Formy zatrudnienia pracownika – która jest najkorzystniejsza

Źródło:
TVN24 Biznes
Pracodawcy chcą wiedzieć, czy pracownicy są zaszczepieni
Pracodawcy chcą wiedzieć, czy pracownicy są zaszczepieniTVN24
wideo 2/3
Pracodawcy chcą wiedzieć, czy pracownicy są zaszczepieniTVN24

Praca wykonywana może być nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale także innych form zatrudnienia. Wybór właściwej może oznaczać nie tylko lepsze dopasowanie jej do charakteru wykonywanych zadań, ale również lepsze warunki dla pracownika i pracodawcy. Jakie formy zatrudnienia obecnie funkcjonują? Na co wpływ ma wybrana forma zatrudnienia?

Zatrudnienie może być na podstawie Kodeksu pracy (umowa o pracę) lub Kodeksu cywilnego (umowy cywilnoprawnej).Najkorzystniejszą dla pracownika formą zatrudnienia najczęściej jest umowa o pracę.Umowy cywilnoprawne to umowa zlecenie, o dzieło, agencyjna oraz kontrakt menedżerski.Zmiany na rynku pracy powodują powstawanie nowych, elastycznych form zatrudnienia.

Rodzaje form zatrudnienia i ich charakterystyka wynikają z dwóch aktów prawnych: ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Uzupełniająco funkcjonują ponadto: w zakresie rozliczeń podatkowych ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast w zakresie obowiązkowych składek na ubezpieczenia ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Forma zatrudnienia – co od niej zależy?

Wykonywanie pracy może odbywać się na podstawie różnych, przewidzianych przepisami form zatrudnienia. Wybór formy zatrudnienia dostosowany powinien być do charakteru danej pracy, a jednocześnie ma niebagatelne konsekwencje zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.

Od wyboru formy zatrudnienia zależy prawna ochrona danego stosunku pracy, wysokość należnego podatku dochodowego i obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne, a także zasady udzielania urlopów czy kończenia danej współpracy.

Formy zatrudnienia pracownika – rodzaje

Do najważniejszych dostępnych form zatrudnienia należą:

– umowa o pracę, – umowa zlecenie, – umowa o dzieło, – umowa agencyjna, – kontrakt menedżerski, – samozatrudnienie (prowadzenie własnej działalności), – elastyczne formy zatrudnienia: praca na wezwanie, system pracy weekendowej, job-sharing, work-sharing, – inne formy zatrudnienia: wolontariat, staż, praktyki.

Umowa o pracę

Podstawową formą zatrudnienia jest umowa o pracę, czyli tzw. etat. Zasady nawiązywania i wykonywania umowy o pracę regulowane są Kodeksem pracy. Ta forma zatrudnienia polega na odpłatnym wykonywaniu przez pracownika określonej pracy na polecenie pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.

Ta forma zatrudnienia zapewnia pracownikowi największą stabilność i ochronę, m.in. w zakresie:

– posiadania pełnych ubezpieczeń społecznych, – regulowanego czasu pracy, – gwarantowanego wynagrodzenia minimalnego, – zasad udzielania i wymiaru czasu płatnego urlopu, – jasno określonych obowiązków pracodawcy i pracownika.

Umowa o pracę przeważnie jest najkorzystniejszą dla pracownika formą zatrudnienia. Dla pracodawcy wiąże się jednak ona z najwyższymi kosztami – oprócz wypłacanej pracownikowi pensji brutto pracodawca zobowiązany jest częściowo opłacać również jego składki na ubezpieczenia społeczne w łącznej wysokości 20,48 proc. wynagrodzenia brutto. Tym samym każdy 1000 zł pensji otrzymywany na rękę przez pracownika oznacza dla pracodawcy koszt wynoszący ponad 1500 zł.

Umowa o pracę może być zawierana na czas nieokreślony, na czas określony oraz na okres próbny. Specyficzną formą umowy o pracę na czas określony jest ponadto umowa o pracę na zastępstwo, zawierana w przypadku długiej nieobecności w pracy jednego z pracowników, np. z powodów zdrowotnych. 

Rodzaje zatrudnienia – umowy cywilnoprawne

Oprócz zatrudnienia na podstawie umowy o pracę funkcjonują różne formy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych. Zasady zawierania i obowiązywania tych umów regulowane są Kodeksem cywilnym

Umowy te nie ustanawiają podporządkowania pracownika względem określonego pracodawcy i dają pracownikowi mniejszą ochronę niż umowa o pracę, w większości przypadków nie gwarantują one prawa do urlopów wypoczynkowych, wynagrodzenia za nadgodziny czy określonych okresów wypowiedzenia. 

Jednocześnie jednak umożliwiają one większą elastyczność i w wielu przypadkach lepsze dopasowanie do charakteru wykonywanej pracy. Z umowami cywilnoprawnymi wiążą się również mniejsze koszty po stronie pracodawcy.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym wyróżnione zostały cztery umowy cywilnoprawne:

– umowa zlecenie, – umowa o dzieło, – umowa agencyjna, – kontrakt menedżerski.

Istnieją ponadto inne, niepracownicze formy zatrudnienia, takie jak wolontariat, staż czy praktyki, regulowane w oparciu o odrębne przepisy.

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie zawiera zobowiązanie pracownika (zleceniobiorcy) do wykonania określonej czynności prawnej (pracy) na rzecz pracodawcy (zleceniodawcy). Przedmiotem umowy zlecenia jest więc wykonywanie określonej pracy, a niekoniecznie osiągnięcie określonego jej rezultatu. 

Wszystkie umowy zlecenie podlegają takim samym składkom na ubezpieczenia społeczne jak umowy o pracę, zleceniobiorca ma również gwarantowane wynagrodzenie minimalne. Jednak w określonych przypadkach możliwe jest niepłacenie tych składek, np. gdy zleceniobiorcą jest student poniżej 26. roku życia, lub płacenie ich w zmniejszonej wysokości, np. gdy jeden pracownik ma kilka umów zlecenie z tym samym pracodawcą. Dobrowolne jest ponadto opłacanie przez zleceniobiorcę składki na ubezpieczenie chorobowe.

Jednocześnie umowa zlecenie nie gwarantuje pracownikowi stałego, określonego wymiaru czasu pracy, liczby dni płatnego urlopu czy ustalonego okresu wypowiedzenia. 

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło zawierana jest pomiędzy pracownikiem (wykonawcą) i pracodawcą (zamawiającym) w celu odpłatnego wykonania określonego dzieła. W przeciwieństwie do umowy zlecenia umowa o dzieło polega więc na osiągnięciu określonego rezultatu pracy, a nie samego faktu wykonywania jakiejś pracy.

Umowy o dzieło nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne – możliwe jest natomiast dobrowolne opłacanie części z nich. W przypadku ubezpieczenia zdrowotnego możliwe jest również dopisanie osoby zatrudnionej na umowę o dzieło do ubezpieczenia członka jego rodziny opłacającego składki zdrowotne.

W przypadku umowy o dzieło nie mają zastosowania przepisy dotyczące wynagrodzenia minimalnego. Podatek dochodowy naliczany jest natomiast z uwzględnieniem 20 proc. lub 50 proc. zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu, w zależności od tego, czy dzieło obejmuje prawa autorskie przenoszone na zamawiającego.

Umowa agencyjna

Umowa agencyjna jest znacznie rzadziej spotykaną umową cywilnoprawną niż umowy zlecenie czy o dzieło. Zawierana jest pomiędzy przyjmującym zlecenie (agentem) i zleceniodawcą, a jej celem jest świadczenie usług pośrednictwa np. przy zawieraniu umów z klientami zleceniodawcy.

Umowa agencyjna wiąże się z obowiązkiem wypłaty agentowi wynagrodzenia w formie określonej prowizji. Kodeks cywilny reguluje ponadto zasady rozwiązywania umowy agencyjnej. Agent najczęściej jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, co rozstrzyga sposób opłacania przez tę osobę obowiązkowych składek oraz jego praw pracowniczych.

Umowa kontrakt

Kontrakt menedżerski jest formą zatrudnienia nieuregulowaną w przepisach prawa cywilnego. Umowa ta zawierana jest pomiędzy pracownikiem (zarządcą) i oferującą ją osobą prawną, a jej sednem jest zobowiązanie się zarządcy do odpłatnego prowadzenia określonego przedsiębiorstwa w imieniu drugiej strony umowy.

Ta forma zatrudnienia nie musi zawierać przepisów ochronnych, np. w zakresie płatnych urlopów, normowanego czasu pracy czy okresu wypowiedzenia. Szczegółowe warunki kontraktu menedżerskiego są jednak w każdym przypadku ustalane indywidualnie.

Umowa o pracę czy B2B

Zatrudnienie na zasadach B2B w praktyce oznacza samozatrudnienie, czyli prowadzenie własnej działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. W ten sposób zamiast stosunku pracy w oparciu o Kodeks pracy nawiązywana jest współpraca pomiędzy dwoma przedsiębiorcami na podstawie Kodeksu cywilnego.

Samozatrudnienie oznacza, że osoby tej nie obejmuje ochrona w zakresie praw pracowniczych, musi ona również samodzielnie opłacać składki i prowadzić swoją księgowość. Z drugiej strony B2B zwykle oznacza znacznie wyższe wynagrodzenie ze względu na wyeliminowanie kosztów po stronie pracodawcy i większą elastyczność wykonywania pracy. 

To, czy bardziej opłacalne jest posiadanie umowy o pracę, czy wykonywanie pracy w oparciu o B2B, zależy od wielu czynników i musi być oceniane indywidualnie.

Elastyczne formy zatrudnienia

W związku ze zmianami na rynku pracy pojawiają się również nowe, elastyczne formy zatrudnienia mające odpowiadać na potrzeby pracodawców i pracowników.

Do tego typu elastycznych form zatrudnienia zaliczyć można m.in.:

telepracę i pracę zdalną – oznaczające pracę poza siedzibą pracodawcy, – pracę na wezwanie – oznaczające dyspozycyjność pracownika i stawianie się do pracy na każde wezwanie pracodawcy – system pracy weekendowej – polegający na zatrudnianiu pracownika tylko w określone dni tygodnia i na podstawie wydłużonego dobowego wymiaru czasu pracy – job-sharing – oznaczający dzielenie jednego stanowiska pracy pomiędzy kilku pracowników – work-sharing – oznaczający zredukowany wymiar czasu pracy, czyli wynoszący mniej niż pełen etat.

Akty prawne: Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy; Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych; Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Obowiązujący od początku roku zakaz wrzucania tekstyliów do opadów zmieszanych przyniósł dwa skutki. Z jednej strony - zgodnie z oczekiwaniami - skokowo wzrosła ilość ubrań, które trafią do punktów selektywnej zbiórki. Z drugiej strony firmy obsługujące ogólnodostępne kontenery, na przykład pojemniki Polskiego Czerwonego Krzyża, sygnalizują, że masowo zaczęła do nich trafiać odzież najgorszej jakości, która wcześniej trafiałaby do śmieci.

Rewolucja w segregacji odpadów. Dwa skutki

Rewolucja w segregacji odpadów. Dwa skutki

Źródło:
tvn24.pl

Działalność nierejestrowana wymknęła się spod kontroli. Eksperci apelują o zmiany w przepisach oraz skuteczniejszy nadzór. Ta forma działalności miała wspierać początkujących przedsiębiorców, ale coraz częściej szkodzi zarówno zarejestrowanym firmom, jak i budżetowi - pisze "Pulsu Biznesu". Dodaje, że "państwo nie zna nawet skali zjawiska".

"Państwo nie zna nawet skali zjawiska". Eksperci apelują o zmiany

"Państwo nie zna nawet skali zjawiska". Eksperci apelują o zmiany

Źródło:
PAP

Dodatkowe 10 miliardów złotych na budownictwo społeczne, przywrócenie do użytku nawet 75 tysięcy gminnych pustostanów - to wprowadza przyjęta przez Sejm nowela. Niektóre z zapisów budzą jednak kontrowersje, podczas głosowań zawiązał się także nietypowy polityczny sojusz. Wyjaśniamy, co się zmieni.

Głosowali razem z PiS i Konfederacją. O co chodzi w tej ustawie

Głosowali razem z PiS i Konfederacją. O co chodzi w tej ustawie

Źródło:
tvn24.pl

Sejm przyjął w środę nowelizację ustawy zwiększającej limit wydatków budżetu państwa na budownictwo społeczne. Prawo i Sprawiedliwość, wspólnie z Polską 2050 i Konfederacją, przegłosowały poprawki, które spotkały się z ostrą krytyką ze strony Lewicy. Kontrowersje wzbudziły zapisy umożliwiające przejmowanie na własność mieszkań należących do Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych.

Polska 2050 głosowała razem z PiS i Konfederacją

Polska 2050 głosowała razem z PiS i Konfederacją

Źródło:
PAP

Polska jest 17. w Europie pod względem cyfrowego bezpieczeństwa według raportu firmy CheckPoint, na który powołuje się "Rzeczpospolita". Gazeta podkreśla, że "staliśmy się właśnie głównym celem hakerów".

Polska stała się głównym celem hakerów

Polska stała się głównym celem hakerów

Źródło:
PAP

Rzeczniczka Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) Juliane Kokott wydała opinię, w której stwierdziła, że Komisja Europejska (KE) niesłusznie potrąciła Polsce ponad 68 milionów euro z tytułu okresowej kary pieniężnej za niewstrzymanie wydobycia w kopalni Turów.

Rzeczniczka TSUE: Komisja Europejska niesłusznie potrąciła Polsce fundusze

Rzeczniczka TSUE: Komisja Europejska niesłusznie potrąciła Polsce fundusze

Źródło:
PAP

Polska ma zapłacić 8,3 miliona euro kary za opóźnienia we wdrożeniu unijnych przepisów dotyczących praw autorskich w niektórych transmisjach internetowych - orzekł w czwartek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

TSUE nakłada karę na Polskę. Chodzi o prawa autorskie przy transmisjach internetowych

TSUE nakłada karę na Polskę. Chodzi o prawa autorskie przy transmisjach internetowych

Źródło:
PAP

Objęcie rękojmią deweloperów wad mieszkań i domów nabytych na podstawie umów deweloperskich - to przewiduje nowela, którą przyjął Sejm.

Zgłaszanie wad mieszkań deweloperowi. Jest decyzja Sejmu

Zgłaszanie wad mieszkań deweloperowi. Jest decyzja Sejmu

Źródło:
PAP

Sejm przyjął przepisy, które wprowadziły bezterminowo kontrole inwestycji oraz ochronę przedsiębiorstw z tak zwanych wrażliwych sektorów przed niekontrolowanymi przejęciami przez podmioty pochodzące z państw spoza Unii Europejskiej. Do tej pory takie przepisy istniały, ale wygasały 24 lipca.

Ochrona kluczowych spółek. Posłowie przyjęli nowelę

Ochrona kluczowych spółek. Posłowie przyjęli nowelę

Źródło:
PAP

Władze Lesotho ogłosiły stan klęski żywiołowej w związku z gwałtownym wzrostem bezrobocia wśród młodzieży i masową utratą miejsc pracy. Rząd obarcza winą zapowiedź wprowadzenia przez USA 50-procentowych ceł, co wywołało poważne zawirowania gospodarcze.

Stan klęski żywiołowej. Władze obwiniają Donalda Trumpa

Stan klęski żywiołowej. Władze obwiniają Donalda Trumpa

Źródło:
PAP

Kilkuset polskich pracowników tymczasowych strajkuje w centrach dystrybucyjnych sieci supermarketów Albert Heijn w Holandii - podały lokalne media. Protestujący domagają się równych warunków zatrudnienia i wyższych płac.

Polscy pracownicy strajkują w Holandii

Polscy pracownicy strajkują w Holandii

Źródło:
PAP

Donald Trump ogłosił, że od 1 sierpnia zostanie wprowadzone 50-procentowe cło na import miedzi do USA. Według niego decyzja ta ma przyczynić się do odbudowy dominującego przemysłu miedziowego w kraju. Prezydent powiadomił także Brazylię o objęciu jej cłem w wysokości 50 procent.

50 procent. Donald Trump ogłosił decyzję

50 procent. Donald Trump ogłosił decyzję

Źródło:
PAP

Miliarder Elon Musk tłumaczy działanie jednego ze swoich "technologicznych dzieci". Po tym jak chatbot Grok zaczął obrażać ludzi i głosić antysemiskie treści, na Muska spadła fala krytyki. Kontrowersyjny przedsiębiorca broni Groka pisząc, że "zbyt posłusznie wykonywał polecenia użytkowników, za bardzo chciał ich zadowalać". We wpisie na X Musk zapewniał, że trwają prace nad poprawą działania.

Musk tłumaczy Groka: za bardzo chciał zadowalać użytkowników

Musk tłumaczy Groka: za bardzo chciał zadowalać użytkowników

Źródło:
PAP

To jest oczywisty konflikt interesów - tak o działaniach Allegro mówi prezes InPostu Rafał Brzoska. Chodzi o domyślny wybór opcji dostawy zamówionych przesyłek. - Klienci zawsze mają i będą mieli pełną kontrolę nad tym, gdzie i jak odbiorą swoje zamówienie. Ostateczna decyzja należy wyłącznie do nich - odpowiada Marcin Gruszka z Allegro.

Wojna gigantów w branży e-handlu

Wojna gigantów w branży e-handlu

Źródło:
tvn24.pl

W środę rano po wzroście kursu akcji Orlenu na GPW kapitalizacja koncernu po raz pierwszy przekroczyła 100 miliardów złotych. Koncern stał się tym samym najwyżej wycenianą spółką energetyczną w historii warszawskiej giełdy. Akcje spółki od początku roku zyskały aż 82 proc.

Historyczny moment dla Orlenu na giełdzie

Historyczny moment dla Orlenu na giełdzie

Źródło:
PAP/tvn24.pl

"Po dwóch niesamowitych latach zdecydowałam się zrezygnować ze stanowiska dyrektora generalnego X" - napisała na portalu X, dawniej Twitter, Linda Yaccarino. Jak pisze agencja Reuters, to "niespodziewana decyzja".

Szefowa portalu X odchodzi. Podziękowała Muskowi

Szefowa portalu X odchodzi. Podziękowała Muskowi

Źródło:
tvn24.pl, CNN, Reuters

Microsoft zaoszczędził ponad 500 milionów dolarów w swoich centrach telefonicznych po tym, jak wprowadził w nich narzędzia sztucznej inteligencji - podaje agencja Reuters za Bloomberg News.

Microsoft zastępuje pracowników sztuczną inteligencją. Teraz liczy zyski

Microsoft zastępuje pracowników sztuczną inteligencją. Teraz liczy zyski

Źródło:
Reuters

Kolejne sześć państw otrzymało od prezydenta USA Donalda Trumpa listy w sprawie podwyżki ceł. Przywódca w środę opublikował kopie pism, w których poinformował kraje o obowiązujących je od 1 sierpnia stawkach celnych. Poprzednim razem Trump napisał takich listów kilkanaście.

Trump pisze kolejne listy w sprawie ceł. Lista państw się wydłuża

Trump pisze kolejne listy w sprawie ceł. Lista państw się wydłuża

Źródło:
PAP

W czerwcu 2025 roku codzienne zakupy w sklepach zdrożały o 5,8 procent w porównaniu do cen w tym samym miesiącu przed rokiem - wynika z "Indeksu cen detalicznych" przygotowanego przez UCE Research i Uniwersytet WSB Merito. Najbardziej podrożały słodycze i desery.

Tak drożeją codzienne zakupy

Tak drożeją codzienne zakupy

Źródło:
PAP

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny zakwestionował niedozwolone praktyki stosowane przez serwis płatności internetowych PayPal. UOKiK wskazał, że polegały one na zmianie umów w oparciu o nieuczciwą klauzulę modyfikacyjną oraz niewłaściwe informowanie o zmianach opłat.

Klienci dostaną zwrot 150 procent opłat. Decyzja urzędu

Klienci dostaną zwrot 150 procent opłat. Decyzja urzędu

Źródło:
PAP

Od roku w Polsce obowiązują przepisy nakładające na platformy sprzedażowe obowiązek przekazywania danych organom podatkowym. Fiskus wykorzystuje te informacje także do sprawdzania kupujących, a Polacy otrzymują wezwania do zapłaty podatku - podaje "Gazeta Wyborcza".

Fiskus sprawdza kupujących w internecie. "Dla mnie to zaskoczenie"

Fiskus sprawdza kupujących w internecie. "Dla mnie to zaskoczenie"

Źródło:
"Gazeta Wyborcza", tvn24.pl

Koncepcja wydzielenia aktywów węglowych (elektrowni) do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) nie ma uzasadnienia ekonomicznego - poinformował w środę minister aktywów państwowych Jakub Jaworowski. MAP szacuje, że przyniosłoby to ponad 50 miliardów złotych strat w ciągu 15 lat.

Pomysł PiS idzie do kosza. Minister: strata sięgnęłaby 54 miliardów złotych

Pomysł PiS idzie do kosza. Minister: strata sięgnęłaby 54 miliardów złotych

Źródło:
PAP

Władze Ghany powołały specjalne brygady wojska i policji do walki z przemytem złota. Jak zapowiedział prezydent John Dramani Mahama, informatorzy, którzy pomogą w udaremnieniu przemytu, otrzymają 10 procent wartości przejętego kruszcu.

Wywożą złoto w walizkach. Mieli przemycić 229 ton

Wywożą złoto w walizkach. Mieli przemycić 229 ton

Źródło:
PAP