97. urodziny obchodzi Marian Turski

Jak poinformowało Muzeum POLIN dziś 97. urodziny obchodzi Marian Turski - współtwórca Muzeum POLIN i przewodniczący Rady Muzeum. "Cieszymy się i jesteśmy dumni, że mamy możliwość pracy z Panem, Panie Marianie. Dziękujemy za wszystko, życzymy radości i satysfakcji z każdego mijającego dnia" - przekazało Muzeum.

Marian Turski w swoich przemówieniach wielokrotnie powtarza, by nie być obojętnym na zło. W tym kontekście odwołuje się do tradycji judeochrześcijańskiej i 10 przykazań. Przywołuje słowa swojego przyjaciela Romana Kenta, który wymyślił 11. przykazanie, będące efektem doświadczenia Holokaustu. Brzmi ono: nie bądź obojętny.

Poruszające przemówienie Marian Turski wygłosił w 76. rocznicę wyzwolenia Auschwitz-Birkenau. - To chciałbym powiedzieć mojej córce, wnukom i ich rówieśnikom, gdziekolwiek mieszkają. W Polsce, w Izraelu, w Europie Wschodniej - nie bądźcie obojętni, jeśli widzicie kłamstwa historyczne. Kiedy widzicie, że przeszłość jest naciągana do aktualnych potrzeb polityki. Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek mniejszość jest dyskryminowana. Istotą demokracji jest to, że większość rządzi, ale prawa mniejszości muszą być chronione. Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek władza narusza prawa już istniejące. Nie bądźcie obojętni, bo nawet się nie obejrzycie, jak na was, na waszych potomków "jakiś Auschwitz" nagle spadnie z nieba - mówił wówczas Turski.

Podobne wezwanie padło także podczas ubiegłorocznych obchodów 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim. - Mam obowiązek powtórzyć wezwanie: Ludzie, nie bądźcie obojętni na zło. Ludzie, bądźcie czujni. Nienawiścią bardzo łatwo zgromadzić popleczników. Czy jednak nie przyniesie ona zguby mnie, tobie, wam, naszym dzieciom i wnukom? Dlatego tych, którzy sieją nienawiść, "J'accuse" - oskarżam - mówił wtedy Turski, cytując francuskiego pisarza Emila Zolę.

Marian Turski urodził się w 1926 roku w Druskiennikach jako Mosze Turbowicz. Miał 14 lat, kiedy trafił do łódzkiego getta, gdzie działał w podziemnej organizacji Lewica Związkowa. Jednym z ostatnich transportów w 1944 roku został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau. Tam Niemcy zamordowali jego ojca i brata.

W 1945 roku przeżył dwa marsze śmierci: w styczniu – z Auschwitz do Buchenwaldu, w kwietniu – z Buchenwaldu do Theresienstadt, gdzie 8 maja w stanie bliskim agonii doczekał wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał na Dolnym Śląsku. W 1949 roku przeniósł się do Warszawy.

Jest historykiem i dziennikarzem, działaczem społecznym. Od 1958 roku kieruje działem historycznym tygodnika "Polityka". Napisał, opracował i zredagował kilkanaście książek, między innymi: "Lumumba i jego kraj" (Warszawa, 1962), "Operacja Terminal" (Warszawa, 1965), "Byli wówczas dziećmi" (Warszawa, 1975), "Ruch Pokoju. Ludzie, fakty" (Warszawa, 1975), "Losy żydowskie. Świadectwo żywych" (tom I – Warszawa, 1996, tom II – Warszawa, 1999, tom III – Warszawa, 2006), "Polish Witnesses to the Shoah" (Londyn, 2010), "Sztuka w miejscach śmierci. Europejskie pomniki ofiar hitleryzmu" (wraz z Haliną Taborską, Kraków–Budapeszt–Syrakuzy, 2019), "Co ofiary wiedziały o swoim losie" (Kraków, 2020), "XI Nie bądź obojętny" (Wołowiec, 2021).

Marian Turski otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta stołecznego Warszawy, między innymi za wieloletni wysiłek prowadzący do powstania na Muranowie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Od początku pełni także funkcję przewodniczącego Rady Muzeum. Zasiada we władzach: Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Rady Domu Konferencji w Wannsee – Miejsca Pamięci i Edukacji Historycznej w Berlinie.

Przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezydenta Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, a od 11 czerwca 2021 roku jest prezydentem tego komitetu. - Są dziś nienawistne wydarzenia, nie tylko w Europie, które przypominają nam tamte czasy – mówił wówczas Marian Turski. - Właśnie z tego powodu my, ocaleni z Auschwitz i Międzynarodowy Komitet Oświęcimski, musimy być nadal bardzo wyraźnie słyszani na świecie - dodawał.

25 marca 2022 roku Marian Turski został wyróżniony przez Senat UMCS tytułem doktora honoris causa "za szlachetne wypełnianie misji strażnika pamięci wspólnej, polsko-żydowskiej historii, przywracanie wiary w sprawczą siłę wolnego słowa oraz głęboki moralny wymiar przykazania 'Nie bądź obojętny', które staje się uniwersalnym ludzkim zobowiązaniem wobec bliźnich i świata".

Marian Turski jest laureatem wysokich odznaczeń Polski, Francji, Niemiec, Finlandii, Luksemburga, Austrii.