Czym jest związek partnerski, jak w niego wstąpić, a jeśli już to zrobimy - jakie prawa i obowiązki nabywamy wobec naszego partnera oraz jak taki związek zakończyć - przedstawiamy krótki przewodnik po głównych założeniach ustawy, która ma być dyskutowana przez klub PO na pierwszym posiedzeniu Sejmu tuż po zakończeniu wakacji.
- Definicja związku partnerskiego - związek, tworzony przez dwoje partnerów (bez względu na płeć - czy jest to para hetero- czy homoseksualna - red.) na podstawie zawartej umowy związku partnerskiego. - Umowa związku partnerskiego - zawarta między dwiema osobami, które pozostają w stałym pożyciu - czyli związku, opartym na więzi uczuciowej i gospodarczej, trwającym nie krócej niż trzy miesiące i przyjętym w rejestrze Urzędu Stanu Cywilnego. - Partner - to nie tylko strona umowy związku partnerskiego, ale także osoba określana w polskim prawie jako bliska, najbliższa lub pozostająca w faktycznym pożyciu lub we wspólnym gospodarstwie domowym.
- Zawarcie umowy - Umowę związku partnerskiego mogą zawrzeć dwie pełnoletnie osoby fizyczne, które osobiście złożą oświadczenie, że chcą wstąpić w związek. Umowę zawrzeć można: a) w formie aktu notarialnego przed notariuszem na terytorium Polski (wówczas notariusz przekazuje dany akt, podpisany przez partnerów do USC właściwych dla miejsc urodzenia partnerów w terminie 7 dni od dnia jej sporządzenia. Warunek spełnia też nadanie listu poleconego na poczcie.) b) przez zgodne, pisemne oświadczenie, złożone przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, potwierdzone jego podpisem. Projekt ustawy PO zakłada także, że umowa związku partnerskiego nie może być zawarta przed upływem miesiąca od dnia, kiedy osoby wstępujące w związek złożyły zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu przeciwskazań do jego zawarcia. Jednak w przypadku "ważnych względów" kierownik USC może zezwolić na zawarcie umowy przed upływem tego terminu. - Umowa między partnerami nie może być zawarta w kościele przed kapłanem, nie wymaga także, jak to jest w przypadku małżeństwa, dochowania uroczystej formy (przysięgi) ani obecności świadków.
- Umowy związku partnerskiego nie może zawrzeć osoba - niepełnoletnia, będąca już w związku małżeńskim lub partnerskim, częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolniona, a także krewni, powinowaci czy rodzeństwo. Związku partnerskiego nie będzie mógł zawrzeć również małżonek, pozostający w separacji. Partnerstwo mogą jednak zawrzeć, w odróżnieniu od małżeństwa, osoby chore psychicznie pod warunkiem, że w chwili zawarcia umowy związku partnerskiego są one w pełni poczytalne. - Unieważnienie umowy związku partnerskiego - Jeśli powyższe warunki zostaną naruszone, wówczas każda osoba, która ma w tym interes prawny, może domagać się unieważnienia związku. - Co więcej umowę związku unieważnić może osoba, która nie jest w stanie świadomie wyrazić swoją wolę, pomyliła się co do tożsamości partnera oraz będąca pod wpływem groźby partnera, że coś stanie się jemu lub innej osobie. W tym przypadku unieważnienia mogą domagać się tylko partnerzy podpisujący umowę nie później, niż po upływie 6 mesięcy od ustania stanu będącego podstawą takiego żądania. - Umowa związku partnerskiego ustaje - z chwilą śmierci jednego z partnerów, z chwilą złożenia przez obie strony działające osobiście zgodnego oświadczenia woli przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego o rozwiązaniu tej umowy, a także, gdy sąd stwierdzi, że stałe pożycie ustało przez okres nie krótszy niż 3 miesięcy ( wówczas sąd nie orzeka o winie któregokolwiek z partnerów, jak ma to miejsce w przypadku małżeństwa, lub przyczynieniu do ustania stałego pożycia).
- Rejestr umów związków partnerskich - do powyższej ustawy PO dodaje też artykuł związany z rejestracją umów związków partnerskich. Ich rejestr miałby prowadzić urząd stanu cywilnego, z którego wydawałby zaświadczenia i uwierzytelnione kopie złożonych umów.
- Stosunki majątkowe - w momencie zawarcia umowy związku partnerskiego następuje wspólność majątkowa partnerów, obejmująca także rzeczy, nabyte przez partnerów w czasie trwania umowy, ale także nabyte m.in.: a) przed zawarciem związku, b) przez dziedziczenie, c) zapis bądź darowiznę (chyba, że spadkobierca lub darczyńca postanowi inaczej), d) prawa autorskie i prawa pokrewne, e) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
- Partnerzy we wspólnym majątku mają równe udziały. W czasie jego trwania nie mogą domagać się jego podziału, chyba że mają "ważny powód" - wówczas ustalenia udziałów z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z partnerów przyczynił się do powstania majątku wspólnego, można domagać się przed sądem.
- Podział majątku wspólnego w przypadku ustania związku orzeka się jedynie na zgodny wniosek stron. Ponadto projekt ustawy mówi, że do podziału tego majątku (po ustaniu wspólności) miałyby być stosowane przepisy o zniesieniu współwłasności. - Alimenty dla partnera - Partner, który po zakończeniu obowiązywania umowy związku partnerskiego znajdzie się w niedostatku, może żądać alimentów od drugiego partnera przez okres 3 lat od wygaśnięcia umowy.
- Mieszkanie - z mieszkania, należącego do jednego z partnerów związku ma prawo korzystać także drugi partner. Ponadto w razie na przykład choroby, każdy z partnerów może załatwić za drugiego drobne sprawy, w szczególności odbierać należności.
- Dziedziczenie - Zdaniem autorów projektu partnerzy będą mogli dziedziczyć po sobie tak samo, jak małżonkowie dopiero wtedy, gdy będą oni ze sobą w związku przez minimum rok. Osoby pozostające w związkach partnerskich krócej będą mogły regulować swoją sytuację za pomocą testamentów. - Rozliczanie się z fiksusem - według projektu ustawy PO, partnerzy pozostający w związku nie będą mogli wspólnie rozliczać się ze swoich dochodów w Urzędzie Skarbowym.
Ustawa o związkach partnerskich wprowadza także kilka istotnych zmian w przepisach obowiązujących już w polskich kodeksach, między innymi:
- Chowanie zmarłych - partner miałby prawo decydowania o pochówku drugiego partnera, na tych samych zasadach co małżonek, rodzice zmarłego, dzieci, czy rodzeństwo.
- Zeznawanie w sądzie w charakterze świadka - partner, tak samo jak małżonek, może odmówić składania wyjaśnień, gdy przed sądem toczy się sprawa drugiego partnera.
- Informacja medyczna - projektu ustawy zakłada prawo dostępu jednej ze stron umowy związku partnerskiego do informacji medycznej o partnerze.
- Prawo autorskie i prawa pokrewne - po śmierci twórcy, jeśli nie wyraził innej woli, z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego mógłby, oprócz małżonka, wystąpić także partner twórcy. - Krajowy Rejestr Sądowy - wniosek o wpis informacji o stosunkach majątkowych w związku partnerskim osób, wpisanych do KRS jako przedsiębiorcy lub wspólnicy osobowych spółek handlowych, może złożyć osoba wpisana w tym Rejestrze, a także jej partner. - Wypłata z bankowego rachunku po śmierci partnera- Jeśli któryś z partnerów, będących w związku partnerskim, posiada w banku rachunek oszczędnościowy, oszczędnościowo-rozliczeniowy lub rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej, może polecić pisemnie bankowi, aby po jego śmierci wypłacić pieniądze z rachunku drugiemu partnerowi.
- Ewidencja ludności - W rejestrze PESEL i rejestrach mieszkańców, oprócz własnych danych bądź danych małżonka, podawałoby się także imię, nazwisko rodowe oraz numer PESEL partnera. Ustawa, przygotowana przez PO, nie reguluje żadnych kwestii związanych z rodzicielstwem, opieką, czy też zmianą nazwiska. W uzasadnieniu projektu napisano, że zagadnienia te "są zadowalająco uregulowane w innych ustawach i nie ma potrzeby w nie dodatkowo ingerować".
Autor: dp / Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: sxc.hu