"Pierwsza od prawie 70 lat okazja, by zajrzeć do centrum Warszawy sprzed 1939 roku"

- Od kilku tygodni na placu Centralnym trwają intensywne prace. Wykonawca rozpoczął je od prac odkrywkowych. Widzimy już pierwsze efekty. Mając jednak świadomość bolesnej historii tego kawałka Warszawy podczas II wojny światowej i po niej, chcemy wraz z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków wypracować rozwiązanie, które pozwoli nam zachować jak najwięcej fragmentów dawnego miasta w przyszłym zagospodarowaniu placu Centralnego – mówi Michał Olszewski, zastępca prezydenta Warszawy.

Pałac Kultury i Nauki i jego otoczenie powstały na terenie 50 hektarów pomiędzy Alejami Jerozolimskimi, Marszałkowską, Świętokrzyską i Emilii Plater. W tym celu w latach 50. XX wieku zlikwidowano liczne ulice i pozostałości 80 kamienic. W części przeznaczonej na plac budowy znajdują się fragmenty ulic: Chmielnej, Złotej, Siennej, Śliskiej, Pańskiej, Zielnej oraz część Marszałkowskiej. W trakcie budowy Pałacu w całości zniknęła ulica Wielka, biegnąca równolegle do Marszałkowskiej.

Co tam było przed II wojną światową? Jak przypominają w komunikacie prasowym urzędnicy, na przełomie XIX i XX wieku teren obecnego placu Defilad wypełniały wysokie secesyjne kamienice. Znajdowało się na nim około 180 budynków mieszkalnych.

– W trakcie prowadzonych prac odkryliśmy unikalne fragmenty bruku i dawnej zabudowy. Spodziewaliśmy się tego, bo przecież z licznych, zachowanych dokumentów znamy przedwojenną siatkę ulic w tym miejscu i układ budynków. Natomiast zaskoczeniem jest dla nas głębokość, na jakiej trafiliśmy na fragmenty zabudowy – znajdują się one nawet dwa metry pod obecnym poziomem gruntu. Jesteśmy dopiero na początku badań i analiz, ale już dziś mogę obiecać, że dołożymy wszelkich starań, żeby jak najwięcej dowiedzieć się o przeszłości tego miejsca – mówi profesor Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

– W trakcie tych prac na dawnej ulicy Złotej wykonawca odsłonił pozostałości kamienic, oryginalną nawierzchnię bazaltową, torowisko tramwajowe, a także granitowe krawężniki. Natrafiono także na starą rozdzielnię elektryczną zlokalizowaną w północno-zachodniej części placu budowy, od strony trybuny honorowej. Znaleziska są – jak w każdym takim przypadku – badane przez archeologów – wyjaśnia Łukasz Puchalski, dyrektor stołecznego Zarządu Dróg Miejskich.

Już po zakończeniu dokumentacji docelowy układ chodników i zieleni na placu Centralnym odwzoruje sieć dawnych ulic i zarys budynków z 1939 roku.

– Chcielibyśmy, aby mieszkańcy i turyści mogli cieszyć się odnowionego, zielonego placu, który jednocześnie zachowuje w swoim zagospodarowaniu dawne elementy zabudowy, odwzorowując układ dawnego śródmieścia Warszawy – mówi Sławomir Potapowicz, wiceprzewodniczący Rady Warszawy.

W komunikacie prasowym możemy przeczytać, że posadzka placu – zaprojektowana przez architektów z pracowni A-A Collective – zostanie ułożona z sześciu rodzajów kamieni.

"Obrysy dawnych kamienic powstaną z wielkoformatowych płyt kamiennych w różnych wybarwieniach: szarym i czerwonym. Dawne dziedzińce zostaną wybrukowane ponownie wykorzystaną kostką granitową oraz uzupełnione płytami granitowymi z okolic trybuny honorowej. Powierzchnia placu wyniesie około 23 tys. m kw. Dla porównania: pl. Pięciu Rogów ma jedynie 3,5 tys. m kw" - informują urzędnicy.

Plac Centralny razem z m.in. placem Pięciu Rogów, ulicą Chmielną, Marszałkowską, a także Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Teatrem Rozmaitości stworzą Nowe Centrum Warszawy.

"Ścisłe centrum stolicy stanie się miejscem, do którego warto przyjechać i spędzić tu czas. Przed Pałacem Kultury ubędzie betonu i asfaltu, pojawi się tu ponad sto nowych drzew, takich jak m.in. robinie akacjowe, jesiony, glediczje, derenie, grujeczniki, miłorzęby i magnolie, tysiące krzewów. Posadzonych zostanie ponad 40 gatunków roślin cebulowych i bylin, powstaną trawniki, a także niska sadzawka w północno-zachodniej części placu" - wylicza ratusz.

Obecnie na powstającym placu Centralnym prowadzone są prace ziemne, w efekcie których powstaną zbiorniki wodne umieszczone około siedem metrów pod ziemią. Będą one służyć do zbierania wody deszczowej, przy użyciu której nawadniana będzie nowa zieleń na placu.

Budowa placu Centralnego skoordynowana jest z budową pobliskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Na terenie przyszłego placu w dużej części znajduje się zaplecze MSN. Prace zostały zaplanowane tak, aby ze sobą nie kolidowały.