"Zapora", "Łupaszka" i inni. Dziewięciu Żołnierzy Wyklętych zidentyfikowanych po ekshumacji

W czwartek IPN ogłosił nazwiska dziewięciu ofiar komunistycznej bezpieki, zidentyfikowanych w wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych na warszawskich Powązkach (w kwaterze "Ł", zwanej też Kwaterą na Łączce), gdzie w latach 1948-1956 ukryto zwłoki kilkuset ofiar zamordowanych przez funkcjonariuszy UB.

Zidentyfikowane ofiary to: Władysław Borowiec, Henryk Borowy-Borowski, Hieronim Dekutowski, Zygfryd Kuliński, Józef Łukaszewicz, Henryk Pawłowski, Zygmunt Szendzielarz, Wacław Walicki i Ryszard Widelski.

Mjr Hieronim Dekutowski "Zapora" był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemnym, wybitnym dowódcą oddziałów partyzanckich AK i WiN. Wyrok śmierci na Dekutowskim władze komunistyczne wykonały 7 marca 1949 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie.

Mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" był symbolem niezłomnej walki o niepodległą Polskę, jaką toczyli Żołnierze Wyklęci. Był dowódcą V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. W listopadzie 1950 r. skazany został przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1952 r. w warszawskim więzieniu na Mokotowie.

Propaganda komunistyczna przedstawiała opierających się sowietyzacji Polski żołnierzy AK jako przestępców, wrogów państwa polskiego. - Nie jesteśmy żadną "bandą", jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni synowie naszej ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich. Niejeden z waszych ojców i braci jest z nami - mówił do żołnierzy mjr "Łupaszka" w marcu 1946 r.

Władysław Borowiec "Żbik" był żołnierzem Armii Krajowej, księgowym, brał udział w wojnie obronnej Polski 1939 r. Aktywnie uczestniczył w antyniemieckiej konspiracji.

W listopadzie 1947 roku został zatrzymany pod zarzutem szpiegostwa. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie skazany 4 sierpnia 1948 roku na karę śmierci. We wrześniu 1948 r. Najwyższy Sąd Wojskowy utrzymał wyrok w mocy, a Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Borowiec został zamordowany 25 września 1948 w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie.

Henryk Borowy-Borowski "Trzmiel" był prawnikiem, oficerem Komendy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Uczestnik wojny obronnej Polski z 1939 r. W latach 1942-1944 żołnierz Okręgu Wileńskiego AK, w ramach którego służył w grupie wywiadowczej zorganizowanej do walki z sowietyzacją ziem polskich. W lipcu 1944 r. zdołał uniknąć aresztowania przez wojska sowieckie i wywózki w głąb ZSRR.

Wiosną 1945 r. współorganizował przerzut na zachód żołnierzy b. Okręgu Wileńskiego AK. Następnie wszedł w skład komendy eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK. "Trzmiel" został aresztowany 28 czerwca 1948 r. i skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie na karę śmierć. Zamordowany 8 lutego 1951 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Józef Łukaszewicz "Walek" Kruk był uczniem gimnazjum i liceum im. Leopolda Lisa-Kuli na warszawskiej Pradze, gdzie w grudniu 1947 r. współzałożył antykomunistyczną organizację młodzieżową. Od marca 1949 r. Łukaszewicz był także żołnierzem Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Zatrzymany został w czerwcu 1948 r. w Grodzisku, wyrokiem z 28 lutego 1949 roku, skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie na karę śmierci. Został zamordowany 14 maja 1949 roku w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie, wraz z dwoma innymi żołnierzami oddziału "Orła".

Zygfryd Kuliński "Albin" był rolnikiem i żołnierzem Ruchu Oporu Armii Krajowej oraz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Do konspiracyjnych struktur wstąpił po zakończeniu okupacji niemieckiej. Od 19 listopada 1947 roku działał w strukturach 11 grupy operacyjnej NZW. Kuliński został zatrzymany 8 lutego 1949 r. w Gałkach w powiecie płockim. Ranny, został przewieziony do Warszawy i poddany brutalnemu śledztwu. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 29 września 1949 r. został skazany na karę śmierci. Decyzją z 7 lutego 1950 r. Najwyższy Sąd Wojskowy utrzymał wyrok w mocy. Kuliński został zamordowany 29 marca 1950 roku w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie wraz z innymi partyzantami z oddziału "Cacki".

Henryk Pawłowski "Henryk Orłowski", "Długi" był żołnierzem Armii Krajowej, kurierem Rządu RP na Uchodźstwie. W lipcu 1944 r. został przymusowo wcielony do Armii Czerwonej, a następnie skierowany do szkoły wojskowej w Kraśniku. W listopadzie 1944 r. zesłany został do kopalni węgla za szerzenie antysowieckiej propagandy w szeregach wojska.

Po powrocie do kraju, w połowie 1946 r., został kurierem Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie, wielokrotnie przekraczał granicę polsko-niemiecką, przenosząc - w obie strony - meldunki i raporty.

Pawłowski został aresztowany w 1948 r., a w październiku skazany na karę śmierci przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie za rzekomą działalność szpiegowską na rzecz Rządu RP na Uchodźstwie. Decyzją z 7 stycznia 1949 r. wyrok został utrzymany przez Najwyższy Sąd Wojskowy. Został zamordowany 3 lutego 1949 r. w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie.

Wacław Wielicki "Druh Michał", "Pan Michał", "Druh" był nauczycielem, oficerem Komendy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Początkowo był oficerem wywiadu konspiracyjnego Garnizonu miasta Wilna, następnie działał w sztabie Inspektoratu "A" i zgrupowaniu partyzanckim ppłk. Antoniego Olechnowicza "Pohoreckiego".

Walicki został aresztowany przez Sowietów w lipcu 1944 r. i osadzony w więzieniu na Łukiszkach, skąd zwolniono go w maju 1945 r. Ponownie włączył się w działalność konspiracyjną i od października 1945 odtwarzał struktury Okręgu Wileńskiego AK.

Aresztowany 23 czerwca 1948 r., w październiku został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na śmierć. Wyrok wykonano 22 grudnia 1949 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Ryszard Widelski "Irydion", "Wiara", "Wiesia", "Władysław" "Żbik" był żołnierz Armii Krajowej oraz Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Podczas okupacji był w strukturach AK dowódcą plutonu w warszawskim Obwodzie Praga. W 1945 r. ujawnił się przed UB, po czym ponownie włączył się w nurt działalności konspiracyjnej. Od grudnia 1945 roku był żołnierzem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, gdzie m.in. kierował siatką wywiadowczą Obszaru Centralnego.

Został aresztowany 10 lutego 1948 r. w Warszawie. 27 października 1948 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci, wyrok wykonano 28 stycznia 1949 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach, gdzie w latach 1948-1956 komunistyczne władze ukryły zwłoki kilkuset ofiar zamordowanych przez funkcjonariuszy UB, wydobyto od 2012 r. szczątki ok. 200 osób. Inicjatywa IPN prowadzona wspólnie m.in. z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ma na celu, poza godnym pochowaniem ofiar, przywrócenie pamięci o ludziach, którzy po II wojnie światowej, często z bronią w ręku, opierali się sowietyzacji Polski. Badacze, w tym specjaliści-genetycy, poszukują bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, powstańców warszawskich, żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego, m.in. gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nil", rtm. Witolda Pileckiego i ppłk. Łukasza Cieplińskiego "Pług" - przywódcę Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

Autor: kg//kdj,gak / Źródło: PAP, tvn24.pl