- Na ekspozycję "Pójdę z tobą na spacer nową Trasą W-Z…" składają się odwzorowane cyfrowo szkice i makiety trasy W-Z oraz zdjęcia z jej budowy.
- Obejrzeć można również projekt pierwszych w Polsce schodów ruchomych.
- Wystawę w Galerii W-Z można oglądać do 22 września.
Inspiracją tytułu wystawy była piosenka Mieczysława Fogga, z tekstem Jerzego Jurandota. "Pójdę z tobą na spacer / nową trasą W-Z / między domy, pałace / które staną tu wnet" - śpiewał Fogg.
Ekspozycja opowiada o budowie jednej z największych inwestycji powojennej Polski. Był to projekt niezwykły, realizowany z wielkim rozmachem, bardzo szybko. Od rozpoczęcia prac do ich finału minęły zaledwie 22 miesiące. W październiku 1947 roku ruszyły roboty przygotowawcze na rzece i lądzie, a już 22 lipca 1949 roku trasę oddano do użytku.
Wystawa poświęcona trasie W-Z została umieszczona w przestrzeni tejże. Można ją oglądać od 1 września w Galerii W-Z, przy schodach ruchomych, które łączą przystanek na trasie z Kamienicą Johna.
Zachodnie inspiracje
- Przy jej przygotowaniu wykorzystaliśmy umieszczone na planszach odwzorowania cyfrowe materiałów z zespołu archiwum Biura Odbudowy Stolicy, z którego posiadania jako Archiwum Państwowe w Warszawie, jesteśmy niezwykle dumni - mówi nam Marek Teler, współtwórca wystawy z Archiwum Państwowego w Warszawie.
Na deskach kreślarskich tego zespołu powstały szkice trasy autorstwa Jana Knothego i Zygmunta Stępińskiego. Na wystawie można obejrzeć też projekt schodów ruchomych. - Były to pierwsze schody ruchome w Polsce. Zrealizowane przez radzieckie przedsiębiorstwo Metrostroj. Co ciekawe, twórca korytarza dla pieszych, inżynier Henryk Stamatello czerpał inspirację z Amsterdamu, gdzie widział, jak ze schodów ruchomych korzystają rowerzyści – opowiada Teler.
Zauważa, że zachodnich inspiracji było w przypadku Trasy W-Z więcej. – Tunel swoją konstrukcją nawiązywał do tunelu Saint-Cloud w Paryżu – wskazuje.
Poświęcone dla trasy
Na ekspozycji, oprócz szkiców i projektów, zobaczyć można też zdjęcia. Pochodzą one ze zbiorów fotografii Aleksandra Leszczyńskiego czy Wiesława Osicy. Zdjęcia pokazują różne stadia budowy. Z kolei w zbiorze Feliksa Próchnickiego udokumentowane jest rozbiórka wiaduktu Pancera. XIX-wieczny wiadukt łączył plac Zamkowy z mostem Kierbedzia. Został częściowo wysadzony podczas Powstania Warszawskiego. Jego pozostałości zostały rozebrane w związku z budową trasy.
Los wiaduktu Pancera podzielił też klasycystyczny Pałac Teppera przy Miodowej. Jego ruiny znajdowały się w linii tunelu przyszłej "Wuzetki". Ich zachowanie wiązałoby się z wydłużeniem tunelu, co zwiększyłoby koszty i wydłużyło termin realizacji. Na to komuniści ze względów propagandowych nie mogli pozwolić.
Do rozbiórki przeznaczony był też zniszczony w powstaniu Pałac Przebendowskich. Ówczesny Generalny Konserwator Zabytków oraz kierownik wydziału architektury Biura Odbudowy Stolicy Jan Zachwatowicz zdołał przekonać władze, żeby pałac ocalić. Obiekt został odbudowany w czasie realizacji trasy W-Z.
Wisienka na torcie
Otwarcie trasy W-Z było niezwykle ważnym wydarzeniem. W uroczystości uczestniczyli prezydent Bolesław Bierut i marszałek Konstanty Rokossowski. Ten pierwszy przecinał wstęgę. Wieczorem, 22 lipca 1949 roku, na placu Mariensztackim zorganizowano zabawę z okazji ukończenia wielkiej inwestycji.
- Powstały plany, żeby trasa była dłuższa i sięgała aż ulicy Towarowej. Jednak termin 22 lipca, pięć lat po uchwaleniu Manifestu PKWN, musiał być bezwzględnie zachowany - mówi Marek Teler.
Współtwórca wystawy wskazuje, że przestrzeń Galerii W-Z jest w pewnym sensie "przestrzenią szybkiego ruchu". - Przy tworzeniu ekspozycji poszliśmy taką drogą, aby przede wszystkim oddziaływać wizualnie. Pokazujemy projekty, zdjęcia, a do tego są krótkie hasła ciekawostkowe - wyjaśnia Teler.
Ekspozycję wieńczy, humorystycznie, zdjęcie popularnego kremowego torciku - wuzetki, zazwyczaj ozdabianej wisienką. - Trasa W-Z była taką właśnie wisienką na torcie tytanicznej pracy Biura Odbudowy Stolicy - podsumowuje nasz rozmówca.
Za dobór materiałów do ekspozycji odpowiadał Maciej Aleksiejuk, a za oprawę graficzną Anastasia Smyk z Archiwum Państwowego w Warszawie. Wystawa "Pójdę z tobą na spacer nową Trasą W-Z…" będzie dostępna do 22 września.
Czytaj też: Planowali za sanacji, kopali za komuny. Jak nie zbudowano metra w Warszawie
Autorka/Autor: Dariusz Gałązka
Źródło: tvnwarszawa.pl
Źródło zdjęcia głównego: NAC