach powstały nowe osiedla z całą infrastrukturą.
Kolejnym czynnikiem wpływającym niekorzystnie na stanowiska archeologiczne jest intensyfikacja i modernizacja rolnictwa. - Stosowany jest nowoczesny sprzęt rolniczy, który umożliwia głęboką orkę oraz różne formy rolnictwa przemysłowego – powiedział dr Kowalczyk.
Pomagają wpisy do rejestru zabytków
Podjęte działania pozwoliły nie tylko oszacować wpływ procesów działalności człowieka na dziedzictwo archeologiczne, ale także ocenić skuteczność przyjętych form ochrony zabytków archeologicznych.
- Najskuteczniejsze działania zastosowano głównie w odniesieniu do zespołów zabytków o uznanej wartości historycznej, jak na przykład grodziska i gródki stożkowate – powiedziała zaangażowana w badania dr Lidia Żuk z Wydziału Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Podkreśliła, że takie formy ochrony prawnej, jak na przykład wpis do rejestru zabytków, działają, ale są często niezrozumiałe i uciążliwe dla mieszkańców okolic Ostrowa Lednickiego, bo utrudniają swobodny rozwój gospodarczy zgodnie z ich oczekiwaniami.
Potrzebny kompleksowy plan
W ocenie naukowców niezbędne jest przygotowanie odpowiedniej strategii zarządzania dziedzictwem archeologicznym, uwzględniające potrzebę zrównoważonego rozwoju i interesy różnych grup społecznych.
Najważniejszą część parku krajobrazowego stanowi wyspa Ostrów Lednicki, która pełniła od połowy X wieku funkcję jednej z głównych siedzib władców państwa pierwszych Piastów. Było to centrum historycznego terytorium Polan.
Do dziś na Ostrowie Lednickim – wyspie na jeziorze Lednica – zachowały się relikty rezydencjonalno-stołecznego grodu z ruinami kamiennego pałacu z unikatową kaplicą.
- Mimo intensywnego ruchu turystycznego w tym miejscu średniowieczne relikty zachowały się w dobrym stanie – uważa dr Kowalczyk.
Na potrzeby projektu badacze wykorzystali szerokie spektrum metod, dzięki którym możliwe było przeanalizowanie zmian w terenie w ostatnich dekadach. Oprócz kwerendy wśród dokumentów archiwalnych zastosowano m.in. lotnicze skanowanie laserowe, zdjęcia lotnicze, badania geofizyczne i powierzchniowe, a także monitoring satelitarny.
W projekcie wzięli udział archeolodzy z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy we współpracy z badaczami m.in. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu w Bambergu (Niemcy) i Uniwersytetu Wrocławskiego. Projekt "Antropopresja a dziedzictwo archeologiczne. Przykład Lednickiego Parku Krajobrazowego" dofinansował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Muzeum Pierwszych Piastów/UMK