Pegasus. Inwigilacja. Ekspert: są głosy, że polska umowa obejmuje także opłaty za infekcje poszczególnych osób

OGLĄDAJ "FAKTY PO FAKTACH" W INTERNECIE W TVN24 GO

W zeszłym miesiącu AP poinformowała, że grupa badaczy z Citizen Lab, działająca przy Uniwersytecie w Toronto, w swojej ekspertyzie wykazała, że w Polsce inwigilowani oprogramowaniem Pegasus byli mecenas Roman Giertych, prokurator Ewa Wrzosek oraz senator KO Krzysztof Brejza. 29 grudnia 2021 roku Prokuratura Okręgowa w Warszawie odmówiła Wrzosek wszczęcia śledztwa w sprawie cyberataku na jej telefon.  Fakt, że Brejza był inwigilowany, potwierdziła też niezależnie Amnesty International - podała agencja AP.

Według Citizen Lab senator Krzysztof Brejza był 33 razy inwigilowany w trakcie kampanii przed wyborami parlamentarnymi w 2019 roku.

O Pegasusie dyskutowali w "Faktach po Faktach" w TVN24 Anna Błaszczak-Banasiak, szefowa Amnesty International w Polsce i Adam Haertle, ekspert ds. cyberbezpieczeństwa, redaktor naczelny portalu ZaufanaTrzeciaStrona.pl.

Adam Haertle mówił, że "Pegasus jest rozwiązaniem problemu służb". - Do tej pory służby opierały się na podsłuchach naszych rozmów telefonicznych i wiadomości SMS. Ale od kiedy przeszliśmy na komunikatory internetowe, te podsłuchy przestały w ogóle funkcjonować, ponieważ cała komunikacja przeniosła się na szyfrowane wiadomości wymieniane między dwoma telefonami. Bez bezpośredniego dostępu do telefonu służby nie mogły zapoznać się z treścią tej komunikacji. Pegasus jest narzędziem, który im to umożliwia - tłumaczył.

Jak mówił dalej, "Pegasus jest narzędziem, które przejmuje kontrolę nad telefonem i za pomocą tego narzędzia służby mogą czytać nasze rozmowy, mogą słuchać to, co mówimy, mogą widzieć zdjęcia, które oglądamy, mogą poznać historię naszej lokalizacji, mogą przeczytać całą naszą pocztę".

Adam Haertle tłumaczył też, dlaczego telefon senatora Brejzy był - jak podała AP - zaatakowany 33 razy.

- Producenci telefonów robią wszystko, żeby utrudnić życie producentowi Pegasusa. Apple bardzo skutecznie uniemożliwił Pegasusowi przetrwanie wyłączenia i ponownego włączenia telefonu. W związku z czym, gdy służby chcą się ponownie dostać na telefon, który był wyłączony, chociażby na noc czy rozładowała mu się bateria, muszą ponownie przeprowadzić proces infekcji - wskazywał Haertle. Dodał, że "nie jest to skomplikowane, to jest kilka kliknięć na stronie www, natomiast stąd bierze się ten licznik". - To znaczy, że ktoś 33 razy wracał na ten telefon, aby sprawdzić, co wydarzyło się tam od ostatniego momentu, kiedy telefon został uruchomiony - wyjaśniał.

Zapytany, czy służby mogą odtworzyć, co działo się w czasie, kiedy telefon był wyłączony, ekspert odpowiedział, że "w pewnym zakresie tak". - Mogą zapoznać się z tą komunikacją, którą znajdą na telefonie. Ale jeżeli na przykład w aplikacji do czatów wyłączymy sobie możliwość zapisywania tych czatów, czyli włączymy sobie opcję wygasających wiadomości, (...) wtedy restartujemy telefon, prowadzimy rozmowę i liczmy na to, że w czasie, kiedy te wiadomości się pojawiały na ekranie, Pegasus nie zdążył na ten telefon jeszcze wskoczyć - powiedział ekspert.

Adam Haertle mówił również o tym, ile może kosztować inwigilacja programem Pegasus.

- Wiemy, że faktura, którą Polska zapłaciła w tym pierwszym etapie, w momencie instalacji oprogramowania, wyniosła około 33 miliony złotych i wydaje się to być adekwatne do umowy, którą można znaleźć w internecie, między producentem Pegasusa a rządem Ghany. Tam jest mowa o 8 milionach dolarów, czyli około 32 milionach złotych za 25 jednoczesnych licencji.

- Choć pojawiły się również głosy, że polska umowa obejmuje również opłaty za infekcje poszczególnych osób. Więc pewnie firma NSO [producent - przyp. red.] stosuje różne modele licencjonowania. Ale generalnie mówimy o kwotach rzędu kilkuset tysięcy, pewnie do miliona złotych, pewnie per jednoczesna ofiara ataku. Są to absolutnie niebagatelne sumy - dodał.

Anna Błaszczak-Banasiak mówiła o tym, jak reprezentowanej przez nią organizacji udało się potwierdzić inwigilację senatora Brejzy.

- Amnesty International może bez wątpienia potwierdzić, że dwa telefony pana senatora Krzysztofa Brejzy zostały zainfekowane przez system Pegasus w roku 2019. Wiemy to bez żadnych watpliwości, także dlatego, że bazujemy na pracy znakomitych i uznanych, także międzynarodowych ekspertów, którzy w naszym laboratorium technologicznym mają sprawdzoną i rzetelną metodologię, dzięki której mogą tego rodzaju ataki identyfikować - powiedziała.

Mówiła także, że "Amnesty International bada sprawę inwigilacji w kontekście naruszenia praw i wolności człowieka i obywatela". - Mówimy o inwigilowaniu szefa sztabu wyborczego największej partii opozycyjnej w Polsce, nie jest to zatem tylko i wyłącznie problem ochrony prywatności pana senatora Brejzy czy jakiegokolwiek innego polityka bądź polityczki, tylko to jest sprawa, która każe nam postawić pytanie o stabilność i zaufanie do procesów demokratycznych w Polsce - powiedziała.

- Amnesty International traktuje tę sprawę jako kwestię priorytetową, jako przykład naruszenia fundamentalnych praw i wolności przez Polskę. Jest to sprawa, z której bez wątpienia będziemy musieli się bardzo długo tłumaczyć na arenie międzynarodowej - podkreśliła Błaszczak-Banasiak.

Szefowa Amnesty International w Polsce została zapytana, czy jej organizacja ma informacje o innych przypadkach inwigilacji, które miały miejsce w Polsce. - Z Polski do tej pory nie, natomiast Amnesty International badało dziesiątki podobnych przypadków i także na tym tle możemy z całą pewnością powiedzieć, że sprawa pana senatora Brejzy jest pod tym kątem typowa, że te ślady, które wykryliśmy na jego telefonie, są bardzo charakterystyczne dla innych przypadków, w których stwierdziliśmy te same naruszenia - powiedziała w "Faktach po Faktach".