Odbudowa Pałacu Saskiego. Projekt ustawy u marszałek Sejmu, ale wciąż nie wiadomo co z gruntem pod budowę

W środę na placu Piłsudskiego prezydent RP Andrzej Duda przekazał marszałek Sejmu Elżbiecie Witek projekt Ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej.

- Po wojnie odbudowywano Warszawę przez wiele lat. W czasach biedy i skromnego życia, ciężkim trudem ludzi pracy własnej podnoszono stolicę z ruin. Tak się stało z Zamkiem Królewskim, który jest teraz symbolem Warszawy. Brakło niestety sił i woli aby odbudować także i Pałac Saski, a ściślej jego pierzeję wraz z Pałacem Bruhla i kamienicami od strony ulicy Królewskiej. Cieszę się ogromnie, że po dziesięcioleciach Polska podejmuje to zadanie - mówił Duda.

Prezydent podkreślił w swoim przemówieniu, że odbudowa pałacu "to duży wysiłek finansowy". - Ale to także ogromne dzieło o charakterze symbolicznym, które ma zwieńczyć cały wieloletni proces odbudowywania stolicy - powiedział.

Zapowiedział, że projekt ustawy specjalnej pozwoli "zrealizować inwestycję w sposób sprawny z zapewnionym finansowaniem". - Wierzę, że to dzień, który rozpoczyna inwestycję ponad podziałami politycznymi. Są wstępne, pozytywne opinie konserwatorskie - przekonywał Andrzej Duda.

- Zobowiązuję się, że Sejm niezwłocznie zajmie się procedowaniem tej ustawy - zadeklarowała Elżbieta Witek, odbierając od Andrzeja Dudy projekt ustawy.

Projekt ustawy będący prezydencką inicjatywą ustawodawczą został przygotowany przez specjalny zespół powołany przez Szefa Kancelarii Prezydenta RP we współpracy z Biurem Programu "Niepodległa".

Jego powstanie jest efektem zobowiązania, które prezydent złożył 11 listopada 2018 roku, w czasie obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Prezydent podpisał wtedy deklarację o restytucji Pałacu Saskiego w Warszawie jako swoistego pomnika obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości.

Prezydencki minister Wojciech Kolarski w rozmowie z Polską Agencją Prasową opublikowaną na stronie internetowej Kancelarii Prezydenta podkreślił, że "projekt ustawy dotyczącej odbudowy jest wyrazem konsekwencji pana prezydenta i stanie się punktem zwrotnym w historii Pałacu Saskiego". - Za sprawą tego projektu przechodzimy od dyskusji i debaty do samego procesu odbudowy, a przyjęcie tej ustawy rozpocznie proces inwestycyjno-budowalny - podkreślił.

- W zamierzeniu Pałac Saski ma stać się przestrzenią instytucji i inicjatyw kulturalnych. Z kolei kamienice przy ulicy Królewskiej są rozważane jako przyszła siedziba Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego. Natomiast Pałac Brühla jako siedziba Senatu – mówił Kolarski.

Zarówno Kolarski, jak i prezydent Duda podczas przekazania projektu ustawy, nie sprecyzowali, jakie instytucje kultury będą rezydować w odbudowanym pałacu. Dziennikarze "Gazety Stołecznej" sugerują, że politycy PiS widzieliby w Pałacu Saskim Muzeum Zniszczenia Warszawy, co w 2019 roku zapowiadał ówczesny marszałek Senatu Stanisław Karczewski.

Z kolei prezes PiS Jarosław Kaczyński we wrześniu ubiegłego roku zapowiedział, że Instytut Lecha Kaczyńskiego pracuje nad tym, aby w Warszawie powstało muzeum poświęcone zmarłemu w katastrofie smoleńskiej prezydentowi RP. Jednak szczegółów nie podał.

Niewyjaśniona pozostaje również kwestia gruntu, na którym miałby stanąć odbudowany Pałac Saski. W tej chwili działka należy do stołecznego samorządu. Jak przypomina rzeczniczka prasowa ratusza Monika Beuth-Lutyk, miasto stało się jej właścicielem w czasach, gdy prezydentem stolicy był Paweł Piskorski. Wtedy też Skarb Państwa pozyskał połowę placu Bankowego.

"Gazeta Stołeczna" wskazuje, że może dojść do ponownej wymiany gruntów lub przejęcia działki za pomocą specustawy. - Póki co, nie otrzymaliśmy żadnej propozycji w tej sprawie - przekazała nam rzeczniczka ratusza.

Zachowawczo o odbudowie Pałacu Saskiego mówi również prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski. Zwrócił uwagę, że w tej chwili są ważniejsze wydatki.

- Mamy pytania do rządu i pana prezydenta, czy to w tej chwili jest najbardziej paląca potrzeba warszawianek i warszawiaków. Znajdujemy się w dosyć sporym kryzysie finansowym. Coraz mniej było wpływów do budżetu miasta w związku z epidemią. Jeżeli rządzący chcą wydawać pieniądze na inwestycje w Warszawie, to mogliby wesprzeć choćby budowę metra - powiedział Trzaskowski.

Stwierdził również, że jeżeli rządzący traktują tę inwestycję jako priorytet, należy rozmawiać o konkretach. Trzaskowski pyta m.in. czy przestrzeń odbudowanego pałacu będzie służyć wszystkim mieszkańcom Warszawy, a także w jaki sposób budynek będzie odtworzony. - Mamy również mnóstwo pytań o ingerencję w ogród Saski, bo nie chcielibyśmy ingerencji w obszar przyrodniczy. Są też pytania dotyczące parkingów oraz samych działek. Natomiast my te rozmowy toczymy w dobrej wierze - dodał Rafał Trzaskowski.

Pałac Saski został wysadzony przez Niemców w grudniu 1944 roku, ocalały jedynie fragmenty kolumnady z Grobem Nieznanego Żołnierza. Po wojnie zapadła decyzja o tym, że nie zostanie odbudowany. Temat powrócił po kilkudziesięciu latach. Ówczesny wojewoda warszawski chciał w latach 90. zacząć od postawienia na placu Piłsudskiego makiety. Realne prace zaczęły się natomiast, gdy w stolicy rządził Lech Kaczyński. Ale kolejna władza już ich nie dokończyła. Temat powrócił w kampanii przed wyborami na prezydenta Warszawy, a później, na stulecie niepodległości, Andrzej Duda oficjalnie zadeklarował kolejne podejście do odbudowy, która miała zakończyć się w roku 2023. Tyle że według najnowszego programu PiS, dopiero wtedy ma się ona zacząć.