Zniszczonych tablic jest ponad setka. "Wyjątkowo mocny klej, zostawia trwałe ślady"

Na Kontakt 24 napisała pani Magda, która miała być świadkiem przyklejania do tablicy poświęconej pamięci pomordowanych podczas II wojny światowej plakietki ze słowem "Niemcy", która zasłoniła słowo "hitlerowcy". "Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 hitlerowcy (zmieniono na "Niemcy") rozstrzelali 90 osób ludności cywilnej" - w ten sposób ktoś zmienił tablicę znajdującą się w Alejach Jerozolimskich w pobliżu Kruczej.

W środę Stołeczny Konserwator Zabytków Michał Krasucki napisał na Facebooku, że w ten sam sposób zniszczonych została większość tablic - ponad setka ze 165. "Plakietki z pianki przyklejane były na wyjątkowo mocny klej, który zostawia trwałe ślady na zabytkowym piaskowcu. Niektóre już mieszkańcy sami zdjęli, inne cały czas wiszą" - poinformował. I dodał: "Obawiam się, że w każdym przypadku będzie konieczna gruntowna konserwacja całej tablicy, lub dużej jej części. To koszty niebagatelne".

Krasucki poinformował też, że sprawa została zgłoszona na policję, ze wskazaniem nie tylko na uszkodzenie mienia, ale też na znieważenie miejsc pamięci. Zatrudniony przez miasto ekspert ma z kolei przygotować program prac konserwatorskich i kosztorys koniecznych. "Należnością będziemy chcieli obciążyć sprawców" - podkreślił.

"Kto jest takim wandalem? Pod pretekstem walki z "kłamstwem historycznym" plakietki wieszali członkowie warszawskiego Klubu "Gazety Polskiej". O czym zresztą sami chętnie mówili" - napisał. I podsumował: "Najbardziej mnie w tym wszystkim smuci fakt, że debata historyczna w ich wydaniu przyjęła tak ordynarną formę i zamiast łączyć w dyskusji tylko jeszcze bardziej dzieli. Brawo! Mając nieograniczony dostęp do mediów, do prasy, publikacji w sieci wybrali taką niszczycielską formę, której ofiarą padły zabytkowe, zaprojektowane w 1948 r. przez Karola Tchorka tablice".

Skalę zniszczeń sprawdził również reporter tvnwarszawa.pl Tomasz Zieliński. - Tablica przy Barskiej 4 wciąż ma częściowo naklejoną plakietkę. Widać, że ktoś próbował ją odkleić, ale potrzeba odpowiednich środków do pozbycia się mocnego kleju. Z pewnością tablica będzie wymagała konserwacji - uważa nasz reporter.

Wcześniej Krasucki informował, że tablice z piaskowca "zostały oszpecone tandetnymi, przyklejonymi na trwały klej wycinankami z pianki". Wśród adresów, gdzie doszło do uszkodzeń, wymienił: Nowy Świat 59, Krakowskie Przedmieście 62, Wolska 58, Grójecka 24, czy Barską 4.

"Być może potraktowałbym to jako zwykły akt wandalizmu i oddolną inicjatywę społeczną, z którymi czasami tablice Tchorka się już zmagały. Ale tym razem mamy do czynienia ze zmasowaną akcją w skali całego miasta, z zaplanowanym działaniem, które dewastuje jedne z najcenniejszych warszawskich miejsc pamięci. Nie zgadzam się na takie prowadzenie "dyskusji" historycznej, które więcej ma wspólnego z wandalizmem, niż faktycznym dialogiem historycznym i społecznym" - zaznaczył konserwator.

Przypomniał też, że tablice powstały w 1949 roku, w efekcie konkursu ogłoszonego przez SARP. "Ich autor, Karol Tchorek niezwykłą wagę przywiązywał do spójności kształtu, kroju pisma, a także najbliższego otoczenia. Osobną dyskusję przeprowadzono nad brzmieniem każdej z tablic, które od tamtej pory stały się jednym z najsilniejszych znaków w przestrzeni Warszawy" - wskazał Krasucki.

Dodał, że jeszcze kilka lat temu pojawiły się postulaty uzupełnienia treści o dodatkowe informacje. Często także domagano się korekty tekstu i umieszczenia jego anglojęzycznego tłumaczenia. Przyjętym rozwiązaniem stały się dodatkowe tabliczki zamontowane w sąsiedztwie głównej tablicy, które pozwoliły na wprowadzenie dodatkowych treści. W ten sposób pogodzono postulaty historyków ze względami konserwatorskimi.

"Dzisiejsza akcja z piankowymi wycinankami nie tylko niszczy miejsca pamięci. To także celowe budowanie silnego napięcia i negatywnych nastrojów społecznych, które niweczą przyjęte wcześniej metody dialogu" - ocenił. I wskazał, że tablice Tchorka to zabytki, choć nie figurują jeszcze w rejestrze zabytków, ale "tak mocno wpisały się w krajobraz historyczny miasta, że trudno sobie bez nich wyobrazić pielęgnowanie pamięci o Warszawie okupacyjnej i Powstaniu Warszawskim". Konserwator o pomoc w usunięciu szkód poprosił zarządców terenu, ale jak zaznaczył, wydatki na konserwację powinny być pokryte przez tego, kto niszczył.

- Wczoraj warszawski klub "Gazety Polskiej" przyznał się do tego w TV Republika. W związku z czym modyfikujemy zawiadomienie i przekażemy je prokuraturze. Będziemy próbować odklejać tablicę i sprawdzać na podstawie jednej, jakie szkody to wyrządziło - przekazał we wtorek po południu Michał Krasucki.

Zapowiedział też, że do mazowieckiego wojewódzkiego konserwatora zabytków zostanie złożony wniosek o wpis całego zespołu warszawskich tablic do rejestru zabytków.