Z krzyża na skały, ze skał na łańcuch. Tak piorun na Giewoncie raził turystów

Jak podaje Joanna Paździo, rzeczniczka prasowa wojewody małopolskiego, burza nad Tatrami pojawiła się około godzin 13.15 w czwartek. Do uderzenia pioruna w krzyż na Giewoncie doszło około godziny 14.

Piorun uderzył w krzyż, a następnie cała energia przeniosła się po mokrych skałach na łańcuchy, których w tamtym momencie trzymało się kilkadziesiąt osób. Giewont to jeden z najpopularniejszych celów w Tatrach i w sezonie często ustawiają się wręcz kolejki do wejścia na jego szczyt.

Jak mówi naczelnik TOPR Jan Krzysztof, w chwili uderzenia ludzi "wręcz odrzuciło" od łańcuchów. Część turystów rozpoczęła ucieczkę, co pociągnęło za sobą kolejne ofiary – niektórzy potykali się, upadali a nawet byli tratowani. Znaczna część poszkodowanych (jest ich około 150) to właśnie skutek paniki.

Jak mówi Bogusław Szydło, pełniący obowiązki rzecznika prasowego małopolskiej straży pożarnej, strażacy zgłoszenie o porażeniu piorunem otrzymali o godzinie 14:44. W akcji uczestniczyli strażacy z 17 jednostek na terenie Małopolski - 11 pojazdów PSP (27 strażaków) oraz 12 pojazdów OSP (54 ratowników). Działania zakończyły się o 22:42.

- Fala uderzeniowa przyszła w sposób bardzo nieoczekiwany, raptowny. Wydaje mi się, że po pierwszym uderzeniu były największe straty ludzkie, bardzo dużo ludzi było porozrzucanych, niektórzy pospadali – opisuje mężczyzna, który chce pozostać anonimowy. Według niego sytuacja przypominała "wybuch kilku granatów".

Świadek opisuje też początek akcji ratunkowej. - Zaczęło się wyciąganie ludzi, niektórzy byli w stanie krytycznym. Wszyscy żeśmy się zaczęli wspierać nawzajem. Wyciągnęliśmy z dołu jedną kobietę, która też nie przeżyła. Głównie prowadził tę akcję taki młody chłopak, powiedział że jest studentem stomatologii i robił to dosyć sprawnie – przyznaje mężczyzna.

Kolejne relacje świadków znajdują się TUTAJ.

Jak tłumaczy Marek Szadkowski z Instytutu Elektroenergetyki Politechniki Śląskiej, to wcale nie metalowy krzyż na Giewoncie przesądził o tym, że to właśnie tam uderzył piorun. Kluczowa była imponująca wysokość szczytu - 1894 m n.p.m.

- Każdy wysoki obiekt jest bardzo niebezpieczny w czasie burzy. Generalna zasada jest taka, że jak tylko pojawia się symptom burzy, to trzeba jak najszybciej z gór schodzić. Powierzchnia nie ma zbyt wielkiego znaczenia, najważniejsza jest wysokość obiektu – podkreśla Szadkowski.

Ale uciekać też trzeba z głową. - Kiedy człowiek ucieka to zazwyczaj znajduje się w rozkroku, czyli powstaje tak zwane napięcie krokowe, które wywołuje przepływ prądu przez ciało człowieka – wyjaśnia Szadkowski. Dlatego eksperci radzą często, by - jeśli zostaniemy "przyłapani” przez burzę na otwartej przestrzeni – kucnąć, maksymalnie zbliżając do siebie stopy. "Jeśli piorun trafi w niedalekiej odległości, zniwelujemy wtedy skutek oddziaływania napięcia krokowego" – czytamy na stronie Polskich Łowców Burz. Inną radą, do której turyści na szczycie Giewontu nie mogli się zastosować, jest oddalenie się od skupisk ludzi.

Szadkowski tłumaczy także, że potoczne określenie "uderzenie pioruna" nie oddaje stanu faktycznego. – Piorun nie uderza. To po prostu kanał wyładowczy, coś w rodzaju przewodnika wypełnionego w 100 procentach ładunkiem elektrycznym, który się przemieszcza między ziemia a chmurą. W ułamkach sekund przepływa prąd o bardzo dużym natężeniu. To co widzimy, to ostatni akt pewnej sztuki – wyjaśnia naukowiec.

W piątek podczas konferencji prasowej Jana Krzysztofa, naczelnika TOPR padło pytanie, czy – w związku z ryzykiem ściągania kolejnych piorunów – krzyż z Giewontu należałoby usunąć. Jan Krzysztof stwierdził, że chociaż krzyż nie poprawia bezpieczeństwa w tym rejonie to usunięcie go byłoby "dla wielu osób nie do przyjęcia".

W czwartek po nawałnicy udzielono pomocy aż 157 osobom w kilku szpitalach, a cztery osoby, w tym dwoje dzieci, zginęło. - To skala ogromna, nie notowana w górach i chyba nigdy, poza katastrofami typu trzęsienia ziemi - mówi Jan Krzysztof, naczelnik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Jak podał, w cztery godziny wszyscy wymagający pomocy zostali sprowadzeni na dół.

- To jest sytuacja, którą można porównać do zamachu terrorystycznego. Duża grupa przypadkowych ludzi została rażona. To był szereg osób, w tym dzieci. Poparzeni, połamane nogi, rany na całym ciele. W krótkim czasie udało się to opanować przy pomocy wszystkich służb - podkreślił.

Wśród poszkodowanych jest m.in. mężczyzna, który pod jednym z łańcuchów górskich prowadził resuscytację innego rannego. - Kiedy doszło do kolejnego wyładowania, został strącony. Nic mu się nie stało. Pomimo dramatycznej sytuacji ci ludzie spieszyli z pomocą innym - mówi Tomasz Wojciechowski, dyżurny ratownik TOPR.

Część rannych opatrywana była w schronisku na Hali Kondratowej, gdzie powstał szpital polowy.

Szlak turystyczny na Giewont został zamknięty do odwołania. Policjanci i taternicy sprawdzą, czy w pobliżu szlaku nie pozostał jeszcze ktoś potrzebujący pomocy.

Zamknięcie jednak potrwa dłużej. Jak mówi Filip Zięba, dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego, poruszone kamienie na szlaku mogą się obsuwać, w części szlaku zerwaniu uległy też łańcuchy.

"Szlak i sztuczne ułatwienia po dzisiejszej burzy wymagają przeglądu! Przebywanie w tym miejscu jest niebezpieczne!" – czytamy w komunikacie opublikowanym przez Tatrzański Park Narodowy. Nie wiadomo, jak długo zajmie naprawa łańcuchów.

Nie po raz pierwszy Giewont okazał się miejscem śmiertelnie niebezpiecznym podczas burzy. Średnio raz do roku piorun trafia w szczyt, raniąc przy tym turystów. Jednak ostatnia tak wielka tragedia, jak ta która miała miejsce w czwartek wydarzyła się w 1937 roku. Wtedy wskutek nawałnicy cztery osoby zginęły (początkowo media informowało o trzech zgonach), a kilkanaście zostało porażonych.

"Bolesnym echem rozeszła się po całej Polsce wiadomość o śmierci trzech osób od pioruna w południe 15 b. pod krzyżem na Giewoncie Z tych osób jedna tylko była turystą. Dwie inne ofiary pioruna to Jan Mróz, syn znanego kobziarza z Poronina, także kobziarz, oraz osiemnastoletni chłopak, sprzedawca ciastek, Kazimierz Bania" – donosił w sierpniu 1937 roku "Ilustrowany Kuryer Codzienny".

Prokuratura Rejonowa w Zakopanem wszczęła w piątek śledztwo w sprawie czwartkowej katastrofy w Tatrach. Jest prowadzone pod kątem nieumyślnego spowodowania śmierci – powiedziała szefowa zakopiańskiej prokuratury Barbara Bogdanowicz.

- Sprawę zarejestrowaliśmy i wyjaśniamy w kierunku artykułu 155 Kodeksu Karnego, czyli nieumyślnego spowodowania śmierci czterech osób, bo takie mamy na tę chwilę ustalenia. Będziemy ustalać wszystkie okoliczności tego zdarzenia i odtwarzać przebieg zdarzenia. Chcemy zebrać wszystkie niezbędne materiały i przesłuchać świadków – wyjaśnia prok. Bogdanowicz.

Prokurator dodała, że powszechnie wiadomo, że tragedia była następstwem uderzenia pioruna, jednak postępowanie w tej sprawie musi być przeprowadzone "z uwagi na ogrom tragedii, jaka się wydarzyła w górach".

Śledczy będą ustalać całą listę poszkodowanych. Zabezpieczono już część znalezionych w górach przedmiotów. Są to rzeczy osobiste jak dokumenty czy telefony.

- Sprawa jest na tyle poważna, że wymaga kompleksowego wyjaśnienia. Taka tragedia nie wydarzyła się jeszcze w Tatrach – zakończyła prok. Bogdanowicz.

Burmistrz Zakopanego Leszek Dorula poinformował, że od piątku do niedzieli potrwa w mieście żałoba. - Zwracam się do wszystkich organizatorów imprez o charakterze rozrywkowym, kulturalnym i sportowym z apelem o ich odwołanie bądź ograniczenie w czasie trwania żałoby. Łączę się w bólu z rodzinami ofiar i wszystkimi poszkodowanymi, proszę także mieszkańców o modlitwę w ich intencji - napisał w komunikacie

Autor: wini/gp / Źródło: TVN24 Kraków