Obchody 77. rocznicy Powstania Warszawskiego

Zakończyliśmy naszą relację z obchodów 76. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

Marsz Milczenia '44 w ramach obchodów 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

Jak informuje stołeczny Zarząd Transportu Miejskiego, przywracane jest kursowanie tramwajów przez ulicę Marszałkowską oraz Aleje Jerozolimskie.

Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego jest jednym z najważniejszych wydarzeń upamiętnianych co roku w Warszawie. Ale o zrywie zapoczątkowanym 1 sierpnia 1944 roku pamięta cała Polska. W godzinę "W" zatrzymali się także mieszkańcy Łodzi i Wrocławia.

Łódzki oddział Instytutu Pamięci Narodowej zorganizował obchody Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego na Starym Cmentarzu przy mogile Barbary Nazdrowicz "Wiewiórki". To jeden z najbardziej znanych grobów powstańczych w Łodzi, przy którym już w czasach PRL-u spotykano się, by oddać hołd poległym w powstaniu.

Barbara Nazdarowicz zginęła w powstaniu jako kilkunastoletnia dziewczyna. Na początku pochowano ją na Polu Mokotowskim. Następnie jej rodzice, którzy powrócili do Łodzi po wojnie, ekshumowali ciało córki i pochowali na łódzkim Cmentarzu Starym w części rzymskokatolickiej.

Zgodnie z zarządzeniem wojewody dolnośląskiego 1 sierpnia o godzinie 17 został przeprowadzony wojewódzki trening systemu wczesnego ostrzegania na terenie całego regionu. Wzięły w nim udział: Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego, wszystkie starostwa powiatowe, miasta na prawach powiatu oraz gminy Dolnego Śląska. W czasie treningu, przy wykorzystaniu syren alarmowych, wyemitowany został trzyminutowy sygnał akustyczny "Ogłoszenie alarmu".

We Wrocławiu oficjale uroczystości z okazji 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego rozpoczęły się tuż przed godz. 17 pod pomnikiem rotmistrza Witolda Pileckiego, gdzie m.in. złożono kwiaty i odbył się apel pamięci. Na godz. 19 zaplanowano mszę św. w Kościele Garnizonowym pw. św. Elżbiety.

Godzina "W" w Warszawie.

O godzinie 16.30 z ulicy Jana Kilińskiego wyruszył Marsz Milczenia '44. To hołd złożony warszawiakom i wyraz pamięci o ich trudzie, walce, ofiarach i wypędzeniu z miasta.

W tym roku na miejscu startu marszu dzięki pomocy Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie zorganizowano wystawę zatytułowaną "Solidarność i wsparcie". Placówka ta dokumentuje losy wypędzonych ze stolicy uczestników i świadków Powstania Warszawskiego.

Obóz przejściowy Durchgangslager 121 powstał w sierpniu 1944 roku na terenie warsztatów kolejowych w Pruszkowie. W trakcie Powstania Warszawskiego i po jego stłumieniu przebywało w nim około 650 tysięcy osób, głównie cywilów.

Marsz Milczenia 44 idzie od Kilińskiego, następnie Długą do Arsenału, Aleją Solidarności, Jana Pawła II, a potem Grzybowską. Koniec przewidywany jest na godzinę 18.30 przy ul. Waliców 14

Rozpoczęły się uroczystości przed pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach, które stanowią kulminacyjny punkt obchodów 77. rocznicy Powstania Warszawskiego. Hołd powstańcom oddali tu przybyli na uroczystości weterani, warszawiacy, a także przedstawiciele władz, między innymi prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki.

Wcześniej prezydent Andrzej Duda złożył kwiaty na grobie gen. Antoniego Chruściela "Montera" na Wojskowych Powązkach. Podczas uroczystości obecni byli powstańcy, harcerze, a także córka generała, Jadwiga Chruściel.

Kwiaty na grobie gen. Chruściela złożyli także między innymi marszałek Sejmu Elżbieta Witek, sekretarz stanu w MON Wojciech Skurkiewicz (w imieniu Ministra Obrony Narodowej) oraz przedstawiciele władz stolicy.

Punktualnie o 17.00 - w godzinę "W" - Warszawa zamarła. Mieszkańcy zatrzymali się, by przy wyciu syren, biciu kościelnych dzwonów i dźwięku samochodowych klaksonów oddać hołd bohaterom Powstania Warszawskiego.

Coraz więcej osób zaczyna gromadzić się na rondzie Dmowskiego i na placu Zamkowym. Wielu z nich ma ze sobą biało-czerwone flagi. Kilkanaście minut pozostało do wybicia godziny "W".

Autobusy zostały wycofane z ronda Dmowskiego, Alej Jerozolimskich (odcinek od ronda de Gaulle’a do al. Jana Pawła II) oraz Marszałkowskiej (na odcinku od placu Konstytucji do Świętokrzyskiej). Linie 100, 107, 109, 111, 116, 117, 127, 131, 158, 171, 175, 180, 222, 503, 507, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 525 i 980 jeżdzą objazdami.

Zarząd Transportu Miejskiego przygotowuje się do wyłączenia napięcia w sieci tramwajowej w centrum. Około godz. 16:00 tramwaje linii 4, 7, 9, 15, 18, 22, 24, 25, 35, 36 oraz T zostaną skierowane na objazdy.

W niedzielę zostały uruchomione specjalne linie autobusowe łączące popularne węzły przesiadkowe z cmentarzami i miejscami uroczystości rocznicowych.

912: POWĄZKI CM. WOJSKOWY – Powązkowska – Okopowa – Towarowa – Prosta – M. Kasprzaka – Wolska – Fort Wola – CM. WOLSKI (linia jednokierunkowa),

922: POWĄZKI CM. WOJSKOWY – Powązkowska – Z. Krasińskiego – pl. T. W. Wilsona – J. Słowackiego – METRO MARYMONT,

944: DW. CENTRALNY – Emilii Plater – Świętokrzyska – Marszałkowska – pl. Bankowy – al. „Solidarności” – Okopowa – Powązkowska – POWĄZKI CM. WOJSKOWY,

970: DW. WSCHODNI (KIJOWSKA) 08 – Kijowska – Targowa – al. Solidarności – most Śląsko-Dąbrowski – al. Solidarności – Okopowa – Powązkowska – POWĄZKI-CM. WOJSKOWY

980: CHEŁMSKA – Czerniakowska – J. Gagarina – Belwederska – Al. Ujazdowskie – pl. Trzech Krzyży – Nowy Świat – Al. Jerozolimskie – Marszałkowska – Królewska – pl. marsz. J. Piłsudskiego – marsz. F. Focha – Moliera – Senatorska – pl. Bankowy – gen. W. Andersa – Nowolipki – L. Zamenhofa – M. Anielewicza – Okopowa – Powązkowska – POWĄZKI CM. WOJSKOWY.

Autobusy linii 922, 944, 970 i 980 podjeżdzają na przystanki od godziny 14.00 do 21.00, a linii 912 w godzinach 17.30 – 20.00. W autobusach obowiązują bilety ZTM.

Aktorzy, od lewej: Antoni Pawlicki, Karolina Gorczyca, Grażyna Barszczewska, Jerzy Schejbal, Katarzyna Herman i Piotr Grabowski podczas koncertu "Baczyński 100" w Amfiteatrze Wolskiego Centrum Kultury, w setną rocznicę urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski i sekretarz w warszawskim ratuszu Włodzimierz Karpiński podczas uroczystości pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej.

- My wszyscy z pokoleń średnich i z pokoleń młodszych – tutaj jeszcze raz całą młodzież pozdrawiam – mogą się uczyć właśnie z tego, że nie tylko doraźność i nie tylko dzień dzisiejszy, ale przyszłość powinna nam dyktować to, jak się będziemy zachowywać. I za to chciałem Wam - spadkobiercom Polskiego Państwa Podziemnego - bardzo serdecznie podziękować - mówił Trzaskowski.

- My nie jesteśmy bohaterami. My byliśmy tyko po prostu obywatelami Podziemnego Państwa Polskiego. Teraz jesteśmy – na szczęście – obywatelami państwa Polskiego, bez podziemnego. Pamiętajcie młodzi: bierzcie przykład nie z męstwa, tylko z rozumnego myślenia. Wy służycie teraz Polsce – wy musicie myśleć, musicie się uczyć, nie mówić do nas bohaterowie, tylko wziąć przykład, który będzie Wam służył do podejmowania dalszych działań ku chwale działaniom dla Polski i dla siebie - mówiła Teresa Stanek.

Zaapelowała też do młodych, aby nie pozwolili sobie na to, żeby ktoś narzucał im swoje myśli i przekonanie: - Pamiętajcie o tym, że jesteście wolni i od Was, tylko od Was, zależy decyzja. Ta decyzja musi być zawsze mądra i roztropna Chciałabym, aby to nasze przesłanie – nie bohaterskie, tylko zwykłe, obywatelskie – do Was trafiło. Nie musicie czytać kartek z naszego pamiętnika bądź to zapisanego ołówkiem bądź to zapisanego w pamięci. Wystarczy tylko, abyście myśleli o tym, że jesteście samodzielni, odpowiedzialni, dzielni - tacy jak byli Kolumbowie.

Całość przemówienia uczestniczki Powstania Warszawskiego możecie przeczytać tutaj >>

Kwiaty pojawiły się również pod tablicą pamiątkową poświęconą śp. Prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Marszałek Sejmu Elżbieta Witek oraz zastępca dyrektora Muzuem Powstania Warszawskiego Dariusz Gawin podczas uroczystości złożenia wieńca pod dzwonem gen. Antoniego Chruściela "Montera", dowódcy Powstania, na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Wiceprezydent Warszawy Renata Kaznowska złożyła też kwiaty pod pomnikiem Stanisława Jankowskiego "Agatona". "Rok temu odsłoniliśmy monument poświęcony kpt. Stanisławowi Jankowskiemu 'Agatonowi'. A dziś pod tym pięknym pomnikiem u zbiegu ulic Karowej i Browarnej, złożyłam kwiaty i uczciłam pamięć jednego z najważniejszych architektów odbudowy stolicy po II wojnie światowej" - poinformowała wiceprezydent na Facebooku.

Prezydent Polski Andrzej Duda złożył wieniec przed tablicami na fragmencie muru fabryki J. Franaszka, w miejscu pamięci o zamordowanych przez Niemców siedmiu tysiącach mieszkańców Woli.

- Dzisiaj jest ten rzeczywiście wyjątkowy w każdym roku dzień – 1 sierpnia, który dla warszawiaków, ale też wszystkich w Polsce, jest dniem pamięci o bohaterach Powstania Warszawskiego; o tych, którzy nie wahali się stanąć do walki - chciałoby się powiedzieć - z bronią w ręku, ale prawda jest taka, że w większości nie mieli broni. Tym szczególnym miejscem, o którym musimy pamiętać, jest właśnie Wola, gdzie w pierwszych dniach Powstania Niemcy dopuścili się nieprawdopodobnego bestialstwa mordując w sposób bezwzględny tysiące mieszkańców. To były niewinne ofiary cywilne, to byli zwykli mieszkańcy Warszawy – mówił Duda.

Prezydent zwrócił uwagę na ogromną niezłomność mieszkańców Warszawy, którzy walczyli w Powstaniu i tych, którzy ich wspierali: - Przetrwali po to, aby wypędzeni po Powstaniu wrócić i odbudować swoje miasto. To jest właśnie symbol nie tylko Warszawy, ale też całej Rzeczpospolitej. Rzeczpospolita nawet podeptana przez wroga, nawet pobita, za każdym razem podnosi się niezłomnością nas wszystkich.

- Kiedy mówimy o bohaterstwie to trzeba jasno i mocno powiedzieć – ten bilans całościowy jest dodatni, a więc było warto. Bo pewnie nie byłoby tej wolności, gdyby nie tamto bohaterstwo, gdyby nie tamta krew, gdyby nie tamto poświęcenie. Cześć i chwała bohaterom – podsumował prezydent Duda.

W ramach niedzielnych uroczystości kwiaty pod pomnikiem gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego "Motyla" w parku im. marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego złożyła wiceprezydent Warszawy Renata Kaznowska.

Wspomniała go też we wpisie na Facebooku: "Mawiał: 'Jestem przekonany, że warszawiacy dotrzymają przyrzeczenia i przekazywać będą pokolenie pokoleniu, jedne drugiemu (…) najcenniejszy skarb. Skarb wolności'. Warszawa pamięta o generale Zbigniewie Ściborze-Rylskim Ps. Motyl".

"Nie możemy zwątpić w wolność. Jesteśmy to winni Powstańcom. Chwała Bohaterom!" - napisał lider Platformy Obywatelskiej i przewodniczący Europejskiej Partii Ludowej Donald Tusk.

- Pamiętaj: nie wolno ci zwątpić w wolność, co przyjdzie choćbyś padł - powiedział na nagraniu opublikowanym na Twitterze Tusk, cytując słowa poety i powstańca Stanisława Marczaka-Oborskiego. - Kiedy zatrzymamy się na dźwięk syren, pamiętajmy, że powstańcy ginęli po to, abyśmy mogli co roku, kiedy tylko syreny cichną, wracać co normalnego bezpiecznego życia wolnych ludzi. Nasza wolność nadaje szczególny sens ich ofierze. I dlatego nie możemy w nią wątpić - podkreślił.

Na tych uroczystościach pojawili się też między innymi: wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska, wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska, sekretarz stanu w KPRM i pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą Jan Dziedziczak, dyrektor warszawskiego oddziału IPN Jerzy Eisler, przewodnicząca Rady Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska oraz posłowie Koalicji Obywatelskiej: Michał Szczerba, Joanna Fabisiak i Tomasz Siemoniak.

Co roku w rocznicę wyzwoleńczego zrywu wieczorem na Kopcu Powstania Warszawskiego rozpalane jest Ognisko Pamięci. Jednak w tym roku ze względu na prowadzoną rewitalizację terenu wokół Kopca, uroczystość została przeniesiona właśnie do parku im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera.

Na zdjęciu prezes Światowego Związku Żołnierzy AK Leszek Żukowski pod pomnikiem "Mokotów Walczący 1944" w parku im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera.

Podczas tych uroczystości podniesiono na maszt flagę państwową, zapalono "ogień pamięci" oraz włączono iluminację pomnika na 63 dni.

Hołd bohaterom Powstania Warszawskiego oddają też przedstawiciele Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie. "1 sierpnia 1944 roku Polacy stanęli do heroicznej walki o ukochane miasto i ojczyznę. Razem z żołnierzami z Wielonarodowej Grupy Bojowej NATO w Orzyszu pod przewodnictwem Armii USA oddajemy hołd bohaterom Powstania Warszawskiego. Pamiętamy!" - czytamy we wpisie zamieszczonym na Facebooku ambasady.

Ambasada Niemiec poinformowała, że w niedzielę flagi niemieckich przedstawicielstw w Polsce opuszczone są do połowy masztów. "Na znak głębokiego bólu i wstydu z powodu okrutnych zbrodni niemieckiego okupanta w walce z ludnością Warszawy podczas Powstania Warszawskiego" - wyjaśniła ambasada na Facebooku.

"Dzięki Powstaniu istniejemy, a kolejne pokolenia mają szansę na rozwój i dobre życie. Ale Powstanie przypomina nam też, że nikt nie zwalnia nas z odpowiedzialności za Polskę" - napisał na Twitterze wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński. "Winni jesteśmy pamięć, hołd i zrozumienie. Modlitwę" - dodał.

Warszawa opublikowała na swoim profilu na Facebooku nagranie z kanału pod ulicą Karową, którym przechodzili powstańcy ewakuujący się ze Starówki na Nowy Świat. Kanały w czasie Powstania Warszawskiego były wykorzystywane właśnie jako drogi komunikacji pomiędzy różnymi dzielnicami miasta.

Kaznowska wspomniała też o "małej, kruchej kobiecie", która walczyła w Powstaniu - pani Halinie Dudzik-Jędrzejewskiej ps. Sławka: - Która przedwczoraj, stojąc wspierana przez dwie osoby, nie pozwoliła na to, aby usiąść. Ona musiała stać, ona chciała stać, aby nam powiedzieć – dla mnie bardzo dojmujące słowa – pamiętajcie o Powstańcach, pamiętajcie o Powstaniu - mówiła wiceprezydent stolicy.

- Filtrowa 68 to jeden z najważniejszych adresów na powstańczej mapie Warszawy. To tutaj tablica, która jest za mną, przypomina o tym nowemu, młodemu pokoleniu Warszawy. To tutaj, pod tym adresem, pułkownik "Monter" dał rozkaz powstania. To wydarzenie do dzisiaj uznawane jest za jedno z najważniejszych w najnowszej Polsce. Tu też zapadła decyzja o godzinie "W". My mamy ten przywilej, że żyjemy w czasie, gdy Państwo – Powstańcy - jesteście z nami - mówiła obecna na uroczystościach wiceprezydent Warszawy Renata Kaznowska.