Pierwsza taka wystawa. Pozwala zanurzyć się w przedwojennej Warszawie

Choć wystawa skupia się na przedwojennej Warszawie, to inspiracje do jej stworzenia przyszły z dalekiej Azji.

- Pomysł narodził się z licznych przedpandemicznych podróży, szczególnie do Azji, gdzie galerie immersyjne święcą triumfy i są niesamowicie oblegane. Pierwszy raz miałam styczność z taką galerią w Singapurze, gdzie w budynku Lotos znajduje się ArtScience Museum. Fenomenalne miejsce, byłam pod wielkim wrażeniem i zaczęłam szukać takich miejsc. Znalazła je w Tokio, Nowym Jorku, Paryżu. Chciałam coś takiego otworzyć w Polsce, dom znaleźliśmy w Fabryce Norblina - mówiła podczas niedawnej konferencji prasowej Joanna Kowalkowska, założycielka i prezeska Art Box Experience, przestrzeni, w której znajduje się "Retro Warszawa".

Mówiła też, jakie wrażenie zrobiła na niej koloryzacja przedwojennych fotografii wykonana przez Mariusza Zająca. - Zobaczyliśmy świat, który dział się sto lat temu. W wersji kolorowej odbiór jest zupełnie inny - materiały wyglądają jak żywe - wspominała. Wtedy postanowiła połączyć azjatyckie doświadczenia w prezentacji sztuki i zdjęcia warszawskiej ulicy sprzed lat. - Rozpoczęliśmy proces pozyskiwania archiwalnych filmów i zdjęć z Polski i ze świata. Zeskanowaliśmy stare taśmy i fotografie. Potem zostały one poddane obróbce z użyciem sztucznej inteligencji, z pomocą wielu grafików pokolorowaliśmy, odszumiliśmy i upłynniliśmy nagrania - tłumaczyła.

Do stworzenia widowiska wykorzystano archiwalne materiały dobrane przez varsavianistów, muzealników i ekspertów z dziedziny edukacji. Stare fotografie i filmy oczyszczono, zrekonstruowano, a następnie zmontowano przy użyciu najnowszych technologii. Dzięki wprawionym w ruch zdjęciom czy pokolorowanym filmom można wejść w przestrzeń placu Piłsudskiego czy obejrzeć z każdej strony plac Unii Lubelskiej. Skupiono się przede wszystkim na centrum ówczesnej stolicy.

Ale obrazy to nie wszystko, bo wystawa oddziałuje także na zmysł słuchu. Ścieżkę dźwiękową opracował i nagrał znany z miłości do warszawskich szlagierów Jan Emil Młynarski. Muzyk przyznał, ze jego fascynacja również zaczęła się od obrazów. - Mogłem mieć osiem, może dziewięć lat, to były lata 80. Chwilę wcześniej byłem z mamą w Paryżu. Ściągnąłem z półki album, otworzyłem, byłem przekonany, że na zdjęciach jest Paryż. Ale mama powiedziała: nie, tak wyglądała Warszawa. Od tego wszystko się zaczęło. Przedwojenne zdjęcia Warszawy to coś, co mnie wciągnęło w ten cały świat - wspominał Młynarski.

Przyznał, że propozycja udźwiękowienia "Retro Warszawy" była dla niego fantastyczną przygodą. - Ważne było, żeby pokazać, jak bardzo Warszawa była miastem rozśpiewanym i rozegranym, że muzyka była bardzo ważną częścią przedwojennej stolicy, co zresztą miało swój wymowny rozdział także w czasie okupacji - opisywał muzyk. Co tworzy ścieżkę dźwiękową? - Nagraliśmy sporo muzyki, sporo gwary warszawskiej, trochę języka żydowskiego i rosyjskiego. Używaliśmy instrumentów tradycyjnych, z których korzystam od lat na swojej drodze. Były to katarynka, bo bez katarynki nie ma przedwojennej ulicy warszawskiej, a także: bandżola, mandolina, piła, akordeon… Pozwoliło to nagrać trochę melodii, znanych z wykonań Stanisława Grzesiuka, trochę tematów eleganckich, wydawanych na płytach w wytwórniach Syrena czy Odeon - zapowiedział.

Wystawa zajmuje 800 metrów kwadratowych kompleksu handlowo-rozrywkowego Fabryki Norblina. Według twórców w każdym z dziewięciu pomieszczeń należy spędzić około 4-5 minut. Biler normalny kosztuje od 45 (dzień powszedni) do 55 złotych (weekend).