Kiedyś nazywali je "pekinami" i "slumsami". Dziś potrafią zachwycić i mają swój festiwal

Festiwal Świdemajer, poświęconym lokalnemu dziedzictwu kulturowemu i - przede wszystkim - tradycyjnej architekturze drewnianej, charakterystycznej dla linii otwockiej, potrwa w Wawrze, Józefowie i Otwocku od piątku do następnej niedzieli, 25 czerwca.

"Jest willowa miejscowość / Nazywa się groźnie Świder / Rzeczka tej samej nazwy / Lśni za willami w tyle/ Te wille, jak wójt podaje / Są w stylu świdermajer" - napisał przed wojną Konstanty Ildefons Gałczyński w wierszu "Wycieczka do Świdra", nie przeczuwając wcale, iż kilkadziesiąt lat później nazwa stylu stanie się hasłem poważnego festiwalu.

- W tym roku wydarzenie znów obejmie swoim zasięgiem miejscowości leżące wzdłuż dawnej Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej, od Wawra do Otwocka, a być może i dalej i będzie trwało aż dziesięć dni - powiedział prezes Towarzystwa Przyjaciół Otwocka Sebastian Rakowski. - Aby festiwalowe wydarzenia mogły zaistnieć na całej linii, do organizacji i realizacji projektu po raz drugi dołączyły Wawerskie Centrum Kultury i Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie. Festiwal rozpocznie się 16 i zakończy 25 czerwca tradycyjnym plenerowym finałem – dodał.

Program festiwalu jest bardzo zróżnicowany. Zaplanowano m.in.: wernisaże, wystawy, plener fotograficzny, pokazy filmów, warsztaty, prelekcje, debaty, spacery historyczne i przyrodnicze, rajd rowerowy, imprezę na orientację oraz koncerty.

Na początku festiwalu (16 czerwca) będzie można się wybrać na "Otwock po zachodzie słońca. Wieczorno-nocny FOTOspacer". Dzień później (17 czerwca) właściciele świdermajerów z Otwocka i Józefowa zapraszają na zwiedzanie swoich domów w ramach wydarzenia "Domy otwarte". Odbędzie się także spacer po Teklinie z twórcami profilu "Cegielnia Teklin", a po południu piknik rodzinny "Dzień na Letnisku" w Aninie.

W niedzielę (18 czerwca) miłośnicy dwóch kółek pojadą w rowerowym rajdzie po pomnikach przyrody i architektury na linii otwockiej (start przy PKP Wawer), a ci, którzy lubią rowery, ale... nie lubią pedałować, mogą przejechać się rikszą po Świdrze. W Międzylesiu dyskusję "Wokół świdermajera" poprowadzi Andrzej Rukowicz, a wieczorem w Falenicy zagra Raz, Dwa, Trzy.

W poniedziałek (19 czerwca) autorka książki "Świdermajerowie" Katarzyna Chudyńska-Szuchnik spotka się z czytelnikami w dawnym Gurewiczu. 20 czerwca kolejna wycieczka rowerowa szlakiem otwockich pomników przyrody, a 21 czerwca spacer przyrodniczy pod tytułem "Zioła i rośliny jadalne Świdra". Tego samego dnia prelekcję o znanych i mniej znanych mieszkańcach Świdra wygłosi w Falenicy Paweł Ajdacki. 22 czerwca w willi Frankówska w Józefowie o świdermajerach w XXI wieku rozmawiać będą architekci.

Kolejna sobota (24 czerwca) to "Święto ulicy Kościuszki" i vege piknik na plaży. 25 czerwca Lidia Głażewska-Dańko poprowadzi spacer "Zobacz, zanim zostaną rozebrane - ostatnie drewniane domy Letniska Michalin". A po południu w terenie wokół dawnego Gurewicza odbędzie się muzyczny finał festiwalu. Zagrają i zaśpiewają m.in. Świdermajer Orkiestra, Bogusz/Kolenda, Natalia Kukulska z Atom String Quartet i Michałem Dąbrówką. "Atomi" zaaranżowali utwory Kukulskiej, zastępując typowe dla elektroniki brzmienia grą na instrumentach smyczkowych, przy użyciu wielu technik.

To tylko część programu. Pełna lista atrakcji znajduje się na stronie festiwalu>>>.

W tym roku festiwal odbywa się po raz dziesiąty. Pomysłodawcami wydarzenia są Tomasz Brzostek, założyciel portalu Swidermajer.info oraz Sebastian Rakowski, prezes Towarzystwa Przyjaciół Otwocka, będącego najstarszą organizacją społeczną w mieście, działającą od 1912 roku.

Festiwal Świdemajer jest organizowany przez pasjonatów, ludzi kultury i wielbicieli historii, integrujących wokół siebie społeczność miasta. Impreza ta nie służy tylko rozrywce, ale upowszechnia wiedzę o historii i całym dziedzictwie linii otwockiej - promuje i pomaga ratować przedwojenną architekturę tego terenu.

- Działania podejmowane w ramach kolejnych festiwali przyniosły zauważalne zmiany w podejściu do budynków w stylu świdermajer zarówno wśród mieszkańców, jak i znawców architektury. Jeszcze kilka lat temu takie domy pogardliwie nazywano "pekinami" lub "slumsami" - przypomniał Sebastian Rakowski. - Dziś powszechnie docenia się ich wartość i piękno. Drewniana architektura linii otwockiej coraz częściej staje się przedmiotem badań naukowych, celem wycieczek turystycznych czy też obiektem zainteresowania fotografów - dodał.

Świdermajer lub inaczej styl nadświdrzański to nazwa drewnianej architektury letniskowej, która powstawała na przełomie XIX i XX wieku na tzw. linii otwockiej. Wzdłuż osi, która stanowiła dawna Kolej Nadwiślańska, powstawały wówczas popularne letniska: Anin, Kaczy dół (dzisiaj Międzylesie), Radość, Zbójna Góra, Miedzeszyn, Falenica, Emilianów, Michalin, Józefów, Świder i Otwock. Za twórcę tego stylu budownictwa uznaje się malarza Michała Elwiro Andriollego, który od lat 80. XIX wieku mieszkał w założonej przez siebie osadzie Brzegi, położonej po obu stronach rzeki Świder. 

Przeczytaj także: 1183 pomysły na wydanie 100 milionów złotych. Decyzja w rękach mieszkańców