Panoptikum, czyli centrum kompetencji dla muzeów, to projekt wzorowany na rozwiązaniach z Danii, Holandii czy Finlandii. W czerwcu zakończył się pierwszy etap inwestycji - budowa głównego budynku. Obiekt o powierzchni ponad 21 tysięcy metrów kwadratowych położony na 18-hektarowej działce na granicy Lesznowoli i Magdalenki pomieści: magazyny muzealne, pracownie konserwatorskie, fotograficzne i digitalizacyjne; sale edukacyjne i konferencyjne.

Dla misji przechowywania dzieł

Ministra kultury Hanna Wróblewska powiedziała, że polskie muzea przechowują około 20 milionów muzealiów. - Tylko niewielki procent muzealiów prezentowany jest na wystawach stałych. Inne służą wystawom czasowym lub z jakichś innych przyczyn na zawsze zamknięte są w magazynach muzealnych, które pęcznieją - podkreśliła.

- Chcielibyśmy powiedzieć muzealnikom, publiczności: wiemy, czego wam potrzeba, żeby wypełniać misję przechowywania dzieł dla następnych pokoleń. Dlatego też budujemy Panoptikum - dodała.

Całkowita wartość inwestycji to 184,18 miliona złotych, dofinansowanie z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) wynosi 40,23 miliona złotych.

W ramach inwestycji na terenie kompleksu powstały: park, plac zabaw, ścieżki rowerowe oraz alejki spacerowe.

Od czerwca tego roku Panoptikum funkcjonuje jako oddział Narodowego Instytutu Muzeów, a pełną działalność operacyjną rozpocznie w 2027 roku.

Panoptikum w Lesznowoli

Ważne centrum

- Mam nadzieję, że Panoptikum prócz tej funkcji magazynowej będzie też bardzo ważnym centrum konserwacji, digitalizacji, kompetencji, które nie tylko będzie aktywne na tym polu, ale też będzie służyło podniesieniu kompetencji muzealników - podkreśliła Wróblewska.

Dyrektor Narodowego Instytutu Muzeów Paulina Florjanowicz oceniła, że Panoptikum to "projekt pod wieloma względami unikatowy". - Przestrzenie magazynowe powstają na całym świecie, głównie w Europie, która tych muzealiów zgromadziła pewnie setki milionów, natomiast na ogół są to przestrzenie dla jednego muzeum. Na palcach jednej ręki można policzyć przedsięwzięcia magazynowe w systemie tzw. systemu dzielonego, z którego naraz będą mogły korzystać muzea z całej Polski. Unikalność tego budynku polega też na tym, że kiedy był projektowany, ogromną wagę przywiązywano do jego efektywności energetycznej, zastosowania różnego rodzaju zielonych rozwiązań, które sprzyjają niskim kosztom eksploatacji - powiedziała Florjanowicz.

W uroczystości uczestniczyli także m.in. sekretarz stanu w MKiDN Bożena Żelazowska, przewodniczący Rady Programowej NIM prof. Jack Lohman i wójt gminy Lesznowola Marta Maciejak.

Do końca 2026 roku potrwa etap wyposażania magazynów oraz uruchamiania pracowni i przestrzeni edukacyjnych.

Narodowy Instytut Muzeów, powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, to instytucja ekspercka, która wspiera muzea w rozwijaniu kompetencji, zarządzaniu zbiorami i poszerzaniu oferty dla publiczności. Kluczowe obszary działalności NIM to: upowszechnianie wiedzy o muzeach i zbiorach publicznych, wyznaczanie standardów i dobrych praktyk, rozwój zawodowy muzealników, promocja odpowiedzialnego zarządzania dziedzictwem, bezpieczeństwo zbiorów w czasie pokoju i kryzysów, współpraca międzynarodowa.

Instytut organizuje m.in. Konkurs na Wydarzenie Muzealne Roku "Sybilla" nagradzający najcenniejsze inicjatywy muzealne w Polsce.