Żarówka na drucie i szyfry do kolejnych sal. Tak ma wyglądać Muzeum Enigmy

Pomysł zyskał właśnie akceptację radnych z Komisji Rewitalizacji i Samorządowej Rady Poznania. Wystosowali oni apel do prezydenta miasta, marszałka województwa oraz rektora UAM o podjęcie wspólnych działań mających doprowadzić do utworzenia w Poznaniu Muzeum Enigmy.

Muzeum ma w nowoczesny sposób popularyzować historię trzech wybitnych poznańskich matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, absolwentów Uniwersytetu Poznańskiego, którzy złamali kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, przyczyniając się tym samym do szybszego zakończenia II wojny światowej.

- To dobra promocja dla naszego miasta na turystycznej mapie. W końcu złamanie kodu Enigmy to wydarzenie historyczne o skali ogólnoświatowej, które swoje źródło ma na poznańskiej uczelni i w ulokowanym wówczas obok Biurze Szyfrów Wojska Polskiego. Trzeba to zatem wykorzystać! - zachęca Mariusz Wiśniewski (PO), przewodniczący Komisji Rewitalizacji.

Autorem pomysłu jest Szymon Mazur. - Sprawa Muzeum Enigmy chodzi mi po głowie od kilku lat - przyznaje. Projekt dwukrotnie przeszedł do finałowej 20 w Budżecie Obywatelskim Poznania, przepadał jednak w końcowym głosowaniu.

Jak miałoby wyglądać muzeum?

- To powinno być ciemne, ponure miejsce, żarówka "na drucie", tajemnica wisząca w powietrzu. Był to w końcu wywiad i kontrwywiad. Żeby wejść do muzeum – trzeba byłoby rozwiązać zagadkę logiczną, żeby się wkręcić w klimat. Następny etap to sala wykładowa uniwersytetu z lat międzywojennych. Tam czekałoby na zwiedzających kolejne zadanie - zastosowanie matematyki do łamania szyfrów. Kto sobie z tym najlepiej poradzi, byłby gościem specjalnym, zwiedzałby muzeum jako pierwszy, jako Zygalski, Różycki czy Rejewski. Dalej byłyby pomieszczenie Biura Szyfrów, miejsca gdzie można poznać losy wojenne i powojenne naszych trzech bohaterów a także dokonania Francuzów i Anglików w sprawie Enigmy. Planuję także odtworzenie w muzeum wnętrza U-boota – niemieckiego okrętu podwodnego, a konkretnie przedziału radionawigatora, który pracował na Enigmie w małym pomieszczeniu. Wchodziłoby się do niego przez okrągłe włazy, tak jak na okręcie podwodnym, a w środku czekałaby na zwiedzających... Enigma - opowiada Mazur.

Jego zdaniem na powstanie muzeum potrzeba około pół miliona złotych. Pieniędzy na razie nie ma, jednak jest już zielone światło. Trwa także poszukiwanie miejsca, gdzie placówka miałaby się znaleźć. - Naturalnym miejscem jest Dzielnica Zamkowa, gdzie studiowali i pracowali Rejewski, Różycki i Zygalski - mówi Mazur.

Anna Hryniewiecka, dyrektor Centrum Kultury Zamek jednak dość sceptycznie podchodzi do zlokalizowania muzeum w tym miejscu. - Brakuje nam wolnych pomieszczeń, mamy wolne jedynie pomieszczenia piwniczne bez osobnych wejść, w dodatku z wąskimi i niskimi przejściami - mówiła podczas posiedzenia komisji rewitalizacji.

Jej zdaniem, zlokalizowanie muzeum w Zamku jest też sprzeczne z... jego linią programową. - Zamek jest dziś instytucją współczesnej kultury. Nie chcemy utrwalać stereotypu historyczności tego budynku - powiedziała o zabytkowym budynku, w którym funkcjonuje m.in. Muzeum Poznańskiego Czerwca 1956 r. Jej zdaniem także koszty powstania muzeum w Zamku byłyby wyższe, gdyż budynek jest zabytkiem. - Potrzebne byłoby nie pół miliona a co najmniej drugie tyle - przekonywała.

Inną propozycją lokalizacji jest budynek Collegium Historicum. – Niestety Uniwersytet chce go sprzedać - mówi Mazur.

- Dotychczas o propagowanie historii Enigmy dbał marszałek województwa wielkopolskiego, który ma obwoźną wystawę „Enigma. Odszyfrować zwycięstwo”. - W zeszłym roku "żywa Enigma" mojego pomysłu brała udział w paradzie z okazji Imienin Ulicy Święty Marcin. W tym roku nas już nie zaproszono. Czas, by wreszcie Enigma zagościła w Poznaniu na stałe. Nie pozwólmy się wyprzedzić innym miastom. W końcu to tutaj wszystko się zaczęło - przekonuje Mazur.

Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali kody Enigmy w 1932 roku. W następnych latach naukowcy odtworzyli konstrukcję Enigmy stosowanej na wszystkich szczeblach dowodzenia niemieckich wojsk lądowych, powietrznych i morskich. Skonstruowali polskie repliki Enigmy, wykryli około 10 systemów szyfrowych.

Do 1939 r. zbudowano w Wytwórni Radiotechnicznej AVA w Warszawie kolejne repliki Enigmy, stale ulepszane, w miarę jak Niemcy doskonalili swoje oryginały. W lipcu 1939 roku, w obliczu zbliżającej się wojny, Polska przekazała po jednym egzemplarzu Enigmy sojusznikom - Francji i Wielkiej Brytanii.

Rozszyfrowanie kodu Enigmy przez wielu uważane jest za największy wkład Polski w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Osiągnięcia polskich kryptologów umożliwiły wywiadowi brytyjskiemu rozszyfrowywanie przechwytywanych depesz niemieckich - rozkazów, planów operacyjnych. Miało to ogromne znaczenie podczas bitwy o Anglię, walk w Afryce, kampanii włoskiej, lądowania aliantów w Normandii.

Muzeum miałoby się znaleźć w Dzielnicy Zamkowej:

Autor: FC / Źródło: TVN 24 Poznań