"Encyklopedia getta warszawskiego" już dostępna. Jej głównym źródłem było archiwum Ringelbluma

Encyklopedię zaprezentowano w środę. W tym samym czasie trwała dwudniowa konferencja naukowa z udziałem badaczy realizujących projekt.

- Wersja książkowa jest swego rodzaju podręcznikiem o getcie, prawdziwa encyklopedia jest w sieci - powiedział prof. Andrzej Żbikowski, kierownik Działu Naukowego ŻIH, kierownik projektu.

Prof. Żbikowski podkreślił, że encyklopedia zbiera wyniki prac naukowców, które były prowadzone w ŻIH od samego początku jego istnienia, a szczególnie realizowanych przez ostatnich kilka lat w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.

Wyjaśnił, że jest ona próbą oddania złożoności życia w getcie warszawskim, w którym przebywało 500 tysięcy ludzi. - Nie była to zwarta struktura. Żydzi warszawscy byli podzieleni, funkcjonowało wiele grup religijnych, partii politycznych, do getta zostali wtłoczeni Żydzi zasymilowani – ocenił. Przypomniał, że do warszawskiego getta trafiali również Żydzi z innych miast i miejscowości.

- Wszystkiego o getcie nie wiemy, ale naszą wiedzę możemy uzupełnić jeszcze jedynie o około 10 procent – powiedział. - Z pół miliona ludzi, którzy przebywali w getcie, przeżyło i doczekało wyzwolenia około 10 tysięcy, z tego, 2–3 tysiące złożyło relacje, do tego dochodzą dokumenty, które przetrwały cudem, przede wszystkim jest to archiwum Ringelbluma, tym dysponujemy, dlatego dużo więcej już nie powiemy – uzasadnił Żbikowski.

Dodał, że jednym z tematów, który wymaga uzupełnienia jest życie religijne w zamkniętej dzielnicy północnej. - Chcemy pogłębić problematykę życia religijnego w getcie. Obrosło ono mitologią, bo zachowało się bardzo mało źródeł, trochę kazań, trochę wspomnień - wytłumaczył. Poinformował, że historycy z ŻIH współpracują w tej dziedzinie z badaczami z religijnej społeczności w Izraelu, która kultywuje tę pamięć.

Dr Maria Ferenc, kierowniczka i pomysłodawczyni projektu podkreśliła, że podczas prac nad encyklopedią, którą prowadziło około 20 badaczy, udało się pogłębić wiele problemów i zagadnień, a nawet odsłonić nowe, dotąd nieznane fakty.

- Poszerzyliśmy naszą wiedzę na temat Warszawskiej Rady Żydowskiej. W czasie prac nad projektem znaleźliśmy w Bibliotece Narodowej dokumenty, które nigdy dotąd nie były wykorzystywane. Dzięki nim poznaliśmy strukturę rady, jej działanie. Była ona bardzo złożonym organem. Miała prawie 30 wydziałów odpowiedzialnych za kontrolowanie i organizowanie różnych aspektów życia w getcie warszawskim. Był m.in. wydział opałowy zajmujący się dystrybucją opału, którego wciąż brakowało; był zakład zaopatrywania zajmujący się aprowizacją. W ramach rady funkcjonował wydział gospodarczy zajmujący się m.in. budownictwem, w tym budową murów getta, bo Niemcy obarczyli Żydów obowiązkiem ich budowy. Nałożyli również obowiązek finansowania tego przedsięwzięcia – opowiadała.

Dr Justyna Majewska, jedna z autorek haseł encyklopedycznych, poinformowała, że zawierają one biogramy, dotyczą instytucji funkcjonujących w getcie, są hasła topograficzne, z dziedziny kultury tworzonej w dzielnicy zamkniętej oraz jej folkloru językowego. - Hasła opisują wydarzenia od czasu założenia getta, poprzez egzekucje, aż po wysiedlenia – oznajmiła.

Wersja książkowa jest wyborem najważniejszych opracowań. Nie ma w niej biogramów, które stanowią połowę haseł w encyklopedii internetowej. - Jest tam ok. 1100 biogramów. Znajdują się najważniejsze nazwiska, takie jak Mordechaj Anielewicz (dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, przywódca powstania w getcie warszawskim – red.) lub Adam Czerniaków (przewodniczący Judenratu). Są też architekci, artyści, literaci. Ich biogramy są zaopatrzone w zdjęcia. W ten sposób przywróciliśmy tym ludziom twarze – dodała Ferenc.

Dr Michał Trębacz, dyrektor ŻIH podkreślił, że głównym źródłem historycznym, z którego czerpali autorzy haseł jest archiwum Ringelbluma, które znajduje się w instytucie, a jego wydanie, na które składa się 40 tomów zostało zakończone w ubiegłym roku. Wskazał, że praca nad encyklopedią getta zintegrowała środowisko naukowe zajmujące się tą tematyką.

Encyklopedia w formie elektronicznej jest dostępna tutaj>>