Zdjęcia zapomnianego fotografa. Tak miasto podniosło się z ruin

[object Object]
"Po wojnie dokumentował zburzoną Warszawę"Artur Węgrzynowicz, tvnwarszawa.pl
wideo 2/4

Muzeum Powstania Warszawskiego kupiło wyjątkową kolekcję zdjęć. Fotografie Leonarda Jabrzemskiego pokazują zrujnowaną stolicę tuż po zakończeniu wojny. Po kilkunastu latach fotograf wrócił w te same miejsca i jeszcze raz nacisnął spust migawki.

Kolekcja liczy 36 zdjęć, które układają się w 17 zestawień. Odbitki pochodzą ze zorganizowanej w latach 60. wystawy. Muzeum kupiło je od znajomych Leonarda Jabrzemskiego. Całość liczyła prawdopodobnie 54 pary zdjęć, bo taki numer widnieje na ostatniej, którą dysponuje muzeum. Ale pewności nie ma, bo kolekcja została podzielona i rozproszona.

- Fotografie obejmują głównie Stare Miasto, ale jest też kilka ciekawych ze Śródmieścia czy Mariensztatu. Podejrzewamy, że całość pokazywała też inne miejsca w Warszawie - mówi Joanna Lang, kierowniczka Działu Ikonografii i Fotografii w muzeum.

Rumowisko Starego Miasta

Jabrzemski dokumentował ruiny powojennej Warszawy. W drugiej połowie lat 50. odwiedził z aparatem te same lokalizacje i skierował obiektyw w tę samą stronę. I to właśnie ten pomysł czyni kolekcję wyjątkową. - Zestawienia są mocne w wyrazie, dobre techniczne. Spodobała nam się możliwość spojrzenia na Warszawę w szerszym wymiarze. Zdjęcia ruin są smutne, wstrząsające, zdjęcia odbudowy tchną świeżością i radością - tłumaczy Lang.

Każda fotografia zrobiona tuż po wojnie mówi więcej o rozmiarze katastrofy niż setki słów. Stare Miasto w 1946 roku było lasem kikutów w morzu ruin. Ulice zamieniły się w wąwozy gruzu, po których nie sposób się było poruszać. Wejście do pozostałości budynków groziło śmiercią. Symbolem odradzającego się życia jest tylko wyrastające gdzieniegdzie zielsko.

Z archikatedry św. Jana ocalała jedna ściana. O tym, że był tu kościół, świadczą tylko wysokie, gotyckie otwory okienne. Po witrażach, które wypełniały ramy, oczywiście nie ma śladu. W świątyni toczyły się zażarte walki powstańcze. To same miejsca sfotografowane kilkanaście lat później niemal błyszczą nowością i pachną świeżością tynku.

Założyciel fundacji Warszawa1939.pl i pracownik Muzeum Powstania Warszawskiego pokazuje nam jedyne zestawienie kolekcji, które tworzą aż cztery zdjęcia. To podwójne zdjęcia panoramiczne, niemal idealnie skomponowane, mimo że gdy powstawały, technika była na zupełnie innym poziomie niż dziś.

- Ten gruz na pierwszym planie to resztki Zamku Królewskiego, w tle spalony kościół świętej Anny i kamieniczki przy Krakowskim Przedmieściu. To zdjęcie jest porównane z panoramą Trasy W-Z, która jest tuż przed otwarciem w 1949 roku. Widać jeszcze drabinę stojącą przy lampie, trwają ostatnie prace – opowiada Mączewski. Nie ma jeszcze Zamku Królewskiego – jego odbudowa rozpocznie się dopiero w latach 70.

Wysadzony dworzec

Jabrzemski pojawił się w tym miejscu także nieco później, kiedy tunelem pod placem Zamkowym odbywał się już regularny ruch.

- Trasa W-Z tętniąca życiem, widzimy tramwaje, samochody, bardzo dużo ludzi na przystanku, który jest tam po dziś dzień. Zdjęcie historyczne z 1945-46 roku pokazuje, jak ludzie próbują się odnaleźć w ruinach miasta. W miejscu wiaduktu Pancera mieszkańcy rozwieszali pranie i suszyli w poprzek ulicy (most Kierbedzia został zburzony, więc droga prowadziła donikąd – przyp. red.) Na dachu pałacu Pod Blachą są prowadzone prace remontowe lub zabezpieczające, bo widać robotników. Z takich detali też można dużo wyczytać, a niekiedy układają się w całe historie - tłumaczy istotę fotograficznej archeologii nasz rozmówca.

Leonard Jabrzemski pojawił się także w Śródmieściu. Wstrząsające wrażenie robi fotografia zniszczonego Dworca Głównego. Monumentalny gmach miał być jedną z najnowocześniejszych stacji kolejowych w Europie. Jego budowę przerwały pożar i bombardowania w 1939 roku. Potem służył w w prowizorycznej postaci, ale w 1944 roku został ostatecznie. Tak zamienił się w plątaninę stali wystającą z rumowiska betonu.

Po wojnie go nie odbudowano, dlatego na przełomie lat 50. i 60. w tym samym miejscu pręży się jedna z rzeźb w narożniku Pałacu Kultury i Nauki. Obok perfekcyjnie przystrzyżonego żywopłotu stoi czarna warszawa. Przy niedawno zasadzonych drzewach spacerują dorośli i dzieci. Na ławce przy pawilonach dworca Śródmieście ktoś czyta gazetę. Życie wróciło. Nie zmieniło się tylko tło – to okazałe kamienice wzdłuż Alej Jerozolimskich. Hotelu Polonia i jego sąsiadów okupant nie zdążył wysadzić w powietrze, ewakuując się z Warszawy.

Kościół ocalał w getcie

Fotograf uwiecznił też szczątki dzielnicy żydowskiej z cudem ocalałą świątynią, a po latach Muranów, który wyrósł po wojnie na ruinach getta. – To porównanie okolic kościoła świętego Augustyna. W tym wypadku zdjęcia nie są wykonane dokładnie z tego samego miejsca. Podejrzewamy, że chodziło o pokazanie jak dawną dzielnicę żydowską, w okresie wojny - getto - odbudowano w nowe miasto. Fotografię wykonano z jednej z najwyższych kamienic przy ówczesnej alei Świerczewskiego, obecnie: alei Solidarności. Nad Muranowem góruje wieża kościoła świętego Augustyna, który przetrwał jako jedyny na terenie getta, bo był przez Niemców używany jako magazyn – tłumaczy Ryszard Mączewski.

Muzeum Powstania Warszawskiego, zgodnie ze swoją polityką, chciałoby zgromadzić całą kolekcję zestawień Leonarda Jabrzemskiego. To duże wyzwanie, bo o fotografiach wiadomo niewiele. Pracował dla prasy, uwiecznione przez niego kadry trafiały na pocztówki, a nawet do propagandowej księgi sygnowanej przez Bolesława Bieruta "Sześcioletni plan odbudowy Warszawy". Zmarł w 1970 roku.

Ryszard Mączewski o najciekawszych zdjęciach z kupionej kolekcji:

Ryszard Mączewski o najciekawszych zdjęciach
Ryszard Mączewski o najciekawszych zdjęciachArtur Węgrzynowicz, tvnwarszawa.pl

Piotr Bakalarski

Pozostałe wiadomości

Na chodniku, na zakazie, tuż przy skrzyżowaniu, na trawniku, miejscu dla osób z niepełnosprawnościami, drodze pożarowej, w bramie czy na przejściu dla pieszych - niektórzy kierowcy wciąż uważają, że przy parkowaniu obowiązuje brak zasad.

Dla tych kierowców przy parkowaniu nie ma zasad

Dla tych kierowców przy parkowaniu nie ma zasad

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Samochód osobowy oraz tramwaj zderzyły się na nowej trasie do Wilanowa. Uszkodzony został sygnalizator świetlny. Na miejscu pracowały służby.

Zderzenie na nowej trasie tramwajowej

Zderzenie na nowej trasie tramwajowej

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pod Piasecznem zderzyły się trzy samochody. Dwa z nich są mocno rozbite. Jak wynika z ustaleń policji, do zdarzenia doszło, kiedy jeden z kierowców skręcał w lewo. Jedna osoba trafiła do szpitala. Okazało się, że jednym z aut kierował 17-latek, który nie miał prawa jazdy.

Dwa samochody mocno rozbite. Jeden z kierowców nie miał prawa jazdy

Dwa samochody mocno rozbite. Jeden z kierowców nie miał prawa jazdy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pod Mińskiem Mazowieckim czołowo zderzyły się dwa samochody. Cztery osoby odniosły obrażenia, trafiły do szpitali. Służby wyjaśniają okoliczności wypadku.

Czołowe zderzenie pod Mińskiem Mazowieckim. Cztery osoby w szpitalu

Czołowe zderzenie pod Mińskiem Mazowieckim. Cztery osoby w szpitalu

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pożar wybuchł w domku letniskowym pod Wyszkowem. Strażacy ewakuowali dwie osoby. Niestety, ich życia nie udało się uratować. Jedna osoba trafiła do szpitala śmigłowcem Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Tragedia pod Wyszkowem, dwie osoby zginęły w pożarze

Tragedia pod Wyszkowem, dwie osoby zginęły w pożarze

Źródło:
tvnwarszawa.pl

28-latek ugodził nożem kobietę podczas domowej imprezy i uciekł, a 23-latka groziła znajomym poszkodowanej. Ranna kobieta trafiła do szpitala. Podejrzani usłyszeli zarzuty, mężczyzna trzy miesiące spędzi w areszcie.

Ciosy nożem na imprezie, ranna kobieta w szpitalu

Ciosy nożem na imprezie, ranna kobieta w szpitalu

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Funkcjonariusze komendy stołecznej "wszczęli czynności wyjaśniające w sprawie o wykroczenie" byłego ministra - przekazała w piątek wieczorem policja, dodając, że informacje o "niebezpiecznej jeździe" polityka w centrum Warszawy pojawiły się w mediach.

Policjanci sprawdzają, jak "były minister" jechał przez centrum Warszawy

Policjanci sprawdzają, jak "były minister" jechał przez centrum Warszawy

Źródło:
tvn24.pl, "Fakt"

W Powstaniu Warszawskim walczyli o wolność. O wyzwolenie stolicy Polski spod niemieckiej okupacji. Często byli jeszcze nastolatkami. - Oczywiście, że słysząc gwizd spadającej bomby czy nadlatującego pocisku, to się bałem, ale gdzieś wewnątrz zawsze tkwiła świadomość złożonej przysięgi i poczucie, że jestem żołnierzem. A także strach przed wstydem (…), gdybym się sprzeniewierzył wpajanym latami wartościom - mówił Stanisław Majewski ps. "Stach". W dniu Wszystkich Świętych wspominamy powstańców, którzy zmarli w ciągu ostatniego roku.

Powstańcy warszawscy, których pożegnaliśmy w minionym roku

Powstańcy warszawscy, których pożegnaliśmy w minionym roku

Źródło:
tvn24.pl

Na Cmentarzu Powązkowskim trwa 50., jubileuszowa kwesta. Pieniądze na ratowanie zabytkowych nagrobków zbierają znani artyści, dziennikarze, politycy i rekonstruktorzy w strojach historycznych.

Od pół wieku kwesta ma ten sam cel: ratowanie zabytkowych nagrobków

Od pół wieku kwesta ma ten sam cel: ratowanie zabytkowych nagrobków

Źródło:
PAP

Małżeństwo policjantów spod Warszawy spędzało wolny dzień w stolicy. Kiedy rozpoznali na ulicy poszukiwanego listem gończym 32-latka, po chwili był on już obezwładniony. Dalsze działania policjantów w tej sprawie doprowadziły do zatrzymania kolejnej osoby. Odzyskano też kradzione bmw warte 160 tysięcy złotych.

Małżeństwo policjantów rozpoznało przestępcę. Po chwili był obezwładniony

Małżeństwo policjantów rozpoznało przestępcę. Po chwili był obezwładniony

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Poszukiwani listami gończymi niemal zawsze są zaskoczeni widokiem zatrzymujących ich policjantów. Tak było też w przypadku 48-latka i 57-latka. Oni sądzili, że - by uniknąć kary - wystarczy zamieszkać w innych miastach.

Sądzili, że przeprowadzka do innego miasta wystarczy, by uniknąć kary

Sądzili, że przeprowadzka do innego miasta wystarczy, by uniknąć kary

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Policjanci z Targówka pracują nad sprawą kradzieży w galeriach handlowych. Łupem złodziei padły drogie perfumy. Na stronie pojawiły się zdjęcia dwóch osób: kobiety i mężczyzny, którzy mogą mieć związek ze sprawą. Policja prosi pomoc w ich identyfikacji.

Kradzieże drogich perfum w galeriach handlowych. Policja szuka tych osób

Kradzieże drogich perfum w galeriach handlowych. Policja szuka tych osób

Źródło:
tvnwarszawa.pl

- Podtrzymujemy nasze stanowisko w sprawie odbudowy centrum handlowego przy Marywilskiej. Jesteśmy na końcowym etapie koncepcji - mówi w rozmowie z biznesową redakcją tvn24.pl Małgorzata Konarska, prezes zarządu spółki Marywilska 44. Hala targowa przy Marywilskiej w Warszawie spłonęła 12 maja. - Myślę, że w drugim półroczu przyszłego roku uda się wbić łopatę i rozpocząć pracę - dodaje Konarska.

"Podtrzymujemy nasze stanowisko". Co dalej z handlem przy Marywilskiej 44?

"Podtrzymujemy nasze stanowisko". Co dalej z handlem przy Marywilskiej 44?

Źródło:
tvn24.pl

Policjanci z Siedlec (Mazowieckie) poszukiwali zaginionego 90-letka. Wyszedł on z domu i poszedł w kierunku rzeki Bug. Życie starszego mężczyzny było zagrożone.

W klapkach wyszedł z domu w kierunku rzeki i zniknął

W klapkach wyszedł z domu w kierunku rzeki i zniknął

Źródło:
tvnwarszawa.pl

500 złotych mandatu i powrót do domu zamiast lotów na wakacje. Tak skończyły się dla dwóch podróżnych "bombowe żarty" na warszawskim lotnisku.

Nikogo nie rozbawili i nigdzie nie polecieli

Nikogo nie rozbawili i nigdzie nie polecieli

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Strażnicy miejscy podczas patrolu zauważyli leżącego na ulicy człowieka i stojącą obok taksówkę. Byli przekonani, że doszło do wypadku. Mylili się. Taksówkarz zatrzymał się, by pomóc leżącemu na jezdni mężczyźnie.

"Jako jedyny zainteresował się leżącym na ulicy człowiekiem"

"Jako jedyny zainteresował się leżącym na ulicy człowiekiem"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Zgłosił, że na jednym z warszawskich przystanków autobusowych napadł go nieznany mężczyzna i grożąc nożem, zabrał mu telefon komórkowy. W trakcie kolejnych przesłuchań zaczął się motać, a policjanci szybko poznali jego plan. Teraz 40-latkowi grozi bardzo surowa kara.

Chciał dwa razy zarobić na telefonie, zgłosił napad z nożem

Chciał dwa razy zarobić na telefonie, zgłosił napad z nożem

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W czwartek wieczorem trzy samochody zderzyły się na trasie S7 niedaleko Piaseczna. Dwie osoby trafiły do szpitala. Były utrudnienia w kierunku Warszawy.

Na S7 zderzyły się trzy auta, w tym porsche

Na S7 zderzyły się trzy auta, w tym porsche

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na rondzie Wojnara w warszawskich Włochach trwa montaż kamer, które będą rejestrowały kierowców przejeżdżających na czerwonym świetle. Nad skrzyżowaniem zawisło 28 żółtych urządzeń. To pierwszy taki system w Warszawie.

28 kamer obserwuje skrzyżowanie. Kierowcy łamiący przepisy dostaną mandaty

28 kamer obserwuje skrzyżowanie. Kierowcy łamiący przepisy dostaną mandaty

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Zgodnie z programem hodowlanym, zamieszkująca warszawskie zoo samica krokodyla kubańskiego o imieniu Dwójka została przekazana do ogrodu zoologicznego w Tallinie. W środowisku naturalnym jest to gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem, stąd bardzo istotna rola ogrodów w jego ratowaniu.

Samica krokodyla z warszawskiego zoo pojechała do Tallina. Dorobiła się pseudonimu "pani meteorolog"

Samica krokodyla z warszawskiego zoo pojechała do Tallina. Dorobiła się pseudonimu "pani meteorolog"

Źródło:
PAP

31-latek został zatrzymany przez stołecznych policjantów tuż po tym, jak odebrał od pokrzywdzonego 113 tysięcy złotych. Mężczyzna usłyszał zarzut i trafił do aresztu. Grozi mu do ośmiu lat więzienia.

Niósł w papierowej torbie 113 tysięcy złotych. Podejrzany o oszustwo obezwładniony i zatrzymany

Niósł w papierowej torbie 113 tysięcy złotych. Podejrzany o oszustwo obezwładniony i zatrzymany

Źródło:
tvnwarszawa.pl