Namierzyli śmieciarkę, przeszukali stertę odpadów. Tak uratowali cenny księgozbiór po zmarłym powstańcu

Wyrzucony na śmietnik księgozbiór po zmarłym w ubiegłym roku Eugeniuszu Tyrajskim ps. "Sęk", został uratowany - poinformowano w piątek na konferencji w Archiwum Akt Nowych. W odnalezienie i zabezpieczenie cennych pamiątek zaangażowali się przedstawiciele Stowarzyszenia Grupy Historycznej "Zgrupowanie Radosław": Marek Ładziak, Marek Antoszkiewicz i Grzegorz Krynicki. Pomagał też wolontariusz Muzeum Powstania Warszawskiego Paweł Auguścik.

Grzegorz Krynicki, szef Grupy Historycznej "Zgrupowanie Radosław" podkreślił, że uratowanie zbiorów Eugeniusza Tyrajskiego nie byłoby możliwe bez udziału wielu osób. Jak relacjonował, Paweł Auguścik wolontariusz z Muzeum Powstania Warszawskiego, przekazał członkom stowarzyszenia numer rejestracyjny pojazdu, który wywiózł kontener ze śmieciami, gdzie zostały wyrzucone zbiory.

- Dzięki temu skontaktowaliśmy się z firmą BYŚ i mogliśmy namierzyć księgozbiór. Koledzy przeszukali w firmie stertę odpadów i zabezpieczyli książki, dokumenty i albumy fotograficzne należące do Eugeniusza Tyrajskiego - mówił Grzegorz Krynicki.

19 i 20 lutego na śmietnik trafiły wyrzucone z opróżnionego mieszkania zmarłego powstańca tysiące książek oraz dokumenty archiwalne i fotografie ze zbiorów zmarłego pod koniec grudnia 2019 roku Eugeniusza Tyrajskiego ps. "Sęk", "Genek", żołnierza Pułku AK "Baszta" oraz jego żony Teresy Kuklińskiej ps. "Basia".

W czwartek do sprawy odniosły się władze Warszawy oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Na wspólnej konferencji prasowej podkreślali, że zarówno rodziny powstańców, jak i sami powstańcy, mają możliwość przekazywania pamiątek wojennych różnym instytucjom miejskim.

Dyrektor Archiwum Akt Nowych w Warszawie dr Tadeusz Krawczak zaznaczył na konferencji, że podobne sytuacje zdarzały się już wcześniej. Podziękował zaangażowanym za akcję odzyskiwania zbioru. Podkreślił jednocześnie, że należy kłaść ogromną wagę na edukację młodzieży. - Ten wypadek (...) jeszcze raz utwierdza nas w przekonaniu, że w edukacji, w wychowaniu, na te rzeczy powinna być zwrócona baczniejsza uwaga - powiedział.

Na konferencji wyliczono, że wśród odzyskanych pamiątek są między innymi dokumenty osobiste, dokumenty okupacyjne, oryginalne prace powstańcze, świadectwa szkolne, dokumenty z okresu przebywania w niewoli, wyzwolenia i repatriacji, oryginalne egzemplarze prasy z okresu Powstania Warszawskiego, archiwalia i fotografie z działalności kombatanckiej Środowiska Pułku AK Baszta, pieczęć środowiska kombatanckiego Baszty, dokumenty po wyzwoleniu z obozów jenieckich, a nawet odręcznie pisane wiersze. - Jesteśmy jeszcze cały czas na etapie sprawdzania wszystkich materiałów - mówił Krynicki.

Poinformował jednocześnie, że wszystkie odzyskane z kontenera przedmioty trafią do Muzeum Pamięci Powstania Warszawskiego.

Mariusz Olczak zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych poinformował, że rozmawiał telefonicznie z rodziną Eugeniusza Tyrajskiego. Jak mówił, z relacji rodziny wynika, że zbiory te zostały wyrzucone przypadkowo, przez firmę, która opróżniała mieszkanie po zmarłym. - To nie było celowe działanie - podkreślił Olczak. Poinformował również, że rodzina przekaże pozostałą część zbiorów po Tyrajskim, która wciąż jest w jej posiadaniu, do Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Eugeniusz Tyrajski ps. Sęk zmarł 26 grudnia w wieku 93 lat. Był żołnierzem podziemia niepodległościowego w okresie II wojny światowej, członkiem Szarych Szeregów i Armii Krajowej oraz uczestnikiem Powstania Warszawskiego, walczącym na terenie Sadyby i Mokotowa. Był również wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich.

Otrzymał wiele narodowych odznaczeń, między innymi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i polskie resortowe odznaczenie cywilne "Medal Pro Patria". Przez 71 lat był mężem Teresy Kuklińskiej - sanitariuszki, którą poznał w trakcie Powstania Warszawskiego - wraz z nią otrzymał też polskie cywilne odznaczenie państwowe: "Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie".