80 lat temu wybuchło powstanie w warszawskim getcie

Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. 19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo, jednak wobec perspektywy nieuchronnej zagłady, nie chcieli ginąć biernie.

Doświadczenia cywilów, zapisane w pamiętnikach i dziennikach, w trakcie albo już po zakończeniu powstania w warszawskim getcie, stały się punktem wyjścia do wystawy "Wokół nas morze ognia", przygotowanej na 80. Rocznicę wybuchu tego zrywu. Ekspozycja dotyczy historii, która wydarzyła się na stołecznym Muranowie, w miejscu, gdzie stoi teraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Opowiada o losach ok. 50 tys. cywilów, którzy podczas powstania ukrywali się w labiryncie bunkrów i skrytek. Ślady historii tych osób nadal znajdują się pod powierzchnią ziemi. Autorką koncepcji jest prof. Barbara Engelking, a kuratorką ekspozycji - Zuzanna Schnepf-Kołacz. Została otwarta we wtorek 18 kwietnia, w przeddzień rocznicy.

ZOBACZ: "Wokół nas morze ognia". Przejmujący prolog filmowy.

19 kwietnia, w rocznicę wybuchu powstania w getcie, organizowana jest akcja społeczno-edukacyjna "Żonkile". Wolontariusze rozdają na ulicach papierowe kwiaty, przypominające o wydarzeniach z 1943 roku - do akcji przyłączają się szkoły, biblioteki i instytucje kultury. „Żonkile” od początku przebiegają pod hasłem Łączy nas pamięć, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności, potrzebę dialogu ponad podziałami.

ZOBACZ: Papierowe żonkile na ulicach sześciu polskich miast.

Z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim 19 kwietnia odbędzie się premiera filmu animowanego "Zdążyć przed Panem Bogiem". Animacja powstała na podstawie książki Hanny Krall, która pozostaje jednym z najważniejszych i najbardziej przejmujących tekstów o Zagładzie. 

Aktorzy polskich teatrów zostali zaproszeni przez dyrektorkę Teatru Żydowskiego, Gołdę Tencer, do nagrania wierszy z tomu "Dzieci Getta" Stefanii Grodzieńskiej. Utwory zostaną opublikowane na profilach mediów społecznościowych teatrów biorących udział w projekcie, a Teatr Żydowski będzie emitować nagrania z wierszami w dniach od 19 kwietnia do 16 maja.

80. rocznica powstania w getcie. W Warszawie zawyją syreny alarmowe.

"Dla upamiętnienia rocznicy o godz. 12:00, na terenie Warszawy zostaną uruchomione syreny miejskiego systemu alarmowania i ostrzegania ludności. Syreny zostaną uruchomione na podstawie polecenia Prezydenta m.st. Warszawy. Wyemitowany zostanie sygnał dźwiękowy ciągły, trwający 60 sekund" - poinformował urząd miasta.

PRZECZYTAJ: "Tylko pamięć może uchronić nas od dalszego potwornego zła".

W związku z obchodami na drogach w okolicy POLIN i Pomnika Bohaterów Getta wprowadzone zostaną ograniczenia. "Przez całą środę, 19 kwietnia, na ulicach Anielewicza, Karmelickiej, Lewartowskiego, Nalewki i Zamenhofa będzie obowiązywał zakaz zatrzymywania się i postoju.

Dodatkowo fragmenty ulic Anielewicza, Lewartowskiego i Zamenhofa, w rejonie placu Bohaterów Getta Warszawskiego, będą zamknięte od godziny 6 do około godziny 15. Kierowcy nie pojadą m.in. z ulic Andersa i Świętojerskiej w Anielewicza, natomiast od strony alei Jana Pawła II dojadą tylko do ronda u zbiegu z ulicą Karmelicką, gdzie będą musieli skręcić w lewo lub prawo. Ulica Zemenhofa zostanie podzielona na dwa odcinki – od południa będzie nią można dojechać wyłącznie do Anielewicza, gdzie będzie obowiązywał nakaz skrętu w stronę Andersa. Natomiast od północy kierujący dotrą wyłącznie do Lewartowskiego i tam będą kierowani ponownie w stronę ulicy Stawki. W tym czasie ulica Nalewki będzie kończyła się ślepo – wyjechać z niej będzie można wyłącznie na ulicę Dubois.

PRZECZYTAJ: "50 tysięcy osób w czasie powstania w getcie warszawskim ukrywało się pod ziemią"

Utrudnienia czekają też komunikację miejską. W tych samych godzinach objazdami kursować będą także linie 111 i 180. Autobusy 111, jadąc w kierunku Gocławia, od skrzyżowania ulic Anielewicza i alei Jana Pawła II skręcą w tę ostatnią w prawo, dojadą do Nowolipki i dalej w stronę Andersa. W drodze do pętli Esperanto, u zbiegu Nowolipki i Zamenhoffa, skręcą w Nowolipki, przejadą przez Smoczą i od ulicy Anielewicza pojadą dalej swoją podstawową trasą.

180, w stronę Wilanowa, na skrzyżowaniu ulic Anielewicza i alei Jana Pawła II skręcą z kolei w lewo, by ulicami Stawki, Muranowską i Bonifraterską dojechać do swojej trasy. W kierunku Chomiczówki autobusy od skrzyżowania Świętojerskiej, Andersa i Anielewicza pojadą Andersa (w lewo), a następnie Nowolipki i Smoczą do Anielewicza, i do swojej trasy.

Prezydenci Niemiec i Izraela: Frank-Walter Steinmeier i Icchak Herzog złożą w środę wizytę w Polsce. Spotkają się z prezydentem Andrzejem Dudą, wezmą również udział w głównych obchodach 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim - przekazała Kancelaria Prezydenta.

Zgodnie z programem wizyty, opublikowanym we wtorek na stronie KPRP, na godz. 9.30 w Pałacu Prezydenckim zaplanowano rozmowy dwustronne prezydenta Dudy z prezydentem Niemiec, zaś na godz. 10.30 - z prezydentem Izraela. Następnie odbędą się rozmowy delegacji pod przewodnictwem prezydentów.

W południe trzej prezydenci wraz z małżonkami wezmą udział w uroczystości upamiętniającej 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Prezydenci złożą również wieńce przed Pomnikiem Bohaterów Getta.

Z kolei o godz. 17.30 przywódcy z małżonkami wezmą udział w uroczystości odsłonięcia tablicy upamiętniającej wizytę Naczelnego Rabina Palestyny w Synagodze Nożyków w 1946 r.

Szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej Marcin Przydacz zapowiedział, że głównym tematem porannych spotkań prezydenta Dudy będzie kwestia bezpieczeństwa w związku z rosyjską agresją na Ukrainę i tego, jak społeczność międzynarodowa powinna reagować na agresywną politykę rosyjską. Jak dodał, drugim tematem spotkań, wpisanym w kontekst wizyty, będzie polityka historyczna i pamięć o nazistowskich zbrodniach na terytorium Polski.

20 kwietnia przy Muzeum POLIN, na skwerze Willy’ego Brandta, odbędzie się uroczystość zasadzenia Drzewa Pamięci. Jako gość specjalny wystąpi kantor Nachman Turgeman z Izraela.

Tego samego dnia (w godzinach 17-19) w budynku Reduty Banku Polskiego, przy ulicy Bielańskiej 10, odbędzie się specjalny pokaz performansu "Pif Paf in piach". Ten wyjątkowy spektakl miał swoją premierę 1 września 2022 roku. Powstał według tekstów przygotowanych przez: Remigiusza Grzelę, Karolinę Kirsz, Piotra Pazińskiego, Pawła Szapiro, Bellę Szwarcman-Czarnotę, Gołdę Tencer, Różę Ziątek-Czarnotę i Agnieszkę Żółkiewską. 

22 kwietnia Teatr Żydowski zaprasza na premierę spektaklu "Pieśni Getta". Złożą się na niego pieśni w języku polskim i jidysz, a także fragmenty listów, dzienników i relacji pisanych w getcie.

- Przywołujemy cienie pomordowanych w gettach i obozach. Została po nich garść popiołu, grudka piasku przesypywana przez czas. Usta setek tysięcy dzieci żydowskich milczą na zawsze, a niektóre z tych nielicznych, które przeżyły, dają świadectwo prawdzie – mówi Gołda Tencer, dyrektorka Teatru Żydowskiego.

23 kwietnia przez Warszawę przejdzie marsz modlitwy "Szlakiem Pomników Getta Warszawskiego".

W 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, Muzeum Warszawy zaplanowało na kwiecień i maj bogaty program spacerów miejskich i wykładów. Wśród spacerów m.in.: "Ślady żydowskiej Woli", "Żydowska Praga – śladami dawnych mieszkańców i miejsc" czy też "Spacer wokół murów, kładek i podziemnych przejść w getcie warszawskim". Tematy wykładów to na przykład "Apteki i aptekarze w warszawskim getcie. O lekach, leczeniu i szmuglu", "Pamiątki getta i pamięć o getcie w przestrzeni Warszawy". Szczegóły na stronie Muzeum Warszawy.

PRZECZYTAJ. Rodzina Kuczerów ma swój skwer. "Będzie symbolicznym grobem".

"Łączy nas pamięć" to hasło, które od początku towarzyszy akcji Żonkile. Tak zatytułowany jest też koncert, który upamiętni 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim. W czwartek, 20 kwietnia, w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN orkiestra Sinfonia Varsovia pod batutą Anny Duczmal-Mróz dokona prawykonania koncertu fortepianowego "Dla Josimy". Skomponowany przez Hanię Rani utwór jest inspirowany muzyką napisaną i prezentowaną w warszawskim getcie przez nastoletnią pianistkę i kompozytorkę Josimę Feldschuh. Wieczorem zabrzmi też napisane w getcie "Concertino na fortepian i orkiestrę" Władysława Szpilmana, "Poemat" na skrzypce i orkiestrę Szymona Laksa oraz "Kołysanka" Andrzeja Panufnika.

We wtorek, 18 kwietnia, w Filharmonii Izraelskiej im. Bronisława Hubermana w Tel Awiwie odbył się specjalny koncert symfoniczny współfinansowany przez Miasto Stołeczne Warszawę. Orkiestrę Filharmonii Izraelskiej poprowadził wybitny polski dyrygent i promotor muzyki żydowskich kompozytorów, Łukasz Borowicz. Na program wieczoru złożyły się: Uwertura z opery "Raj Utracony" Krzysztofa Pendereckiego, "Koncert na trąbkę i orkiestrę" Mieczysława Wajnberga i VII Symfonia Ludwiga van Beethovena.

PRZECZYTAJ: Z Krasnosielca do Hollywood. Bracia Warner dołączyli do galerii "Dziedzictwo" w Muzeum POLIN.