Najstarsza szkoła w Polsce kończy 845 lat

Najstarsza szkoła w Polsce jest potocznie nazywana "Małachowianką", od nazwiska swojego obecnego patrona. Istnieje ona nieprzerwanie w tym samym miejscu od 1180 roku. Cyklicznie, co pięć lat, spotykają się jej absolwenci. Ich pierwszy zjazd odbył się w 1894 roku, a ostatni w 2019 roku.

Dyrektorka "Małachowianki" Katarzyna Góralska przekazała, że planowane na 2025 rok jubileuszowe uroczystości wraz ze spotkaniem absolwentów potrwają tam od 13 do 15 czerwca. Zwyczajowo rocznicowe obchody przygotuje szkoła, natomiast zjazd Towarzystwo Wychowanków, Wychowawców i Przyjaciół Gimnazjum i Liceum im. Marszałka Stanisława Małachowskiego.

845-lecie "Małachowianki"

- W 2025 roku obchodzić będziemy 845-lecie naszej szkoły. W związku z tym planujemy cykl wydarzeń jubileuszowych, które towarzyszyć będą spotkaniu absolwentów. Warto przy tym podkreślić, że zjazd wychowanków zorganizowany zostanie już po raz 20. To niezwykle piękna, wzruszająca tradycja, gdy uczniowie szkoły spotykają się w jej murach po latach. W wielu przypadkach docierają na wyczekiwany przez nich zjazd z odległych zakątków nie tylko Polski, Europy, ale też z innych kontynentów - powiedziała Góralska w rozmowie z Polską Agencją Prasową.

Podkreśliła, iż na rocznicowe obchody "Małachowianki" połączone ze zjazdem absolwentów zawsze licznie przybywają najstarsze roczniki wychowanków. Przypomniała też, że we wrześniu tego roku 101. urodziny obchodził Jan Chojnacki - absolwent szkoły, twórca jej hymnu, z wykształcenia architekt, z zamiłowania poeta i kompozytor, a z powołania harcerz.

Wśród wydarzeń związanych z jubileuszem "Małachowianki" i spotkaniem jej wychowanków planowane są między innymi okolicznościowe wystawy, w tym w szkolnym muzeum oraz koncert Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca "Dzieci Płocka", pierwszego tego typu w Polsce, który w 1946 roku założył harcmistrz Wacław Milke (1914 - 2008), przy czym początkowy skład stanowiło tam kilkanaście osób należących do Harcerskiej Drużyny Artystycznej, działającej właśnie w płockim Liceum Ogólnokształcącym im. Marszałka Stanisława Małachowskiego.

Zachowane fragmenty średniowiecznych murów

Szkoła powstała w 1180 roku jako fundacja Dobiechny, wdowy po Wojsławie, opiekunie Bolesława III Krzywoustego, średniowiecznego władcy Polski, który pochowany jest w katedrze w Płocku. Do czasów współczesnych zachowały się fragmenty murów średniowiecznej kolegiaty św. Michała, przy której szkoła została ufundowana, a także XV-wieczna wieża oraz XVII-wieczny budynek ówczesnego Kolegium Jezuickiego.

Obecną nazwę szkoła otrzymała w czerwcu 1921 roku. W dokumencie organizacyjnym ówczesny minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Antoni Ponikowski napisał m.in.: "Państwo Polskie objęło w ponowne posiadanie istniejącą od siedmiu stuleci w mieście Płocku szkołę średnią męską, która w latach wielkiej wojny światowej pozostawała pod opieką miejscowego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej. Niniejszym uznaję tę szkołę za państwową i nadaję jej miano: Gimnazjum Państwowe imienia Marszałka Stanisława Małachowskiego".

W dokumencie organizacyjnym "Małachowianki" podkreślono jednocześnie: "Niechże czcigodna postać polskiego Arystydesa opromieniona aureolą Wielkiego Sejmu i Konstytucji Majowej, stanie się dla młodzieży polskiej wychowującej się w sędziwych murach prastarej uczelni, wzorem prawości i czystości duszy i czynów, cnoty obywatelskiej oraz zawsze chętnej gotowości do służenia Ojczyźnie".

Jej absolwentami byli prezydent II RP, premier i dowódca Dywizjonu 303

W latach 2012 - 2014 przeprowadzono prace remontowe i renowacyjne w "Małachowiance". Obejmowały one m.in. dach, elewacje i fundamenty oraz wnętrza zabytkowych zabudowań. Koszt robót, około 29,9 miliona złotych, w większości pokryty został ze środków Unii Europejskiej, a pozostałą część dołożył płocki Urząd Miasta. We wrześniu 2021 roku przed budynkiem szkoły odsłonięto pomnik jej obecnego patrona z napisem: "Stanisław Dzierżykraj Nałęcz hrabia Małachowski 1736 - 1809 - Marszałek Sejmu Wielkiego, Współtwórca Konstytucji 3 Maja". Inicjatorami budowy pomnika byli absolwenci jednej klasy, którzy egzamin maturalny zdawali w 1963 roku.

W przeszłości wykładowcami szkoły byli: profesor retoryki św. Andrzej Bobola (ok. 1591 - 1657) oraz pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego Wojciech Szweykowski (1773 - 1838), natomiast jej absolwentami: nauczyciel dzieci Adama Mickiewicza - Hieronim Napoleon Bońkowski (1807 - 1886); ogłoszony błogosławionym Honorat Koźmiński (1829 - 1916); prezydent II RP i profesor Politechniki Lwowskiej Ignacy Mościcki (1867 - 1946); uczestnik bitwy o Anglię, dowódca polskiego skrzydła i słynnego Dywizjonu 303 pułkownik Jan Zumbach (1915 - 1986), podróżnik, pisarz i dziennikarz Tony Halik (1921 - 1998), a także pierwszy premier III RP Tadeusz Mazowiecki (1927 - 2013).

W podziemiach najstarszych zabudowań "Małachowianki" znajduje się szkolne muzeum z ekspozycją prezentującą jej historię oraz artefakty odkryte podczas prac archeologicznych prowadzonych w czasie ostatniego remontu.

Czytaj także o remoncie elewacji w synagodze Nożyków: