Wśród powstańców warszawskich, których symbole tak często eksponuje obecnie skrajna prawica, walczył Nigeryjczyk August Agbola O'Brown, pseudonim "Ali".
Przyjechał do Polski w dwudziestoleciu międzywojennym. Zamieszkał przy ulicy Złotej. Ożenił się i miał dwójkę dzieci. Jego pasją była muzyka. Jako perkusista jazzowy grywał w najlepszych warszawskich klubach. - Był elegancki, wykształcony, miał bardzo otwarty umysł - wspomina Nigeryjczyka Mammadou Diouf, też muzyk i autor książki "Afryka w Warszawie".
"Ali" chwycił za broń już w pierwszych dniach powstania. Miał wtedy blisko 50 lat. Walczył w batalionie Iwo na terenie Śródmieścia.
"Był w konspiracji"
Agbola był najsłynniejszym czarnoskórym powstańcem. - Był w konspiracji, poszedł do powstania, wyszedł prawdopodobnie z ludnością cywilną - wspomina Małgorzata Brama reżyserka filmu "Cudzoziemscy w Powstaniu Warszawskim". Jak wyliczyła, w 1944 po naszej stronie walczyli przedstawiciele ponad 20 narodowości.
Nie są znane jego losy bezpośrednio po wojnie. Wiadomo, że w 1949 roku pracował w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie. Potem, w latach 50. wyjechał z Polski do Wielkiej Brytanii. Tam ponownie się ożenił.
Dziś Nigeryjczyka można zobaczyć między innymi na portretach warszawskiego malarza Karola Radziszewskiego. Jeden z nich znajduje się w Muzeum Warszawy.
Ale cudzoziemcy walczyli nie tylko w trakcie Powstania Warszawskiego. Kameruńczyk Sam Sandi brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Jako żołnierz armii francuskiej dostał się w 1918 roku do niewoli niemieckiej, do obozu na terenie Wielkopolski, która wtedy była częścią pruskiego zaboru. W czasie Powstania Wielkopolskiego włączył się do walki o wyzwolenie. Potem pracował jako taksówkarz, a następnie jako zapaśnik, czym zdobył popularność.
"To kim oni byli?"
Kolejnymi przykładami obcokrajowców walczących za Polskę może być postaci Władysława Jabłonowskiego - czarnoskórego generała walczącego w Insurekcji Kościuszkowskiej, czy Józefa Diaka - jedynego polskiego czarnoskórego pilota walczącego w Bitwie Warszawskiej w 1920 roku.
Magdalena Raczkowska-Kazek /md/kw/mś