Młodociani pracownicy – kiedy można zatrudnić nieletniego? Na jaką umowę?

Źródło:
TVN24 Biznes
Dlaczego warto, by młodzież szczepiła się przeciw COVID-19? Pediatra odpowiada
Dlaczego warto, by młodzież szczepiła się przeciw COVID-19? Pediatra odpowiadaTVN24
wideo 2/5
Dlaczego warto, by młodzież szczepiła się przeciw COVID-19? Pediatra odpowiadaTVN24

Zatrudnianie osób nieletnich jest w Polsce dozwolone, ale w wielu przypadkach szczegółowo uregulowane przepisami. Od jakiego wieku możliwe jest zatrudnienie nieletniego? Jaką pracę może wykonywać i na podstawie jakiej umowy? Jaka jest różnica między pracownikiem młodocianym a małoletnim?

Pracownik młodociany to osoba pomiędzy 15. a 18. rokiem życia, zatrudniona na umowę o pracę.Zatrudnianie młodocianych możliwe jest w ramach przygotowania zawodowego lub do wykonywania tzw. prac lekkich.Przepisy zapewniają młodocianym pracownikom specjalną ochronę w zakresie warunków pracy.Nieletnich można również zatrudniać na podstawie umów cywilnoprawnych. Ich praca jest wówczas słabiej uregulowana, ale niezbędna jest zgoda ich rodziców.

Kto to jest pracownik młodociany? Regulacje prawne

Definicję osób młodocianych oraz zasady ich zatrudniania reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Uzupełniająco w zakresie warunków pracy osób młodocianych zastosowanie znajduje również rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

W przypadku zatrudniania osób poniżej 18. roku życia na podstawie umowy cywilnoprawnej właściwe będą z kolei zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Młodociany pracownik – zatrudnienie a zasady prawne

Rozważając zatrudnienie osoby nieletniej, należy zwrócić uwagę na dwa środowiska prawne, w obrębie których można tego dokonać. Po pierwsze jest to możliwe w oparciu o Kodeks pracy jako zatrudnienie młodocianego pracownika. Po drugie jest to możliwe na podstawie Kodeksu cywilnego jako zatrudnienie małoletniego pracownika. W obu przypadkach inne są warunki i wymagania dotyczące tego zatrudnienia.

Zgodnie z Kodeksem pracy młodociany pracownik to osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie ukończyła jeszcze 18. roku życia. Osoba ta może być zatrudniana w oparciu o umowę o pracę, a zatrudnienie to podlega dodatkowym regulacjom i ochronie, m.in. w zakresie badań lekarskich, maksymalnego czasu pracy czy rodzaju wykonywanej pracy.

Jednocześnie na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego funkcjonuje pojęcie małoletniego pracownika. Zgodnie z nim jest to osoba, która ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła jeszcze 18. roku życia. Osoba taka może być zatrudniana w oparciu o umowę cywilnoprawną, np. umowę zlecenie, ale na pracę tę musi wyrazić zgodę opiekun ustawowy tej osoby, czyli najczęściej jej rodzic. Zatrudnianie nieletniego na umowę cywilnoprawną jest przy tym znacznie słabiej uregulowane prawnie.

Zatrudnianie młodocianych

Zgodnie z Kodeksem pracy zatrudnienie osoby młodocianej musi mieć miejsce w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony. Co do zasady z młodocianymi nie można podpisywać umów na czas określony lub na okres próbny. 

Zatrudnienie osoby młodocianej dopuszczalne jest, jeżeli ukończyła ona ośmioletnią szkołę podstawową lub gimnazjum i posiada świadectwo lekarskie stwierdzające, że dana praca nie zagraża jej zdrowiu.

Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może na mocy rozporządzenia ustanawiać wyjątki od tych zasad, dotyczące zatrudniania osób niemających 15 lat.

Pracownicy młodociani

Jeżeli młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych, zatrudnienie jego jest możliwe wyłącznie w celu przygotowania zawodowego. Wyjątkiem od tej zasady jest zatrudnianie go przy wykonywaniu tzw. prac lekkich.

W przypadku zatrudniania młodocianego w celu przygotowania zawodowego, może mieć ono formę nauki zawodu, mającej przygotować go do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika, trwającej najczęściej 36 miesięcy, albo przyuczenia do zawodu, mającej przygotować go do pracy w charakterze przyuczonego pracownika, trwającej od trzech do sześciu miesięcy.

W przypadku zatrudniania młodocianego w innym celu niż przygotowanie zawodowe, zatrudnienie to może dotyczyć jedynie tzw. prac lekkich. Prace lekkie to takie prace, które nie powodują zagrożenia dla jego życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego. Praca ta nie może również utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Zatrudniając młodocianego do prac lekkich, pracodawca jest zobowiązany do sporządzenia wykazu tych prac, które młodociany będzie wykonywać po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten nie może obejmować m.in. prac wzbronionych, wymienionych w dotyczącym ich rozporządzeniu Rady Ministrów. Przykładem prac lekkich może być zbieranie owoców, pomocnicze prace biurowe lub prace porządkowe.

Czas pracy młodocianych

Czas pracy młodocianego pracownika w ramach przygotowania zawodowego nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę, jeżeli ma ponad 16 lat i sześciu godzin na dobę, jeżeli jest w wieku do 16 lat.

Ponadto istnieją dodatkowe ograniczenia dotyczące czasu pracy młodocianych:

– do czasu pracy młodocianego wlicza się jego czas obowiązkowej nauki, – jeżeli czas pracy młodocianego przekracza 4,5 godziny na dobę, należy zapewnić mu 30-minutową przerwę wliczaną do czasu pracy, – nie wolno zatrudniać młodocianych w porze nocnej (w godzinach 22–6, a dla młodocianego poniżej 16. roku życia w godzinach 20–6) ani w godzinach nadliczbowych, – przerwa w pracy obejmująca porę nocną musi trwać nieprzerwanie minimum 14 godzin, – w każdym tygodniu młodocianemu przysługuje minimum 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który obejmować powinien niedzielę.

W przypadku zatrudniania młodocianego do prac lekkich wymiar i rozkład czasu pracy ustala pracodawca z uwzględnieniem jego obowiązkowych zajęć szkolnych. Jednocześnie jednak:

– tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 12 godzin, – dzienny wymiar czasu pracy młodocianego w dniu zajęć szkolnych nie może przekraczać dwóch godzin, – przy wykonywaniu pracy przez młodocianego w okresie ferii, jego wymiar czasu pracy nie może przekraczać siedmiu godzin na dobę (6 godzin, jeśli ma mniej niż 16 lat) i 35 godzin tygodniowo.

Wynagrodzenie uczniów (pracowników młodocianych)

Młodociani zatrudnieni w ramach przygotowania zawodowego otrzymują wynagrodzenie ustalane na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Wynosi ono miesięcznie nie mniej niż:

w przypadku nauki zawodu:

– 5 proc. przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym roku nauki zawodu, – 6 proc. przeciętnego wynagrodzenia w drugim roku nauki zawodu, – 7 proc. przeciętnego wynagrodzenia w trzecim roku nauki zawodu,

w przypadku przyuczania do zawodu: 4 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Urlop pracownika młodocianego

Regulacje dotyczące zatrudniania młodocianych obejmują również kwestię przysługującego im urlopu. Młodociany:

– po sześciu miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy ma prawo do 12 dni roboczych urlopu, – po roku pracy ma prawo do 26 dni roboczych urlopu, – ma obowiązkowo udzielany urlop w okresie ferii szkolnych, jeżeli uczęszcza do szkoły.

Zatrudnianie młodocianych na umowę zlecenie

Możliwe jest również zatrudnianie nieletnich na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli najczęściej na umowę zlecenie lub dzieło. W tej sytuacji zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu cywilnego i mowa jest nie o zatrudnianiu młodocianego, ale o zatrudnianiu małoletniego. Zatrudnienie małoletniego na umowę cywilnoprawną jest słabiej uregulowane niż zatrudnienie na umowę o pracę, a co za tym idzie zapewnia mu mniejszą ochronę.

Za osobę małoletnią uważa się taką, która skończyła 13 lat, ale ma mniej niż 18 lat. Zatrudnienie takiej osoby wymaga jednak zgody jej przedstawiciela ustawowego, czyli najczęściej rodzica.

W przypadku zatrudniania małoletnich poniżej 16. roku życia, możliwe jest ono tylko:

– przez podmiot prowadzący działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową, – po uzyskaniu zezwolenia na takie zatrudnienie wydane przez inspektora pracy.

W przypadku zatrudniania małoletnich na umowę cywilnoprawną nie ma ustalonych minimalnych stawek wynagrodzenia, dopuszczalnego czasu pracy czy odrębnych przepisów dotyczących urlopu takich osób. Zastosowanie znajdują w tych przypadkach przepisy ogólne, np. w zakresie aktualnie obowiązującej minimalnej stawki godzinowej.

Akt prawny: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy; Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny; Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Rząd Indii oświadczył, że wprowadzenie nowej opłaty w wysokości 100 tysięcy dolarów dla osób ubiegających się o amerykańskie wizy pracownicze może mieć konsekwencje humanitarne i zakłócić życie wielu rodzin - poinformował portal stacji BBC.

Decyzja Trumpa ich zabolała najbardziej. "Konsekwencje humanitarne"

Decyzja Trumpa ich zabolała najbardziej. "Konsekwencje humanitarne"

Źródło:
BBC

Na aukcję domu Bonhams trafiło niepublikowane wcześniej nagranie wideo z koncertu Nirvany i Kurta Cobaina z 1990 roku. Materiał wyceniany jest na kwotę od 100 do 150 tysięcy dolarów. Licytacja potrwa do 25 września.

"Kultowy moment w historii muzyki". Wyjątkowe nagranie na aukcji

"Kultowy moment w historii muzyki". Wyjątkowe nagranie na aukcji

Źródło:
PAP

Sztuczna inteligencja (AI) może prowadzić do zaniku cennych umiejętności pracowników - ocenił doktor Piotr Gaczek z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jak wyjaśnił, regularne delegowanie zadań na maszyny sprawia, że człowiek traci wprawę lub zapomina, jak je wykonywać.

"Alarmujący przykład". Ekspert o najpoważniejszych zagrożeniach dla pracowników

"Alarmujący przykład". Ekspert o najpoważniejszych zagrożeniach dla pracowników

Źródło:
PAP

Administracja Białego Domu wyjaśniła, że opłata 100 tysięcy dolarów za wizę pracowniczą ma charakter jednorazowy. W oficjalnym komunikacie podkreślono, że nie dotyczy osób, które już posiadają wizy.

Wiza 100 razy droższa. Biały Dom tłumaczy

Wiza 100 razy droższa. Biały Dom tłumaczy

Źródło:
PAP

Dyrekcja lotniska w Brukseli poinformowała, że z powodu zakłóceń w funkcjonowaniu połowa lotów zaplanowanych na niedzielę zostanie odwołana - podała Agencja Reutera.

Połowa lotów odwołana. Lotnisko prosi przewoźników

Połowa lotów odwołana. Lotnisko prosi przewoźników

Źródło:
PAP

Dwa największe banki w Polsce - PKO BP i Pekao - ostrzegają klientów przed utrudnieniami w niedzielę. Mogą wystąpić trudności z blikiem, aplikacją, przelewami czy wypłatą pieniędzy z bankomatu.

Dwa największe banki ostrzegają. "Nie skorzystasz z aplikacji"

Dwa największe banki ostrzegają. "Nie skorzystasz z aplikacji"

Źródło:
tvn24.pl

Agencja Moody's zasygnalizowała, że konflikt między rządem a prezydentem negatywnie wpływa na gospodarkę i stabilność kraju - ocenił główny ekonomista ING Banku Śląskiego Rafał Benecki. Z kolei Piotr Kuczyński z Domu Inwestycyjnego Xelion ostrzegł, że bez ograniczenia deficytu i długu publicznego Polsce grozi obniżka ratingu już w przyszłym roku.

"Agencja wysłała mocny sygnał do polityków"

"Agencja wysłała mocny sygnał do polityków"

Źródło:
PAP

W sobotnim losowaniu Lotto żaden z graczy nie wytypował poprawnie wszystkich sześciu liczb. Oznacza to, że we wtorek główna wygrana wyniesie sześć milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 20 września 2025 roku.

Kumulacja w Lotto rośnie

Kumulacja w Lotto rośnie

Źródło:
tvn24.pl

Donald Trump podpisał memorandum, które nakłada roczną opłatę w wysokości 100 tysięcy dolarów za wizę pracowniczą dla specjalistów. Prezydent USA zatwierdził także program "złotych kart", który pozwala na stały pobyt za milion dolarów.

100 razy droższe wizy. Donald Trump złożył podpis

100 razy droższe wizy. Donald Trump złożył podpis

Źródło:
PAP

Zamiast wprowadzać trwałe strefy tylko dla pieszych, władze Sztokholmu stawiają na tymczasowe projekty, które okresowo wyłączają ulice z ruchu pojazdów - pisze Politico. Skuteczność programu potwierdza rosnąca liczba ulic objętych ograniczeniami - z dwóch w 2015 roku do ponad czterdziestu tego lata.

Mieszkańcy na ten pomysł reagują oburzeniem. Ta stolica "przełamuje trend"

Mieszkańcy na ten pomysł reagują oburzeniem. Ta stolica "przełamuje trend"

Źródło:
Politico

Nad Jeziorem Żarnowieckim powstaje największy w Europie magazyn energii - przekazał premier Donald Tusk w mediach społecznościowych. Jak podkreślił, podobne inwestycje w przyszłości przyczynią się do obniżek cen prądu.

Tusk: to największa tego typu inwestycja w Europie

Tusk: to największa tego typu inwestycja w Europie

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Nowe założenia w zakresie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) zaszkodzą gospodarce, obniżą skuteczność zbiórki i recyklingu odpadów oraz doprowadzą do podwyżek cen produktów - uważa Konfederacja Lewiatan.

Nowy plan rządu. Przedsiębiorcy ostrzegają

Nowy plan rządu. Przedsiębiorcy ostrzegają

Źródło:
PAP

Decyzja agencji Moody's o zmianie perspektywy na negatywną odzwierciedla słabszą perspektywę wskaźników fiskalnych i długu publicznego w porównaniu z wcześniejszymi oczekiwaniami - wyjaśnił resort finansów.

Resort komentuje negatywną perspektywę ratingu Polski

Resort komentuje negatywną perspektywę ratingu Polski

Źródło:
PAP

37 procent wszystkich mieszkań w Chorwacji kupują obcokrajowcy. Według eksperta branży nieruchomości Boro Vujovicia najczęściej inwestują Niemcy, Austriacy i Słoweńcy, ale coraz częściej pojawiają się nabywcy z Polski.

Obcokrajowcy kupują coraz więcej. "Głównie za gotówkę"

Obcokrajowcy kupują coraz więcej. "Głównie za gotówkę"

Źródło:
PAP

Komisja Europejska zaproponowała państwom Unii Europejskiej 19. pakiet sankcji wobec Rosji. Wśród tych propozycji znajduje się między innymi całkowity zakaz transakcji dla rosyjskich banków, objęcie Rosnieftu i Gazprom Nieftu zakazem transakcji, całkowity zakaz importu rosyjskiego LNG od 1 stycznia 2027 roku oraz rozszerzone restrykcje wobec tak zwanej rosyjskiej floty cieni.

Banki, karty kredytowe, gaz, statki. KE: idziemy po rosyjskie pieniądze

Banki, karty kredytowe, gaz, statki. KE: idziemy po rosyjskie pieniądze

Źródło:
PAP

Agencja Moody’s zmieniła perspektywę ratingu Polski ze stabilnej na negatywną. Jednocześnie utrzymała długoterminowe ratingi Polski na poziomie A2. Moody's to jedna z tzw. wielkiej trójki agencji ratingowych. Wcześniej perspektywę ratingu zmieniła również agencja Fitch.

Czołowa agencja zmienia perspektywę ratingu Polski

Czołowa agencja zmienia perspektywę ratingu Polski

Źródło:
PAP

W piątek rząd ogłosił swoje priorytety, wśród których znalazły się: poprawa konkurencyjności gospodarki, wsparcie rozwoju sztucznej inteligencji, bezpieczeństwo dostaw energii i stabilizacja jej cen, rozwój Centralnego Portu Komunikacyjnego, renesans kolei, deregulacja oraz ochrona ziemi rolnej i funkcji produkcyjnych wsi.

Plan rządu dla polskiej gospodarki. Znamy priorytety

Plan rządu dla polskiej gospodarki. Znamy priorytety

Źródło:
PAP

Piątkowe losowanie Eurojackpot nie przyniosło głównej wygranej. W Polsce odnotowano wygraną trzeciego stopnia w wysokości niemal 2,4 miliona złotych. Oto liczby, które wylosowano 19 września 2025 roku.

Ponad dwa miliony złotych w Eurojackpot w Polsce

Ponad dwa miliony złotych w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

W nadchodzącym tygodniu podwyżki cen paliw na stacjach będą kontynuowane - prognozują w piątek analitycy portalu e-petrol.pl. Ich zdaniem na razie nie ma ryzyka, że ceny paliw osiągną sześciozłotowe poziomy.

Podwyżki dla kierowców. Czy znów pojawi się "6" z przodu?

Podwyżki dla kierowców. Czy znów pojawi się "6" z przodu?

Źródło:
PAP

Władze Bali zakazują budowy nowych hoteli i restauracji na rolniczych terenach wyspy. To skutek ostatnich powodzi, w których życie straciło 18 osób. Eksperci uważają, że do tak tragicznych skutków kataklizmu przyczyniła się masowa turystyka.

Bali zakazuje budowy hoteli i restauracji

Bali zakazuje budowy hoteli i restauracji

Źródło:
"Guardian", tvn24.pl