Instytut Pamięci Narodowej zamieścił informacje dotyczące Kazimierza Deyny w katalogu "osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa PRL". Jeden z najwybitniejszych piłkarzy Legii Warszawa i reprezentacji Polski wzbudzał podejrzenia z powodu częstych wyjazdów zagranicznych i kontaktów z cudzoziemcami. W materiałach zarzucono piłkarzowi, że "większość wolnego czasu spędza w środowisku o ujemnej opinii politycznej i moralnej", a także że dąży do wzbogacenia się i jest arogancki wobec przełożonych.

Kazimierz Deyna karierę piłkarską rozpoczął na Wybrzeżu. Jego największe klubowe sukcesy przypadały na okres gry dla Legii Warszawa, dokąd trafił w ramach służby wojskowej jesienią 1966 roku. Wcześniej występował w Łódzkim Klubie Sportowym. W wypowiedzi zamieszczonej na stronie IPN historyk doktor Grzegorz Majchrzak przypomniał, że Deyna był ścigany przez Wojskową Służbę Wewnętrzną, ponieważ nie chciał występować w stołecznym klubie. - Aby ściągnąć go do Legii i zatrzymać w Warszawie, zmieniono mu przydział na marynarkę wojenną, ponieważ w tej formacji służba trwała trzy, a nie dwa lata, jak w wojskach lądowych. W czasie gry w Legii był rozpracowywany w ramach sprawy operacyjnej "Mundzio" - mówił Majchrzak.

Historyk wyjaśnił, że powodem działań wojskowej bezpieki były częste kontakty Deyny i innych piłkarzy z cudzoziemcami oraz wyjazdy zagraniczne, a to - w warunkach państwa totalitarnego - wywoływało podejrzenia. Deyna, ze względu na swoje sukcesy piłkarskie, przyciągał też uwagę wielu zagranicznych klubów. Zainteresowane jego pozyskaniem były między innymi Real Madryt, Bayern Monachium czy Inter Mediolan. "Sam Kazimierz Deyna również marzył o wyjeździe z Polski w celu kontynuowania kariery w dobrym klubie zachodnim i niejednokrotnie podczas wyjazdów klubowych czy reprezentacyjnych sondował możliwości transferu" - przypomina IPN. Nie było to jednak możliwe bez zgody ówczesnych władz.

Ze stołeczną drużyną Deyna dwukrotnie zdobył mistrzostwo Polski, dwa razy wicemistrzostwo, zaś w sezonie 1969/1970 dotarł do półfinału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (poprzednik Ligi Mistrzów). Był też kapitanem drużyny narodowej w latach 1973-1978. Wybrano go królem strzelców turnieju piłkarskiego rozgrywanego podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku, gdzie z reprezentacją zdobył złoty medal. Na olimpiadzie w Montrealu wywalczył z Biało-Czerwonymi srebro, podobnie jak na X Mistrzostwach Świata rozgrywanych w 1974 roku w RFN.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

Raportowali, że "nie jest szczery" i ma szemrane kontakty

Oficerowie WSW raportowali, że Kazimierz Deyna "(…) nie jest szczery" i "(…) wie o wiele więcej", niż mówi w czasie przesłuchań. Szczególną uwagę przykuwała znajomość z obywatelem Indii, którego w maju 1977 roku zatrzymała Służba Bezpieczeństwa pod zarzutem szpiegostwa, a który miał utrzymywać z Kazimierzem Deyną stosunki towarzyskie i załatwiać mu części do samochodu.

Ostatecznie przeciwko piłkarzowi nie znaleziono żadnych dowodów - pozostawał jednak pod czujną kontrolą służb, które odnotowały nawet fakt, że podczas mundialu w Argentynie Deyna kilkakrotnie oddalił się w nieznanym kierunku. W zachowanych materiałach WSW zarzucono piłkarzowi, że "większość wolnego czasu spędza w środowisku o ujemnej opinii politycznej i moralnej", że dąży do wzbogacenia się i jest arogancki wobec przełożonych. Uwagę zwracało, że Deyna nie bawił się w najlepszych lokalach ówczesnej Warszawy, ale także w tych najbardziej "szemranych".

Kazimierz Deyna był rozpracowywany przez służby PRL
Źródło: IPN

Musiał dostać zgodę władz, by grać dla Manchesteru City

Deyna grał w Legii do 1978 roku W tym samym roku zakończył karierę reprezentacyjną. W kadrze narodowej zagrał około 100 meczów, zdobył złoto olimpijskie w 1972 roku i zajął trzecie miejsce na Mistrzostwach Świata w 1974 roku. Dopiero wówczas władze zgodziły się na jego wyjazd do klubu zagranicznego, a szef Ministerstwa Obrony Narodowej generał Wojciech Jaruzelski wyraził zgodę na odejście porucznika Kazimierza Deyny z Ludowego Wojska Polskiego, ale "przy zachowaniu odpowiednich pozorów". - Przed wyjazdem został zdegradowany do stopnia szeregowca - przypomniał Majchrzak.

Deyna opuścił Legię, ale nie odnalazł się w Manchesterze City. "Największym problemem okazało się to, że Kazikowi brakowało cech typowych dla angielskiego futbolisty, miał natomiast takie, jakich nie znali Anglicy, a przynajmniej zdecydowaną większość klubowych partnerów. Deyna nie był szybki, nie wdawał się niepotrzebnie w walkę, raczej słabo grał głową" - pisał Stefan Szczepłek w biografii Deyny.

Końcówkę kariery piłkarskiej spędził w amerykańskich klubach

Służby specjalne PRL odnotowały również obecność Deyny podczas mundialu w Meksyku w 1986 roku. Deyna odwiedził zgrupowanie polskich piłkarzy w Monterrey, w ośrodku Bahia Escondida. "Odnotowano wówczas, że odegrał on pozytywną rolę w mobilizowaniu polskich piłkarzy do walki na boisku, a widząc słabe wyniki polskiej reprezentacji na mistrzostwach, bardzo chciał pomóc i wyrażał ogromną chęć do ponownego zagrania w barwach narodowych na mundialu" - czytamy na stronie IPN.

Wiosną 1981 roku Deyna odszedł z Manchesteru do amerykańskiego San Diego Sockers. W jego barwach rozegrał 105 spotkań. Liga północnoamerykańska była wówczas miejscem dla piłkarzy szykujących się do zakończenia kariery. W lipcu 1989 roku przyleciał do Europy na organizowany w Danii turniej oldbojów. Namawiany przez kolegów z drużyny Górskiego do powrotu do zmieniającej się Polski - odmówił. Ukrywał przed nimi problemy z alkoholem i finansowe.

W Kalifornii próbował prowadzić szkółkę piłkarską. Miał nadzieję, że zostanie zaangażowany do promocji organizowanego w Stanach Zjednoczonych w 1994 roku mundialu. 1 września 1989 roku prowadzony przez niego dodge colt wbił się w zaparkowaną na poboczu kalifornijskiej autostrady ciężarówkę. Deyna zginął na miejscu. W jego krwi policja stwierdziła ślady alkoholu. Prawdopodobną przyczyną wypadku było zaśnięcie, ale nie wykluczano również samobójstwa. Pogrzeb odbył się w San Diego 9 września 1989 roku, dzień przed 17. rocznicą zdobycia olimpijskiego złota w Monachium.

6 czerwca 2012 roku, po wielu staraniach, sprowadzono z USA prochy Kazimierza Deyny by pochować je na Powązkach Wojskowych. Uwieńczeniem powrotu piłkarza do Warszawy było odsłonięcie jego pomnika przed wejściem na, nazwaną jego imieniem, trybunę nowego stadionu Legii.

Czyje dane trafiają do publicznego katalogu "osób rozpracowywanych"?

Biuro Lustracyjne realizując ustawowe zobowiązania nałożone na Instytut Pamięci Narodowej systematycznie uzupełnia spis osób pełniących funkcje publiczne oraz katalogi "osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa PRL", "osób zajmujących kierownicze stanowiska partyjne i państwowe PRL" oraz "funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa PRL".

Podstawą umieszczenia danych w katalogu osób rozpracowywanych są informacje zawarte w dokumentach ewidencji, aktach i na wszelkich innych nośnikach informacji przechowywanych w archiwach bezpieki przechowywanych w IPN. Publikacja informacji w katalogu następuje po uzyskaniu zgody na umieszczenie wskazanych danych w tym katalogu od osoby, której informacje te dotyczą. Nowelizacja ustawy o IPN umożliwia wyrażenie zgody na publikację danych przez osobę najbliższą zmarłego. Od uzyskania tej zgody odstępuje się, jeżeli od chwili śmierci tej osoby minęło co najmniej 20 lat.

Zobacz też materiał o Lucjanie Brychczym, honorowym prezesie Legii Warszawa: