Warszawskie Stare Powązki to miejsce pochówku wielu wybitnych postaci, zasłużonych dla kultury i narodu, uczestników powstań i wojen. Szacuje się, że od założenia pochowano tam ponad milion osób.
Nekropolia została założona na działce ofiarowanej przez synów stolnika warszawskiego Melchiora Szymanowskiego. Był to czas, kiedy ze względów sanitarnych cmentarze w całej Europie zaczęto przenosić z dala od miejskiej zabudowy. Warszawiacy, przyzwyczajeni do pochówków na niewielkich cmentarzykach przy kościołach, początkowo niechętnie przyjęli cmentarz założony daleko od granic ówczesnej stolicy, nieopodal wsi Powązki.
Kiedy w 1884 r. oddano do użytku cmentarz na Bródnie, liczba pochówków na Powązkach gwałtownie zmalała, cmentarz nabrał charakteru elitarnego.
Cmentarz na Powązkach
Reymont, Jaracza, Kiepura...
W 1925 r. wzdłuż południowej ściany katakumb założono Al. Zasłużonych. Jako pierwszego pochowano tam pisarza i noblistę Władysława Reymonta. Spoczęli tam też m.in. dwaj lotnicy Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, autor "Mitologii" Jan Parandowski, reżyser teatralny Stefan Jaracz, poeta Leopold Staff, śpiewak Jan Kiepura. W alei znajdują się też groby symboliczne Ignacego Mościckiego i Stefana Starzyńskiego oraz przywódców Państwa Polskiego Podziemnego.
Obecnie nie ma już wolnych miejsc w Al. Zasłużonych. Ludzie wybitni chowani są w jej pobliżu lub w najstarszych kwaterach w rejonie kościoła św. Karola Boromeusza.
Grobowce jako arsenały
Podczas II wojny niektóre grobowce były używane przez warszawską konspirację jako podziemne arsenały broni i schrony; na Starych Powązkach odbywano akcje zbrojne. W czasie Powstania Warszawskiego na Cmentarzu Powązkowskim Niemcy umieścili czołgi, a na wieży kościoła karabiny maszynowe. Po wojnie odbudowa kościoła i katakumb trwała do 1976 r.
W ostatnim roku na Starych Powązkach zostały pochowane m.in. aktorki Nina Andrycz, Maria Białobrzeska oraz Joanna Szczerbic.
WIĘCEJ ZDJĘĆ NA STRONIE NARODOWEGO ARCHIWUM CYFROWEGO
PAP/bf
Źródło zdjęcia głównego: nac