Koszt uzyskania przychodu - co to jest, ile wynosi? Kwoty brutto czy netto?

●     Koszty uzyskania przychodu to wydatki poniesione w celu zdobycia przychodu. ●     Najczęściej kosztami tymi są zakupy towarów handlowych i materiałów podstawowych, wydatki na utrzymanie biura czy magazynu, koszty użytkowania samochodu, odpisy amortyzacyjne. ●     W zależności od przypadku za koszt uzyskania przychodu mogą być przyjmowane kwoty brutto albo kwoty netto. ●     W przypadku zatrudnionych na umowę o pracę koszty uzyskania przychodu są zryczałtowane.

Pojęcie kosztów uzyskania przychodu regulowane jest przede wszystkim dwoma ustawami dotyczącymi podatku dochodowego: ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, tzw. ustawą o CIT, oraz ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tzw. ustawą o PIT.

Część przepisów dotyczących rozliczania kosztów uzyskania przychodów znajduje się ponadto w innych aktach prawnych, np. sposób dokumentowania tych kosztów znajduje się w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Koszty uzyskania przychodu są kategorią funkcjonującą w zakresie podatku dochodowego. Podatek ten występuje w dwóch postaciach:

- podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczącego pracowników, osób prowadzących działalność gospodarczą albo wolne zawody,

- podatku dochodowego od osób prawnych, obejmującego firmy czy fundacje.

Definicja kosztów uzyskania przychodu jest taka sama niezależnie od rodzaju podatku dochodowego. Zarówno ustawa o CIT jak i ustawa o PIT koszty uzyskania przychodu niemal identycznie definiują jako koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Inaczej mówiąc koszty uzyskania przychodu to wszelkie środki zainwestowane w celu uzyskania przychodu, np. przychód ze sprzedaży lemoniady wymaga wcześniej poniesienia kosztów uzyskania przychodu w postaci kupna wody i cytryny, z których lemoniada ta zostanie zrobiona.

W praktyce najczęściej kosztami uzyskania przychodu są zakupy materiałów podstawowych i towarów handlowych, a także stałe ponoszone przez przedsiębiorców koszty takie jak utrzymanie i wyposażenie biura, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych, koszty użytkowania samochodu, opłaty za usługi księgowe.

Istotne w tym zakresie jest rozróżnienie pomiędzy przychodem oraz dochodem, czyli przychodem pomniejszonym już o koszty uzyskania przychodu.

Aby dany wydatek został zakwalifikowany do kosztów uzyskania przychodu, musi on spełniać następujące warunki:

●     być faktycznie poniesiony przez podatnika,

●     być bezzwrotny,

●     być odpowiednio udokumentowany,

●     zostać poniesiony w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów.

W przypadku osób prawnych oraz osób samozatrudnionych poniesiony wydatek musi mieć ponadto związek z prowadzoną przez te podmioty działalnością gospodarczą.

W przypadku przedsiębiorców i firm rozliczanie kosztów uzyskania przychodów odbywa się poprzez prawidłowe prowadzenie księgowości, np. posiadanie księgi przychodów i rozchodów. W ramach tej księgowości odbywa się obowiązkowe dokumentowanie ponoszonych wydatków (faktury, rachunki) i ich księgowanie.

Od właściwego rozliczenia kosztów uzyskania przychodu zależy wysokość płaconego przez przedsiębiorców podatku dochodowego. Im wyższe koszty uzyskania przychodu, tym mniejszy dochód (czyli zysk), a co za tym idzie – mniejszy podatek do zapłacenia.

W przypadku niektórych wydatków firmowych koszty uzyskania przychodu mogą być przy tym jednorazowe lub rozłożone w czasie. Różnica ta ma związek z uznaniem danego zakupu za środek trwały lub nie.

O kosztach uzyskania przychodu można mówić również w kontekście pracowników zatrudnionych np. na umowę o pracę. W tym przypadku ich pracodawca, a więc płatnik składek, korzysta jednak ze zryczałtowanych stawek kosztów uzyskania przychodu, wykazanych również w art. 22 ustawy o PIT. Na ich podstawie pracodawca określić może płacone zaliczki na podatek od wynagrodzenia pracownika.

Zryczałtowane koszty uzyskania przychodu na umowie o pracę wynoszą:

●     250 zł miesięcznie, ale nie więcej niż 3 000 zł rocznie przy jednej umowie o pracę,

●     250 zł miesięcznie za każdą umowę, ale nie więcej niż 4 500 zł rocznie przy więcej niż jednej umowie o pracę,

●     300 zł miesięcznie, ale nie więcej niż 3 600 zł rocznie przy jednej umowie o pracę, gdy pracownik mieszka poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje dodatku za rozłąkę,

●     300 zł miesięcznie za każdą umowę, ale nie więcej niż 5 400 zł rocznie przy więcej niż jednej umowie o pracę, gdy pracownik mieszka poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.

W niektórych przypadkach funkcjonuje ponadto ryczałtowe rozliczanie kosztów uzyskania przychodu w formie procentowej. Np. wykonując pracę na podstawie umowy o dzieło, przyjmuje się 20 proc. lub 50 proc. kosztów uzyskania przychodu. Osiągając wówczas przychód w wysokości 1000 zł, dochód stanowić będzie – odpowiednio – 800 zł lub 500 zł.

Jednocześnie nie wszystkie wydatki można zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodu. Zarówno ustawa o PIT jak i ustawa o CIT wymieniają rodzaje wydatków niestanowiących tego typu kosztów.

Tego typu kosztami nie są m.in.:

●     wydatki na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów,

●     wydatki ponoszone na reprezentację, zwłaszcza na usługi gastronomiczne,

●     wydatki na spłatę rat pożyczek i kredytów za wyjątkiem części odsetkowej tych rat, która może być kosztem uzyskania przychodu,

●     odsetki z tytułu nieterminowej spłaty podatków, składek i zobowiązań bankowych,

●     odpisy amortyzacyjne od wartości samochodu osobowego przekraczającej 150 tys. zł lub 225 tys. zł w przypadku samochodu elektrycznego.

Szczegółowe wykazy wydatków, które nie są uważane za koszty uzyskania przychodu, znaleźć można w art. 23 ustawy o PIT oraz w art. 16 ustawy o CIT.

Przepisy dotyczące możliwości uznawania danego zakupu za koszt uzyskania przychodu zależą również od przyjętej formy opodatkowania działalności gospodarczej.

Z kosztami uzyskania przychodów wiąże się również rozróżnienie na kwoty brutto i netto. W przypadku płatników podatku VAT np. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, zakupy dokonywane są w kwotach brutto, a więc zawierających podatek VAT. Po otrzymaniu faktury wartość podatku VAT zostaje jednak odliczona, co oznacza, że kosztem uzyskania przychodu zostają dla nich kwoty netto.

Inna sytuacja ma miejsce w przypadku przedsiębiorców korzystających ze zwolnienia z VAT. W ich przypadku zakup księgowany jest w kwocie brutto, podobnie jak wystawiają oni faktury w kwotach brutto bez naliczonego podatku VAT. Tym samym kosztem uzyskania przychodu zostają dla nich kwoty brutto.

Rozróżnienie na kwoty brutto i netto są również bardzo często spotykane w przypadku podawania wysokości wynagrodzenia. Kwota brutto to wysokość wynagrodzenia wypłacana nam przez pracodawcę. Od wartości tej potrącane są jednak następnie składki na ubezpieczenia społeczne, składka na ubezpieczenie zdrowotne oraz należy podatek dochodowy.

W rezultacie pensja, którą pracownik otrzymuje do ręki, jest mniejsza – to właśnie pensja netto, czyli pomniejszona o wysokość składek i podatku. Różnica pomiędzy wynagrodzeniem brutto i netto jest zależna od formy zatrudnienia, najczęściej bywa jednak znacząca. Przykładowo osoba zarabiająca na umowie o pracę wynagrodzenie minimalne w 2021 roku, czyli 2 800 zł brutto na rękę otrzyma jedynie 2 061 zł netto.

Więcej o formach zatrudnienia: Formy zatrudnienia pracownika – która jest najkorzystniejsza.

Z kolei szczegółowe informacje na temat obliczania wysokości swojego wynagrodzenia na rękę znajdziesz tutaj: Brutto a netto – czym się różnią? Jak obliczyć kwotę wynagrodzenia na rękę.

Odpowiednie ustawy:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizyczny 2. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 3. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne 4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów