Budynek XIII Kolonii Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu trafił do rejestru zabytków. "Jest przykładem przemyślanej kompozycji architektonicznej, umiejętnie wpisanej w przestrzeń osiedla WSM" – przekonują służby mazowieckiego konserwatora.
Tak zwany Dom dla samotnych oraz budynek usługowy - Gospoda pod gruszą położone są przy Popiełuszki 16 i 16 A. Powstały w latach 1947-48 według projektu Barbary i Stanisława Brukalskich.
XIII Kolonia to ostatnia z kolonii mieszkaniowych, które wybudowane zostały na terenie Osiedla WSM Żoliborz Centralny. "Projekt koncepcyjny budynków powstał około 1945 roku. Budynek mieszkalno-użytkowy założony został na rzucie zbliżonym do prostokąta, z krótkim, poprzecznym skrzydłem od strony zachodniej. Elewacje zostały opracowane za pomocą jasnej fakturowej wyprawy tynkarskiej, o pionowych żłobieniach, których wertykalizm przełamują wyrobione w tynku horyzontalne linie, akcentujące górną i dolną granicę kondygnacji, jej środek oraz linie otworów okiennych" – informuje Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków Jakub Lewicki.
Dom i Gospoda pod gruszą
Jak podaje, charakterystycznym elementem czterokondygnacyjnego Domu dla samotnych jest klatka schodowa ze spiralnymi schodami, zlokalizowana w południowo-wschodnim narożniku. Jednym z bardziej interesujących elementów jest także mozaikowa dekoracja posadzki klatki schodowej.
"Wewnątrz budynku zachował się czytelny układ funkcjonalno-przestrzenny, z wydzieloną częścią mieszkaniową i reprezentacyjnym holem wspartym na dwóch słupach: pierwszym przy stopniach prowadzących do lokali, drugim przy klatce schodowej, opracowanych za pomocą drutu owiniętego spiralnie wokół filaru" – kontynuuje konserwator.
Dwukondygnacyjna Gospoda pod gruszą, w której obecnie znajduje się przedszkole, zaprojektowana została na potrzeby restauracji. Z budynkiem mieszkalnym połączona została z wykorzystaniem łącznika. Tam też znajduje się wejście do budynku dawnej gospody.
"To budynek podpiwniczony, o rozczłonkowanej bryle, założony na rzucie zbliżonym do odwróconej litery "T". Składa się z trzech połączonych ze sobą brył o różnej wysokości: dwóch, usytuowanych prostopadle do budynku mieszkalno-użytkowego, prostokątnych, przylegających do siebie budynków o dwóch kondygnacjach nadziemnych" – czytamy w komunikacie MWKZ.
"Przemyślana kompozycja architektoniczna"
Jak przekonuje Lewicki, Kolonia XIII jest przykładem przemyślanej kompozycji architektonicznej, która umiejętnie została wpisana w przestrzeń osiedla WSM. Celem autorów projektu było uprzemysłowienie, standaryzacja rozwiązań architektonicznych oraz odejście od tradycyjnych form wykorzystywanych w architekturze.
"Unikatowy charakter Kolonii XIII polega również na zaproponowanym programie funkcjonalnym, który pomimo współczesnych przekształceń w dalszym ciągu stanowi świadectwo zrealizowanej i funkcjonującej przez pewien czas idei architektury społecznej" – podsumowuje konserwator.
Decyzja konserwatora zabytków nie jest ostateczna. Strony mają prawo odwołać się do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
ab/ran
Źródło zdjęcia głównego: MWKZ