Odkryli szczątki 114 żołnierzy Armii Czerwonej. Koniec prac ekshumacyjnych przy krajowej "61"

Od 4 do 6 listopada 2022 roku na zlecenie Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN miały miejsce prace ekshumacyjne przy drodze drodze krajowej numer 61 w okolicy wiaduktu kolejowego na wysokości Wieliszewa.

- Podczas prac przygotowawczych do budowy drogi odkryto ludzkie szczątki. Sprawa trafiła do miejscowej prokuratury, która ze względu na historyczny charakter szczątków zamknęła sprawę i wtedy trafiła ona do IPN. Prezes IPN podjął decyzję o ekshumacji. Pracę prowadzili historycy i archeologowie z Biura Upamiętnia Walk i Męczeństwa. Zakończyły się wczoraj - przekazał w poniedziałek rzecznik prasowy IPN dr Rafał Leśkiewicz.

Wskazał też, fragmenty wyposażenia oraz umundurowania jednoznacznie wskazują, że byli to "żołnierze Armii Radzieckiej polegli w 1944 roku, gdy w tej okolicy toczyły się ciężkie walki".

Informacja o znalezieniu szczątków wpłynęła do Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN 17 sierpnia tego roku. Pracownicy BPI IPN przeprowadzili wówczas wizję lokalną terenu, w czasie której potwierdzili występowanie w wykopie "luźnych fragmentów kostnych". Zwrócili też uwagę na możliwość powiązania pochówków ze starym cmentarzem garnizonowym - założonym w 1902 roku dla garnizonu rosyjskiego - znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie. "Uzyskano też informację, że pierwsze szczątki zostały odkryte w połowie lipca br., o czym została zawiadomiona Policja i Prokuratura Rejonowa w Legionowie. Prokurator wszczął postępowanie i zlecił zabezpieczenie zebranych z powierzchni fragmentów kostnych w Zakładzie Medycyny Sądowej w Warszawie" - podał w komunikacie IPN.

Następnie Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN przekazało sprawę według właściwości do Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN.

Nawiązało też kontakt z inwestorem - Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Warszawie oraz prowadzącym sprawę prokuratorem. "Ustalono, że do czasu zakończenia czynności obszar występowania pochówków zostanie wyłączony z prac budowlanych, jednakże przeprowadzenie ekshumacji było niezbędne do zakończenia inwestycji o kluczowym znaczeniu dla modernizacji sieci drogowej i kolejowej. Po uzyskaniu informacji o zakończeniu postępowania prokuratorskiego i zgodzie na przejęcie zabezpieczonych szczątków z Zakładu Medycyny Sądowej, zgodnie z ustawą o grobach i cmentarzach wojennych, Prezes IPN wydał decyzję o ekshumacji szczątków z grobów wojennych w celu przeniesienia ich na teren cmentarza wojennego" - wskazano.

Na podstawie analizy historycznej i oględzin artefaktów ustalono, że szczątki należą do żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walkach z Niemcami w październiku 1944 roku. "Pozwoliło to wojewodzie mazowieckiemu wskazać właściwe docelowe miejsce pochówku – cmentarz wojenny żołnierzy Armii Czerwonej w Białobrzegach. Prace ekshumacyjne na zlecenie Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa miały miejsce od 4 do 6 listopada 2022 roku. W ich wyniku odnaleziono i pochowano na cmentarzu wojennym w Białobrzegach szczątki 114 poległych czerwonoarmistów" - wyliczyli historycy.

IPN podkreślili, że wbrew głoszonej przez stronę rosyjską propagandzie o bezczeszczeniu i profanowaniu szczątków poległych czerwonoarmistów w związku z realizacją ustawy o zakazie propagowania komunizmu, IPN nigdy nie naruszał i nie likwidował grobów wojennych. "Przeciwnie, w minionych latach Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w ramach swoich zadań ustawowych przeniósł z polowych mogił i pobojowisk na cmentarze wojenne szczątki ok. 250 żołnierzy Armii Czerwonej. Teraz dodajemy do tej liczby 114 czerwonoarmistów z Wieliszewa, którzy znaleźli swoje miejsce spoczynku na cmentarzu wojennym pozostającym pod opieką i na utrzymaniu wojewody mazowieckiego" - poinformowano.

Rzeczniczka warszawskiej Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Małgorzata Tarnowska przekazała nam w poniedziałek, że na czas prac nadzór archeologiczny wygrodził teren. - Wyłączenie przez wykonawcę około 200 metrów kwadratowych pasa drogowego nie opóźni inwestycji, w szczególności, że obiekt został zrealizowany i oddany do użytkowania - podkreśliła. Dodała też, że w niedzielę IPN już zakończył swoje prace.

Informację o zakończeniu budowy wiaduktu kolejowego w Wieliszewie drogowcy podali pod koniec października. Była ona związana z rozbudową drogi krajowej numer 61 pomiędzy Legionowem i Zegrzem.