Winien jestem Czytelnikom podsumowanie naszej dyskusji nt. „światełek w ciemności”, wywołanej felietonem „Patrioci przeciw patrii”. Oto lista zgłoszeń:
Pan Krzysztof zgłosił Józefa Piłsudskiego „wbrew PPS nie wprowadził socjaldemokracji jako ustroju ale za to była dyktatura”;
Stanisława Mikołajczyka „wbrew stanowisku większości elity z Londynu wrócił do kraju, niestety nie wiele mógł zrobić”…
Tadeusza Mazowieckiego i Leszka Balcerowicza za reformy kapitalistyczne: „Pójście wbrew tłumowi wymaga ogromnej charyzmy i odporności na ciosy”…
Pan Iluzjan: Postacią historyczna, która przeciwstawiła się wszystkim potęgom współczesności był Mikołaj Kopernik. Jest nadal postacią tragiczną. Wśród ważnych nierozstrzygniętych jeszcze bitew wszechczasów pozostaje jego zwycięstwo nad ignorancją (‘zaciemnione’).
Pani Inka dodała: „Ksiądz antyklerykalny wolnomyśliciel, nazywał się Aleksander Skultet (Sculteti) Urodził się w Tczewie (lub w Gdańsku). Za swoje przekonania zmarł w więzieniu świętej inkwizycji. Był on autorem opublikowanego w Rzymie w 1546 r. dzieła "Chronographia sive Annales" będącego pierwszą w dziejach ludzkości chronologią wydarzeń historycznych, rozciągającą się na 5504 lat. Do powstania tego dzieła przyłożył rękę sam Mikołaj Kopernik”.
Pan Josza zaproponował Twórców Konstytucji 3 Maja: „…ale właściwie to było juz za późno, Polska znajdowała się na równi pochyłej. Oraz
Lecha Wałęsę „z kolegami, chociaż to niedobry przykład, bo chodzi Panu o ludzi pokroju Martina Lutra. Czyżbyśmy rzeczywiście byli narodem konformistów”?
Pan M. Krzycho podszedł do wyzwania nietuzinkowo, proponując książkę: „Dla mnie, światełkiem, były… ‘Dzieje Narodu Polskiego’ …J. Grabiec wyd. Warszawa - Kraków 1920. Dzięki tej Książce poznawałem prawdziwą Historię Polski. Miałem z tego powodu często kłopoty, bo myliły mi się interpretacje niektórych zdarzeń, np. rzezi ludności Pragi (Suworow 1794). Mam świadomość tego, że trudno wynosić na piedestał Książkę, łatwiej byłoby jej Autora, który dobrze zasłużył się Polsce jako oficer Legionów (bodaj pułkownik). Wszystkim szukającym Blasków i Cieni w naszej Historii gorąco polecam to Dzieło!”
Wiele interesujących kandydatur przedstawiła Pani Inka (miała więcej czasu, bo „na chorobie” :-): Kardynał Stefan Wyszyński „kiedy (chyba z obawy o to że może dojść do rozlewu krwi) nawoływał do zaprzestania strajków”.
Jan Łaski Starszy(1456-1531) „herbu Korab kanclerz wielki koronny, polityk, dyplomata, prawnik i mecenas sztuki, ale także prymas Polski i arcybiskup gnieźnieński - na przekór papiestwu które sprzyjało krzyżakom, dążył do zjednoczenia z koroną całego Pomorza, Prus i Mazowsza. Wystąpił przeciwko zakonowi krzyżackiemu zabiegając o jego likwidację. Papież Klemens VII nakłaniał Jana Łęckiego do zaprzestania krytyki Kościoła w sprawie krzyżackiej i szkodliwej dla Polski wojny z Turcją (której Łęcki chciał uniknąć). W 1530 r. kuria papieska wysunęła przeciw niemu dekret oskarżycielski. Większość historyków skłania się do stanowiska, że na Jana Łęckiego została nałożona ekskomunika i został usunięty z kościoła”.
Andrzej Frycz-Modrzewski (1503-1572) „uchodzi za najwybitniejszego przedstawiciela postępowej myśli społeczno-politycznej doby polskiego renesansu. Utrzymywał kontakt m.in. z Marcinem Lutrem, Mikołajem Reyem i z Janem Łaskim Młodszym. Uznany przez Kościół za heretyka i prześladowany przez biskupów, był zwolennikiem laickiej edukacji, wolności religijnej i światopoglądowej, a także uniezależnienia państwa polskiego i Kościoła od papiestwa. Oni wszyscy walczyli o dobro Polski ale przeciwstawiali się Kościołowi co dla nich jako ludzi Kościoła na pewno było trudne”.
Jan Ostroróg (1430-1501) „kasztelan międzyrzecki, starosta generalny wielkopolski i na krótko przed śmiercią wojewoda poznański. Prawnik, publicysta polityczny, zdolny mówca, wielki patriota. Był doradcą królów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta. Jeden z największych myślicieli doby renesansu w Polsce, brał udział w misjach poselskich do papieży Piusa II i Pawła II, przeszedł do historii głównie jako autor wybitnego dzieła politycznego p.t. ‘Memoriał w sprawie uporządkowania Rzeczpospolitej’ sprzeciwiał się papieskim pretensjom finansowym do Polski, jego sprzeciw budziła dziesięcina i pobieranie opłat za usługi religijne”.
Grzegorz z Sanoka (1406-1477) „był filozofem, humanistą i politykiem, był też poetą polsko-łacińskim. Ale przede wszystkim znany był jako rzecznik interesów mieszczaństwa i krytyk przywilejów magnackich. Gdy legaci papiescy starali się namówić Polskę do walki z Węgrami i husyckimi Czechami on był temu przeciwny”.
Ks. Jerzy Popiełuszko „ta kandydatura nie wymaga rekomendacji”.
Na szczególną wzmiankę, zasługuje, zgłoszona przez p. Inkę kandydatura papieża Jana Pawła II: „o klęskę ojczyzny (taka jaką była), dam głowę, modlił się Jan Paweł II. Myślę, że JPII nadaje się na Pańską listę jak nikt inny”.
Równie interesujące kandydatury zgłosiła Pani Magda: Stanisława Leszczyńska „Żyła w latach 1896-1974. Była położną i moim zdaniem - wielką kobietą, stawianą za wzór. Także w Auschwitz - Birkenau, gdzie spędziła lata 1943-1945. Tam nazywana ‘mamą’. Z narażeniem życia, wbrew poleceniom władz obozowych, opiekowała się noworodkami i matkami w tych strasznych, nieludzkich warunkach. Zetknęłam się z tą postacią przy lekturze wspomnień zebranych w książce ''Trudne dni'”.
Gen. Dezydery Chłapowski „twórca jednego z najlepszych majątków ziemskich w Wielkim Księstwie Poznańskim, dający odpór germanizacji przez wcielanie w czyn ideałów pracy organicznej”
Karol Marcinkowski „lekarz, społecznik, działacz oświatowy”
Hipolit Cegielski „przemysłowiec, społecznik, polityk - poseł w parlamencie zaborcy”
ksiądz Piotr Wawrzyniak „działacz społeczny, oświatowy, również poseł na sejm pruski, zasłużony dla rozwoju spółdzielczości”.
Edward hr. Raczyński „fundator Biblioteki Raczyńskich, też oświatowiec, opowiadający się za współpracą z zaborcą, ale przy i dla zachowania polskości”.
Piotr Skarga „natchniony kaznodzieja piętnujący wady narodowe polskiej szlachty, nijakość polskiego katolicyzmu, zajmujący się działalnością charytatywną, a jednocześnie czołowy działacz kontrreformacji, zwalczający herezje czołowy działacz kontrreformacji, przeciwnik tolerancji i dialogu międzyreligijnego, orędownik unii między kościołem katolickim i prawosławnym”.
Prof. Władysław Bartoszewski „w tym co ostatnio na siebie sprowadziliśmy”
Wanda Błeńska „lekarka, misjonarka, pracowała w ośrodku leczenia trądu w Ugandzie”.
Jan Zamoyski „Kanclerz i hetman w opozycji do Zygmunta III Wazy”.
Oryginalnie podszedł do zagadnienia Pan Myślący: „najpiękniejszym światełkiem dla polski był i jest a i będzie… Kościół katolicki …bo poprzez wieki wie co dla Polski jest dobre dając nam ludzi wykształconych ponad wszech czasy o świetlanej przeszłości i nieskazitelnej czystości”.
Pierwszym, który wysunął tę kandydaturę był Pan Takie Jeden Łoś: „Co do osób które wystąpiły przeciwko ojczyźnie w imię szerzej rozumianego patriotyzmu, to ja mam jednego kandydata, ale aż boje się go tu wymienić, bo mnie forumowicze - włącznie z Panem - z dużym prawdopodobieństwem zlinczują. Zdobędę się jednak na małą odwagę i wymienię”…
Wojciecha Jaruzelskiego.
Pani Izka54: „Niezmiennym światełkiem w ciemności jest dla mnie… Janusz Korczak …wierny do końca swoim dzieciom, przekonaniom, swojej prawdzie. Inni może nie musieli aż takiej ceny, najwyższej, płacić za swe myśli, ale czy znamy szczegóły... A może jednak mieć własne przekonania i nieugiętość myśli to też coś niezwykłego? Ponadto, choć bez uzasadnienia, Pani Izka zgłosiła jeszcze następujące nazwiska: Ks. Stanisław Konarski, Bracia Załuscy, Ossolińscy, Samuel Bogumił Linde, Paweł Jasienica, ks. Józef Tischner, Ryszard Kapuściński... …mała mieszanina piorunująca, jak my Polacy, ale są to światełka kultury narodowej, bez której nie nazywalibyśmy się Polakami”.
Pan Obserwator też wykazał dużą niezależność myślenia, proponując Naród Polski „kto budował Państwo Polskie po odzyskaniu niepodległości? Naród był pozbawiony jakichkolwiek własnych wzorców i tradycji państwowości. Mieszkańcy ziem okupowanych przez trzy mocarstwa o różnych systemach administracji potrafili w krótkim czasie wyłonić elitę intelektualną. Byli to ludzie wykształceni i doświadczeni w pracy poza krajem. W jakże krótkim czasie powstało państwo i jego struktury. Niebawem okres po 1989 roku będzie czasowo porównywalny z okresem międzywojennym”. Do którego to uzasadnienia dopisałem: „odpowiedź na Pańskie pytanie brzmi: ‘kadrę wolnej Polski wykształcili zaborcy’...” Zaś Pan Obserwator odpisał: „Panie Jacku, historia lubi się powtarzać. Kadry tzw. IV RP kształciły się w PRL!”
Pan Styks zaproponował kandydaturę pozytywistów, a także Romana Dmowskiego „Jest jeszcze jedna postać godna odnotowania - to Roman Dmowski. Zwalczany, opluwany przez lata położył ogromne zasługi dla tworzenia II RP i dla konserwatywno - narodowej myśli politycznej. Też ‘szedł pod prąd’ i myślę, że w ostatecznym rachunku wygrał”.
Pani Nie-istotna też poszła własną ścieżką, proponując kandydaturę własnej Mamy „bliska jest mi myśl Tomasza Manna, że uznanie autorytetu znaczy tyle, co duchowe wstąpienie w jego służbę. Autorytet niekoniecznie musi być z krainy zmarłych; jednym z moich autorytetów jest Kobieta, która gołymi stopami gasiła wielki pożar, by ratować swoje dzieci. To Kobieta, której nigdy nie złamały represje komunistycznych władz. To Kobieta, której nie załamała śmierć własnego dziecka, gdzie nawet malutki grobek pochłonęła wielka powódź. Być może jestem jedyną osobą uznającą Ją za autorytet. Ale przecież nie ilość ''wyznawców'' stanowi o wiarygodności autorytetu”.
Pani Aga: Alina Pieńkowska „członek WZZ ,współorganizatorka strajku gdańskiego. Wspólnie z Anną Walentynowicz i żoną A. Gwiazdy przeciwstawiły się jego zakończeniu. Współtwórczyni 21 Postulatów. Odważna kobieta”.
Pani Monamimarcel znalazła wspaniałą, choć niezbyt powszechnie znaną postać: Zygmunt Grochocki „miał 20 lat, kiedy na podstawie nowych przepisów związanych z Niemiecką Listą Narodową na Pomorzu został siłą wcielony do Wehrmachtu (był rok 1942, Grochocki został wpisany do III grupy). Przed wojną był harcerzem, jego ojciec był nauczycielem w Barłożnie na Pomorzu Gdańskim. Latem 1941 roku Grochocki został członkiem niewielkiej grupy konspiracyjnej, którą założyli jego gimnazjalni koledzy. Od razu po wcieleniu rozpoczął akcję agitacyjną wśród Polaków, którzy razem z nim przebywali w garnizonie w Malborku. Zanim przeniesiony został do Holandii, a potem do Francji, zdążył odebrać od 10 kolegów z jednostki przysięgę na wierność Rzeczpospolitej. Podczas pobytu we Francji nawiązał kontakt z francuskim ruchem oporu. Ponieważ miał wciąż niewielkie doświadczenie w konspiracji, nie zachował odpowiednich środków ostrożności i cała sprawa została wykryta przez Niemców. 20 marca 1943 roku został rozstrzelany a jego trzy siostry w odwecie zostały zesłane do obozów koncentracyjnych”.
Do której to kandydatury pani Monamimarcel dołożyła jeszcze: Żołnierzy Gen. Maczka „którzy masowo uciekali z Wehrmachtu... Później ginąc w walkach nie mogli być chowani pod własnymi nazwiskami, gdyż mogło to mieć poważne konsekwencje w stosunku do ich rodzin mieszkających na Śląsku lub Kaszubach”.
O ludzi, Przeciwstawiających się komunistycznej przemocy upomniała się Pani Stała Bywalczyni: „światełka (sponiewierane przez bieżącą propagandę) z mrocznych czasów walki z komuną, za którą stała sowiecka potęga. Te światełka nie mają pomników, niektóre już dobrze oczernione. To byli tacy sami jak my ludzie, ale czy w istocie, czy jednak nie odważniejsi od nas i bardziej kochający wolność od rzeszy posłusznych niewolników pogodzonych z wydawałoby się nie mającym kresu systemem?”
Ta sama Autorka zaproponowała szczególnie miłą memu sercu kandydaturę Haliny Mikołajskiej „za odwagę działalności w KOR”.
Pani Kronika13 zaproponowała Tadeusza Żeleńskiego „który piórem walczył przeciwko idiotycznej polityce społecznej Polski Międzywojennej (vel II Rzp-litej) - przez wielu uważany za wroga społecznego nr 1, w rzeczywistości patriota, którego zasługi do dziś pozostają niedoceniane, bo zaprzepaszczone tym, co wyprawia PiS”. A także kandydaturę
Bony Sforzy „żony Augusta Starego. Pomawiana o organiczną antypolskość, w rzeczywistości pokochała swoją przybraną ojczyznę i pragnęła takiego zreformowania władzy królewskiej, by Rzeczpospolita odzyskała systematycznie tracone znaczenie i siłę. Niestety, nie udało jej się to - wobec tego tak, była ‘światełkiem’.
Pani Zoja: Czy można na liście "światełek" umieścić… Zofię Kossak Szczucką „…pisarkę, więźniarkę Auschwitz-Birkenau, Pawiaka? Była ona autorką słynnego ‘Protestu’, opublikowanego w lipcu 1941 r., który potępiał w imieniu polskich katolików hitlerowskie zbrodnie na Polakach i Żydach. W 1964 r. podpisała słynny ‘List 34’ przeciwstawiający się zaostrzeniu cenzury prasowej, stwarzającej sytuację zagrażającą rozwojowi kultury narodowej. ‘Prawdziwego patriotyzmu trzeba się dopiero uczyć tam, gdzie ludzie z narażeniem bytu i nieraz życia, pracują na swoją niekorzyść materialną, a na dobro przyszłych pokoleń’…”