Raport Iustitii: postępowania w sądach trwają dłużej. Wiceminister sprawiedliwości: to manipulacja danymi

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" opublikowało w środę dwa obszerne raporty dotyczące tempa pracy sądów w ostatnich pięciu latach i podczas pandemii.

Jak wynika z raportu "Obietnice a rzeczywistość. Statystyki sądów rejonowych po pięciu latach reform. 2015-2020", obywatele dłużej czekają na rozpoznanie sprawy przez sąd niż przed reformą wymiaru sprawiedliwości. Stowarzyszenie podaje, że w sprawie cywilnej procesowej czas trwania postępowania sądowego wzrósł o około 44 proc. - z 10,3 miesiąca w 2015 roku do 14,8 miesiąca w 2020 roku. Z kolei w sprawie cywilnej nieprocesowej wzrost wyniósł 91 proc. - z 5,5 miesiąca w 2015 roku do 10,5 miesiąca w 2020. "W sprawie z prawa pracy z 8,4 miesiąca do 10,7 miesięcy (o ok. 28 proc.), w sprawie rodzinnej z 5,8 miesiąca w 2015 r. do 8,0 miesięcy w 2020 r. (o ok. 38 proc.), w sprawie gospodarczej z 13,5 miesiąca w 2015 r. do 17,6 miesięcy w 2020 r. (o ok. 30 proc.)" - wylicza w raporcie Iustitia.

W raporcie wskazano też, że w latach 2015-2020 spadła ogólna liczba sędziów i doszło do licznych przesunięć sędziów pomiędzy poszczególnymi pionami. Podkreślono, że zwiększyła się przy tym liczba spraw wpływających do sądów. Według autorów raportu skutkiem problemów kadrowych są wydłużające się terminy wyznaczenia pierwszej rozprawy oraz coraz dłuższy czas trwania całego postępowania.

Na problemy w obsadzie sądów wskazała jedna ze współautorek raportu sędzia Urszula Żółtak. Jej zdaniem jest to spowodowane wadliwą polityką kadrową ministra sprawiedliwości (zamrożeniem od 2016 roku wolnych etatów sędziowskich, delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości i Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury), zmianami legislacyjnymi dotyczących wymiaru sprawiedliwości (powoływaniami na stanowiska sędziowskie przez obecną KRS, ograniczeniem możliwości pracy przez sędziów po osiągnięciu stanu spoczynku) oraz zmniejszeniem prestiżu i zainteresowaniem Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP).

W raporcie zawarto też rekomendacje. Zdaniem autorów poprawa sytuacji w sądownictwie możliwa jest poprzez odciążenie sędziów - zmniejszenie liczby spraw przypadających na jednego sędziego, unowocześnienie postępowania sądowego, promowanie alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów oraz uregulowanie kwestii wadliwości powołań na stanowiska sędziowskie.

Iustitia zbadała też wpływ pandemii na funkcjonowanie sądów. Wyniki tych prac przedstawiono w raporcie "Sądownictwo w czasie COVID-19". "Mogła to być szansa na informatyzację, niestety wciąż ministerstwo nie wdrożyło akt elektronicznych. W efekcie w sądach rejonowych w ostatnich pięciu latach powstawały akta papierowe, które zajęłyby odległość z Poznania do Madrytu" – skomentowała współautorka raportu sędzia Anna Wypych-Knieć.

Autorzy wskazują też na problemy w przeprowadzaniu rozpraw zdalnych. "Sędziowie dostrzegają trudności techniczne, na przykład w sytuacji braku połączenia chociaż jednej ze stron. Skutkiem powyższego jest niemożność zrealizowania rozprawy zdalnej. Strona ma prawo wziąć udział w rozprawie, a pozbawienie strony możliwości udziału może skutkować nieważnością postępowania. Dlatego problemy techniczne uczestników stają się praktycznymi problemami sprawowania wymiaru sprawiedliwości w dobie pandemii" - wskazała sędzia Anna Begier, która współtworzyła raport.

W opracowaniu Iustitii sformułowano też 28 rekomendacji dotyczących głównie kierunków zmiany prawa. W raporcie zaproponowano między innymi możliwość elektronicznego podpisywania wyroków, wprowadzenie pieczęci elektronicznej, uporządkowanie sposobu prowadzenia zdalnych rozpraw.

Do wyników tych raportów odniósł się w rozmowie z Polską Agencją Prasową wiceszef Ministerstwa Sprawiedliwości Marcin Warchoł. - To dezinformacja i manipulacja danymi. Przecież to środowisko Iustitii wzywało do bojkotu nominacji sędziowskich, zgromadzenia sędziowskie przestały pracować. Ich celem jest anarchizacja i destabilizacja wymiaru sprawiedliwości w Polsce - powiedział Warchoł.

Wiceminister wskazał, że problem kwestionowania statusu sędziego w Polsce, który - jego zdaniem - wpływa na pracę sądów, został "wytworzony przez stowarzyszenie Iustitia". - Oni odmawiali opiniowania kandydatur na sędziów przez zgromadzenia sędziowskie, co blokowało proces nominacyjny na wiele miesięcy, wzywają do bojkotu już powołanych sędziów, odmawiając orzekania z nimi, kwestionują ich powołanie i proponują pozbawienie z urzędu funkcji sędziowskich sędziów powołanych przez obecną KRS. To jest dopiero zapaść - dodał Warchoł.

Odnosząc się do kwestii pracy sądów w pandemii powiedział, że resort sprawiedliwości przygotował pakiet rozwiązań pozwalających sądom na sądzenie. - Te rozwiązania funkcjonują, a sądy mimo pandemii pracują - oświadczył wiceminister.