Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy – kiedy i komu przysługuje

● Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy przez pracodawcę przysługuje w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę. ● Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy to decyzja pracodawcy. ● Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nie pozbawia pracownika prawa do wynagrodzenia. ● Istnieje możliwość zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownicy w ciąży lub karmiącej bez wypowiedzenia w okolicznościach określonych w Kodeksie pracy.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy uregulowane zostało w art. 36² Kodeksu pracy, który wprowadzony został do polskiego porządku prawnego mocą nowelizacji obowiązującej od lutego 2016 roku. W myśl przepisu w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. Regulacja ta dotyczy zatem wyłącznie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia.

Co do zasady wypowiedzenie umowy o pracę nie zmienia niczego w kwestii obowiązku świadczenia pracy przez pracownika. Mając jednak na uwadze, że w niektórych okolicznościach, zwłaszcza gdy to pracodawca rozwiązuje za wypowiedzeniem umowę z pracownikiem, świadczenie pracy staje się kłopotliwe, pracodawca może zwolnić pracownika z tego obowiązku. Warto jednak zauważyć, że ustawodawca nie określa wprost powodów takiej decyzji. Zwolnienie pracownika ze świadczenie pracy zależy zatem od pracodawcy.

Przyjmuje się, że pracownik może do pracodawcy złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca nie jest nim jednak związany.

Ustawodawca nie określił wprost formy zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Przyjmuje się, że powinno być ono pisemne i zawierać dokładne określenie pracownika i pracodawcy, datę oraz okres, na jaki pracodawca zwalnia pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Warto także podać podstawę prawną.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia nie może być mylone z wykorzystaniem przez pracownika zaległego urlopu wypoczynkowego. Jeśli zatem w okresie wypowiedzenia pracownik został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i jednocześnie nie wykorzystał wcześniej należnego mu urlopu wypoczynkowego, wówczas po zakończeniu stosunku pracy pracodawca ma obowiązek wypłacić mu ekwiwalent.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę nie pozbawia pracownika wynagrodzenia. Zgodnie z art. 362 Kodeksu pracy zachowuje on bowiem do niego prawo. 

Jak liczy się wysokość wynagrodzenia za okres zwolnienia ze świadczenia pracy? Zasady określone zostały w §5 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. W myśl tego przepisu do ustalenia wynagrodzenia stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za urlop. 

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest ściśle związane z wypowiedzeniem umowy o pracę. Wyjątek dotyczy pracownicy będącej w ciąży oraz karmiącej. Jeśli w stosunku do pracownicy w ciąży, która zatrudniona jest do wykonywania pracy w porze nocnej, nie można zmienić rozkładu pracy ani przenieść jej do innej pracy, wówczas pracodawca zobowiązany jest zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Dotyczy to także kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących, które wykonują prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia. 

Akty prawne: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy Dz. U. 1996 nr 62 poz. 289, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141.