Warszawa 148 lat temu. Unikatowe zdjęcia ze szczytu wieży

Egzemplarz panoramy składa się 10 zdjęć w formacie 25 x 31 cm. Na jego okładce znajduje się Zamek Królewski z remontowaną wieżą zegarową. Każde ze zdjęć jest sygnowane pieczęcią oraz nazwiskiem autora. "Prawdopodobnie jest to jedyny komplet autorskich odbitek fotografii Brandla znajdujący się obecnie w zbiorach muzealnych i bibliotecznych. Biblioteka m.st. Warszawy posiada w swoich zbiorach siedem zdjęć z tej serii, Muzeum Narodowe w Warszawie – trzy zdjęcia oraz komplet wszystkich fotografii wraz z okładką w małym wizytowym formacie (ok. 6 x 7,5 cm), w Muzeum Warszawy jest jedno zdjęcie" - przekazało w informacji prasowej Muzeum Powstania Warszawskiego.

Panorama Warszawy

Jak podaje muzeum, zbiór rozpoczyna się od fotografii w kierunku Pragi, gdzie po drugiej stronie mostu Kierbedzia można dostrzec synagogę na rogu ówczesnej Petersburskiej i Szerokiej (obecnie Jagiellońska i Kłopotowskiego). Na kolejnych zdjęciach widać zabudowę Powiśla ciągnącą się aż po linię budynków na Solcu. Można na nich zauważyć również kościół św. Trójcy oraz stację pomp wodociągu zaprojektowanego przez Henryka Marconiego.

W zbiorze zobaczymy również wielkomiejską zabudowę Krakowskiego Przedmieścia od kościoła św. Anny, poprzez nieukończony budynek Hotelu Europejskiego, aż po kościół św. Krzyża, łuk Senatorskiej i reprezentacyjny plac Teatralny z gmachem Teatru Wielkiego i Ratusza. A także pałace Branickich i Paca przy Miodowej oraz kopuły przebudowanego na sobór kościoła pijarów przy placu Krasińskich. Kolejne fotografie to już widok na gęstą zabudowę Starego i Nowego Miasta oraz wały Cytadeli i wysuniętą na pierwszy plan katedrą św. Jana.

Na ostatnich dwóch zdjęciach można wypatrzyć: budujący się w oddali most kolejowy przy Cytadeli, spichlerze i magazyny nad Wisłą oraz cerkiew św. Marii Magdaleny na Pradze.

Jak powstały zdjęcia?

MPW przytacza również okoliczności powstania zdjęć. 26 sierpnia 1873 roku wieża zegarowa Zamku Królewskiego była otoczona rusztowaniami. Powyżej hełmu znajdował się podest, na który wspiął się Konrad Brandel. 10 zdjęć, które wykonał, miało stworzyć 360-stopniową panoramę Warszawy. Była to druga w historii miasta panorama. Jak przypomina muzeum, pierwszą wykonał Karol Beyer w 1858 roku, z latarni kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy przy placu Małachowskiego.

Dwa lata po zrobieniu zdjęć, w grudniu 1875 roku, tygodnik "Kłosy" podarował swoim czytelnikom niezwykły prezent: drzeworyt tworzący panoramę Warszawy, wykonany przez Adolfa Kozarskiego na podstawie zdjęć Brandla. Po sklejeniu arkuszy powstawał pas o wymiarach 280 x 30 cm. Egzemplarzy drzeworytu zachowało się stosunkowo dużo, natomiast odbitki oryginalnych zdjęć Brandla są pojedyncze – wydaje się, że autor mógł wykonać jedynie kilka kompletów fotografii, które albo zaginęły, albo znajdują się w zbiorach prywatnych. Co ciekawe na zdjęciach Brandla praktycznie nie ma ludzi. Tylko gdzieniegdzie można wypatrzyć pojedyncze wozy konne. Jak tłumaczą pracownicy muzeum, jest to wynik stosowanej wówczas technologii wymagającej długiego naświetlania negatywów. Puste ulice uwiecznione przez Brandla "ożywił" dopiero Kozarski. Na swoim drzeworycie umieścił mieszkańców jadących dorożkami, wozami drabiniastymi oraz tramwajami konnymi.

Historyczne zdjęcia Brandla można oglądać wraz ze współczesnymi odpowiednikami na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego. Dzięki specjalnym suwakom w łatwy sposób uda się zobaczyć, jak zmieniła się architektura miasta na przestrzeni 148 lat.

Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego zasilił egzemplarz panoramy Konrada Brandla